
Η βιομηχανική πολιτική δεν αποτελεί μαγική θεραπεία για την αργή ανάπτυξη
Μπορεί να είναι δελεαστικό για τις χώρες να στραφούν στη βιομηχανική πολιτική, αλλά ένας συνδυασμός πολιτικών που υποστηρίζει ευρύτερα την καινοτομία μπορεί να συμβάλει στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης
Πολλές χώρες εντείνουν τη βιομηχανική πολιτική για να τονώσουν την καινοτομία σε συγκεκριμένους τομείς με την ελπίδα να αναζωπυρώσουν την παραγωγικότητα και τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, εν μέσω ανησυχιών για την ασφάλεια. Μεγάλες πρωτοβουλίες ξεπηδούν σε όλο τον κόσμο, όπως ο νόμος CHIPS και Science Act των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος θα χρηματοδοτήσει την εγχώρια έρευνα και την κατασκευή ημιαγωγών, το Πράσινο Βιομηχανικό Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο υποστηρίζει τη μετάβαση του μπλοκ στην κλιματική ουδετερότητα, η Νέα Κατεύθυνση για Οικονομία και Βιομηχανική Πολιτική στην Ιαπωνία ή ο νόμος K-Chips στην Κορέα, παράλληλα με μακροχρόνιες πολιτικές σε αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς όπως η Κίνα.
Η βιομηχανική πολιτική, στην οποία οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν μεμονωμένους τομείς, μπορεί να οδηγήσει στην καινοτομία εάν γίνει σωστά. Αλλά η επίτευξη της σωστής ισορροπίας είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, καθώς η ιστορία είναι γεμάτη από προειδοποιητικές ιστορίες για λάθη πολιτικής, υψηλά δημοσιονομικά κόστη και αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες χώρες.
Αυτή η πρόσφατη στροφή στη βιομηχανική πολιτική για την υποστήριξη της καινοτομίας σε συγκεκριμένους τομείς και τεχνολογίες δεν είναι μια μαγική κουκκίδα, όπως δείχνουμε σε ένα κεφάλαιο του δημοσιονομικού ελέγχου του Απριλίου 2024 . Αντίθετα, καλά σχεδιασμένες δημοσιονομικές πολιτικές που υποστηρίζουν την καινοτομία και τη διάδοση της τεχνολογίας ευρύτερα, με έμφαση στη θεμελιώδη έρευνα που αποτελεί τη βάση της εφαρμοσμένης καινοτομίας, μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερη ανάπτυξη σε όλες τις χώρες και να επιταχύνουν τη μετάβαση σε μια πιο πράσινη και πιο ψηφιακή οικονομία.
Η εκτίμησή μας για τον τρόπο με τον οποίο η δημοσιονομική στήριξη για την καινοτομία θα πρέπει να στοχεύει σε συγκεκριμένους τομείς δείχνει ότι η επιδίωξη τέτοιων πολιτικών παράγει κέρδη παραγωγικότητας και ευημερίας μόνο υπό αυστηρές συνθήκες:
- Όταν οι στοχευμένοι τομείς παράγουν μετρήσιμα κοινωνικά οφέλη, όπως χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα ή υψηλότερες διαχύσεις γνώσης σε άλλους τομείς.
- Όταν οι πολιτικές δεν κάνουν διακρίσεις σε βάρος ξένων εταιρειών. και
- Όταν η κυβέρνηση έχει ισχυρή ικανότητα να διαχειριστεί και να εφαρμόσει μια τέτοια πολιτική.
Το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής πολιτικής βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δαπανηρές επιδοτήσεις ή φορολογικές ελαφρύνσεις, οι οποίες μπορεί να είναι επιζήμιες για την παραγωγικότητα και την ευημερία εάν δεν στοχευθούν αποτελεσματικά. Αυτό συμβαίνει συχνά, όπως για παράδειγμα όταν οι επιδοτήσεις κατευθύνονται εσφαλμένα σε πολιτικά συνδεδεμένους τομείς. Επιπλέον, η διάκριση εις βάρος ξένων εταιρειών μπορεί να αποδειχθεί αυτοκαταστροφική, καθώς τέτοιες πολιτικές μπορούν να προκαλέσουν δαπανηρά αντίποινα και οι περισσότερες χώρες -ακόμη και μεγάλες προηγμένες οικονομίες- βασίζονται στην καινοτομία που γίνεται αλλού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η βιομηχανική πολιτική μπορεί να δικαιολογηθεί, όπως όταν υποστηρίζει τομείς που παράγουν ισχυρές διαχύσεις γνώσης στην εγχώρια οικονομία (για παράδειγμα, στη βιομηχανία ημιαγωγών). Μια άλλη σημαντική περίπτωση χρήσης είναι η ώθηση της πράσινης καινοτομίας – η επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών θα απαιτήσει τεχνολογίες που δεν υπάρχουν ακόμη. Ωστόσο, οι επιδοτήσεις για την πράσινη καινοτομία θα πρέπει να είναι διαφανείς, να επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς στόχους και να συμπληρώνονται από ισχυρή τιμολόγηση του άνθρακα για την ελαχιστοποίηση του δημοσιονομικού κόστους.
Γενικότερα, οι κυβερνήσεις που εφαρμόζουν βιομηχανικές πολιτικές θα πρέπει να επενδύουν σε τεχνική ικανότητα, να επαναβαθμονομούν την υποστήριξη καθώς αλλάζουν οι συνθήκες και να ενεργούν σύμφωνα με ανοιχτές και ανταγωνιστικές αγορές. Πρέπει να σχεδιάσουν πολιτική με στόχο την αποφυγή σπατάλης δαπανών και προστατευτικών μέτρων που θα μπορούσαν να κατακερματίσουν περαιτέρω το παγκόσμιο εμπόριο .
Μίγμα πολιτικών υπέρ της καινοτομίας
Οι τεχνολογικά προηγμένες οικονομίες θα έκαναν καλά να επιλέξουν ένα μείγμα πολιτικών που υποστηρίζει την καινοτομία ευρύτερα, ειδικά επειδή η θεμελιώδης έρευνα με ευρείες εφαρμογές συνήθως υποχρηματοδοτείται.
Ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος για την τόνωση της καινοτομίας και της ανάπτυξης είναι η εφαρμογή ενός συμπληρωματικού μείγματος δημόσιας χρηματοδότησης για βασικές επιχορηγήσεις έρευνας, έρευνας και ανάπτυξης για καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις και φορολογικά κίνητρα για την ενθάρρυνση της εφαρμοσμένης καινοτομίας σε όλες τις εταιρείες. Εκτιμούμε ότι η αύξηση των δαπανών για αυτές τις πολιτικές κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος —ή περίπου 50 τοις εκατό του τρέχοντος επιπέδου στις οικονομίες του ΟΟΣΑ— θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ έως και 2 τοις εκατό για τη μέση προηγμένη οικονομία. Αυτό το επίπεδο δαπανών για την καινοτομία θα μπορούσε ακόμη και να μειώσει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ μακροπρόθεσμα.
Αλλά ο σχεδιασμός έχει σημασία. Οι επιχορηγήσεις είναι πιο χρήσιμες εάν στοχεύουν σε προηγούμενα στάδια του κύκλου ζωής της καινοτομίας, για παράδειγμα, ενώ τα φορολογικά κίνητρα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμα εάν πρόκειται να ωφεληθούν περισσότερο από τις μεγάλες εδραιωμένες επιχειρήσεις.
Ενώ η υποστήριξη της καινοτομίας μπορεί να αποδώσει μακροπρόθεσμα, οι χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο μπορεί να χρειαστεί να βάλουν ξανά προτεραιότητα σε άλλες δαπάνες και να συγκεντρώσουν περισσότερα έσοδα βραχυπρόθεσμα.
Οι προτεραιότητες διαφέρουν για τις λιγότερο προηγμένες τεχνολογικά χώρες. Οι κυβερνήσεις τους μπορούν να λάβουν μεγαλύτερα μερίσματα παραγωγικότητας με πολιτικές που προωθούν τη διάδοση των τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί αλλού. Πρέπει όμως να επενδύσουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο και σε στρατηγικές υποδομές για να αποκομίσουν πλήρως τα οφέλη από τις εισροές τεχνολογίας.
Για όλες τις χώρες, η στενότερη διεθνής συνεργασία και η μεγαλύτερη ανταλλαγή γνώσεων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτάχυνση των πράσινων και ψηφιακών μετασχηματισμών και την επίτευξη ενός πιο ευημερούντος μέλλοντος. Οι εσωστρεφείς πολιτικές μειώνουν τις δυνατότητες καινοτομίας του κόσμου και επιβραδύνουν τη διάδοση της τεχνολογίας, ειδικά στις χώρες που τη χρειάζονται περισσότερο.
—Αυτό το ιστολόγιο βασίζεται στο Κεφάλαιο 2 του δημοσιονομικού ελέγχου Απριλίου 2024 .
Πηγή: imf.org