Η επιρροή της πολυμορφίας στην αποτελεσματικότητα των Διοικητικών Συμβουλίων
Η έρευνα “The RSM Board Diversity Survey” της RSM Ελλάδος, εξετάζει την ποικιλομορφία των Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ) των Ελληνικών Εισηγμένων επιχειρήσεων, εξετάζοντας στοιχεία όπως το φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα, την εμπειρία και την ακαδημαϊκή κατάρτιση των μελών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η εκπροσώπηση γυναικών στα ΔΣ αυξήθηκε κατά 10% από το 2021 έως το 2024, αλλά η συμμετοχή τους σε ανώτερες θέσεις παραμένει περιορισμένη. Επιπλέον, η έρευνα διαπιστώνει συγκέντρωση θέσεων σε συγκεκριμένα άτομα και υψηλό ποσοστό μελών ΔΣ με οικογενειακή σχέση, ενώ ο κλάδος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας εμφανίζεται ως ο πιο πολυμορφικός.
Κύριες τάσεις στην ποικιλομορφία των Διοικητικών Συμβουλίων
Η έρευνα εστιάζοντας σε 142 εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, υπογραμμίζει τις ακόλουθες κύριες τάσεις όσον αφορά την πολυμορφία στα Διοικητικά Συμβούλια:
- Αύξηση της γυναικείας εκπροσώπησης: Έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση 10% στην εκπροσώπηση των γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια από το 2021, φτάνοντας στο 27% το 2024. Η αύξηση αυτή οφείλεται εν μέρει στην εφαρμογή του Νόμου 4706/2020, ο οποίος ορίζει ελάχιστη εκπροσώπηση 25% για κάθε φύλο.
- Υψηλότερη γυναικεία εκπροσώπηση σε συγκεκριμένους κλάδους: Οι κλάδοι της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών και της τεχνολογίας παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά γυναικείας εκπροσώπησης, με σχεδόν μία γυναίκα για κάθε δύο άνδρες. Ακολουθούν οι κλάδοι των βιομηχανικών προϊόντων και των τραπεζών.
- Ελλιπής εκπροσώπηση γυναικών σε ανώτερες θέσεις: Παρατηρείται σημαντική υστέρηση στην εκπροσώπηση γυναικών σε ανώτερες θέσεις, όπως Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος.
- Συγκέντρωση θέσεων και αρμοδιοτήτων: Σε αρκετές εταιρείες παρατηρείται συγκέντρωση θέσεων, όπως Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου, στο ίδιο πρόσωπο, γεγονός που περιορίζει την πολυμορφία.
- “Οικογενειακός” χαρακτήρας: Σχεδόν οι μισές εταιρείες (44%) έχουν “οικογενειακό” χαρακτήρα, με τουλάχιστον δύο μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου να συνδέονται με τον βασικό μέτοχο.
- Εκπροσώπηση ξένων υπηκόων: Το 10% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων προέρχεται από χώρες εκτός Ελλάδος.
- Περιορισμένη εκπροσώπηση νεότερων ηλικιών: Μόλις το 22% των μελών είναι κάτω των 50 ετών.
- Υψηλό ποσοστό ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών: Η πλειονότητα των εταιρειών διαθέτει ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη, με τους κλάδους των ασφαλειών, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και των τραπεζών να παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά.
- Ελλιπής εξειδίκευση σε HR και ESG: Μόνο το 3% των μελών έχει εξειδίκευση σε HR και ESG, παρά τη σημασία αυτών των θεμάτων για τις επιχειρήσεις.
- Ποικιλομορφία στην εργασιακή εμπειρία: Τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων διαθέτουν εμπειρία τόσο στον κλάδο της εταιρείας όσο και σε άλλους κλάδους.
Συνολικά, η έρευνα δείχνει ότι η πολυμορφία στα Διοικητικά Συμβούλια των ελληνικών εισηγμένων επιχειρήσεων βελτιώνεται, αλλά υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά την εκπροσώπηση γυναικών σε ανώτερες θέσεις, τη μείωση της συγκέντρωσης θέσεων και αρμοδιοτήτων και την ενίσχυση της εξειδίκευσης σε σημαντικούς τομείς όπως το HR και το ESG.
Βασικές αλλαγές στη σύνθεση των Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ) από το 2021
Από το 2021, η σύνθεση των Διοικητικών Συμβουλίων των εισηγμένων εταιρειών στο Χρηματιστήριο Αθηνών έχει δει αξιοσημείωτες αλλαγές, ιδίως σε θέματα πολυμορφίας και συμπερίληψης. Η έρευνα “The RSM Board Diversity Survey” της RSM Ελλάδος, η οποία διεξάγεται για τέταρτη συνεχή χρονιά, προσφέρει σημαντικά στοιχεία για αυτές τις αλλαγές.
- Αύξηση της γυναικείας εκπροσώπησης: Η πιο σημαντική αλλαγή αφορά την αύξηση της γυναικείας συμμετοχής στα ΔΣ. Από το 2021 έως το 2024, το ποσοστό των γυναικών στα ΔΣ έχει αυξηθεί κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας το 27%. Αυτή η αύξηση οφείλεται εν μέρει στην εφαρμογή του Νόμου 4706/2020, ο οποίος ορίζει ελάχιστο ποσοστό 25% για την εκπροσώπηση και των δύο φύλων στα ΔΣ.
- Υστέρηση σε ανώτερες θέσεις: Παρότι η γυναικεία εκπροσώπηση στα ΔΣ έχει βελτιωθεί, η παρουσία γυναικών σε ανώτερες θέσεις όπως Πρόεδρος ή Διευθύνων Σύμβουλος παραμένει περιορισμένη.
- Συγκέντρωση θέσεων και αρμοδιοτήτων: Η έρευνα δείχνει ότι σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται συγκέντρωση θέσεων και αρμοδιοτήτων σε ένα μόνο άτομο, γεγονός που μπορεί να αποτελεί εμπόδιο στην πολυμορφία.
- “Οικογενειακός” χαρακτήρας: Σχεδόν οι μισές εισηγμένες επιχειρήσεις (44%) έχουν “οικογενειακό” χαρακτήρα, με τουλάχιστον δύο μέλη του ΔΣ να συνδέονται με τον βασικό μέτοχο.
Εκτός από τις αλλαγές στην εκπροσώπηση των φύλων, η έρευνα υπογραμμίζει και άλλες πτυχές της σύνθεσης των ΔΣ:
- Εθνικότητα: Το 10% των μελών των ΔΣ προέρχεται από χώρες εκτός Ελλάδος.
- Ηλικία: Η πλειονότητα των μελών των ΔΣ ανήκει στις ηλικιακές ομάδες 51-60 και 61-70 ετών, ενώ η εκπροσώπηση ατόμων κάτω των 50 ετών είναι περιορισμένη.
- Ανεξαρτησία: Η πλειονότητα των εισηγμένων εταιρειών διαθέτει ανεξάρτητα, μη εκτελεστικά μέλη στα ΔΣ τους.
- Ακαδημαϊκό επίπεδο: Ένα μεγάλο ποσοστό μελών των ΔΣ κατέχει μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σπουδών.
Συνολικά, η έρευνα καταδεικνύει ότι, ενώ τα ΔΣ των εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα έχουν σημειώσει πρόοδο σε θέματα πολυμορφίας και συμπερίληψης, εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά την εκπροσώπηση γυναικών σε ανώτερες θέσεις και την αντιμετώπιση της συγκέντρωσης εξουσίας.
Η επιρροή της πολυμορφίας στην αποτελεσματικότητα των Διοικητικών Συμβουλίων
Η έρευνα εξετάζει την πολυμορφία των Διοικητικών Συμβουλίων των ελληνικών εισηγμένων επιχειρήσεων και αναδεικνύει τη σημασία της για την αποτελεσματική λειτουργία τους.
- Η έλλειψη ουσιαστικής πολυμορφίας, πέρα από την απλή κάλυψη των νομοθετικών απαιτήσεων, δρα ανασταλτικά στην υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών.
- Η συγκέντρωση θέσεων και αρμοδιοτήτων σε ένα άτομο, όπως η συνύπαρξη των ρόλων του Προέδρου και του Διευθύνοντος Συμβούλου στο ίδιο πρόσωπο, περιορίζει την πολυμορφία στα Διοικητικά Συμβούλια.
- Η υποεκπροσώπηση γυναικών σε ανώτερες θέσεις διοίκησης, όπως Προέδρου ή Διευθύνοντος Συμβούλου, υποδηλώνει ανισορροπία μεταξύ των φύλων σε θέσεις λήψης αποφάσεων και περιορισμένη αξιοποίηση του γυναικείου δυναμικού.
- Η χαμηλή συμμετοχή γυναικών στις Επιτροπές Ελέγχου και Αποδοχών και Υποψηφιοτήτων, ιδιαίτερα σε προεδρικούς ρόλους, αντικατοπτρίζει την περιορισμένη επιρροή τους στη λήψη αποφάσεων.
- Η ανεπάρκεια μελών με ειδίκευση σε τομείς όπως το HR και το ESG επηρεάζει αρνητικά την εταιρική διακυβέρνηση, καθώς οι τομείς αυτοί αποτελούν πλέον προτεραιότητα για τις επιχειρήσεις.
- Αντίθετα, η ποικιλομορφία στην εργασιακή εμπειρία και η ύπαρξη μελών με γνώση διαφορετικών κλάδων ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των Διοικητικών Συμβουλίων.
Η έρευνα καταδεικνύει ότι η ουσιαστική πολυμορφία, πέρα από την απλή συμμόρφωση με το νόμο, είναι απαραίτητη για την ομαλή και αποδοτική λειτουργία των Διοικητικών Συμβουλίων και των Επιτροπών τους.
Η ενθάρρυνση της συμμετοχής γυναικών σε ανώτερες θέσεις, η ενίσχυση της ανεξαρτησίας των Επιτροπών και η προσέλκυση μελών με διαφορετικές δεξιότητες και εμπειρίες συντελούν στην αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και στην προώθηση της εταιρικής αριστείας.