Η επιστροφή του ολοκληρωτικού πολέμου

Κατανόηση – και προετοιμασία- για μια νέα εποχή συνολικών συγκρούσεων

 
Το ‘άρθρο στο foreignaffairs.com εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο ο πόλεμος έχει εξελιχθεί σε μια εποχή συνολικών  συγκρούσεων. Αναλύει την ποικιλομορφία των συμμετεχόντων και τον αυξανόμενο ρόλο των μη κρατικών οργανώσεων, καθώς και τα νέα είδη οπλισμού και τακτικών που χρησιμοποιούνται. Επιπλέον, εξετάζει τον ρόλο της αποτροπής σε αυτή την νέα εποχή  συγκρούσεων και τονίζεται η σημασία της ενίσχυσης των συμμαχιών και της κατασκευής μιας πιο ανθεκτικής στρατιωτικής παρουσίας.

 
Η νέα εποχή ” συνολικών συγκρούσεων”

Η νέα εποχή ” συνολικών συγκρούσεων” χαρακτηρίζεται από αρκετά βασικά στοιχεία που την διαφοροποιούν από τις συγκρούσεις της εποχής του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”.

• Επέκταση του πεδίου μάχης: Ενώ οι πόλεμοι μετά την 9/11 επικεντρώνονταν σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και εναντίον συγκεκριμένων ομάδων, οι σύγχρονες συγκρούσεις επηρεάζουν ολόκληρες κοινωνίες και αγγίζουν πολλαπλά πεδία, όπως ο κυβερνοχώρος, το διάστημα και η θάλασσα.
• Συμμετοχή πολλαπλών δρώντων: Στις συνολικές συγκρούσεις, πέρα από τις κρατικές δυνάμεις, εμπλέκονται και μη κρατικοί φορείς, όπως τρομοκρατικές οργανώσεις, παραστρατιωτικές ομάδες και μισθοφόροι.
• Συνδυασμός συμβατικών και ασύμμετρων τακτικών: Οι σύγχρονοι πόλεμοι συνδυάζουν στοιχεία συμβατικού πολέμου με ασύμμετρες τακτικές, όπως η χρήση drones, η κυβερνοεπίθεση και η διάδοση ψευδών ειδήσεων.
• Αυξημένη σημασία της αποτροπής: Η αποτροπή έχει επανέλθει στο προσκήνιο, με τις ΗΠΑ να επιδιώκουν να αποτρέψουν την κλιμάκωση συγκρούσεων και να πείσουν τους αντιπάλους τους ότι το κόστος μιας επίθεσης θα είναι απαγορευτικό.
• Βαρύτητα των συμμαχιών και συνεργασιών: Η οικοδόμηση ισχυρών συμμαχιών και συνεργασιών θεωρείται κρίσιμη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της νέας εποχής.

Διαφορές από την εποχή του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”:

• Εστίαση: Οι πόλεμοι μετά την 9/11 εστιάζονταν κυρίως στην αντιμετώπιση τρομοκρατικών οργανώσεων και εξεγέρσεων. Η νέα εποχή χαρακτηρίζεται από την επιστροφή των κρατικών συγκρούσεων μεγάλης κλίμακας, όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
• Πεδίο δράσης: Οι συγκρούσεις της εποχής του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας” περιορίζονταν σε συγκεκριμένες περιοχές, ενώ οι ολοκληρωμένες συγκρούσεις εκτείνονται σε πολλαπλά πεδία, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνοχώρου και του διαστήματος.
• Δρώντες: Η εστίαση στους μη κρατικούς φορείς κατά την εποχή του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας” έχει μετατοπιστεί, με τις κρατικές δυνάμεις να επανέρχονται στο προσκήνιο, χωρίς όμως να εξαφανίζεται η σημασία των μη κρατικών δρώντων.
• Στρατηγική: Η αποτροπή, που είχε υποβαθμιστεί κατά την εποχή του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”, έχει ανακτήσει την κεντρική της θέση στις στρατιωτικές στρατηγικές των ΗΠΑ.

Συνοπτικά, η νέα εποχή ” συνολικών συγκρούσεων” χαρακτηρίζεται από την πολυπλοκότητά της, την επέκτασή της σε πολλαπλά πεδία, την εμπλοκή ποικίλων δρώντων και την αυξημένη σημασία της αποτροπής και των συμμαχιών.

 
Η αποτροπή στην εποχή των “ συνολικών συγκρούσεων“

Η εποχή των “συνολικών συγκρούσεων” χαρακτηρίζεται από μια διεύρυνση του φάσματος των συγκρούσεων, όπου οι παραδοσιακές γραμμές μεταξύ διαφορετικών τύπων πολέμου θολώνουν. Σε αυτό το πλαίσιο, η αποτροπή επηρεάζεται βαθιά και απαιτεί νέες στρατηγικές για να παραμείνει αποτελεσματική.

Παραδοσιακές προσεγγίσεις, όπως η αποτροπή μέσω άρνησης (denial) και η αποτροπή μέσω τιμωρίας (punishment), έχουν επανέλθει στο προσκήνιο. Η αποτροπή μέσω άρνησης αποσκοπεί στο να καταστήσει δύσκολη την επίτευξη του στόχου του αντιπάλου, ενώ η αποτροπή μέσω τιμωρίας απειλεί τον αντίπαλο με σοβαρές συνέπειες.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των προσεγγίσεων επηρεάζεται από την αυξημένη πολυπλοκότητα των σημερινών συγκρούσεων. Για παράδειγμα, η αποτροπή μέσω άρνησης μπορεί να είναι δαπανηρή, όπως φαίνεται από την περίπτωση του Ισραήλ που αντιμετωπίζει επιθέσεις από τη Χαμάς και τους Χούθι. Η αποτροπή μέσω τιμωρίας, όπως η απειλή για χρήση πυρηνικών όπλων, απαιτεί προσεκτική διαχείριση για την αποφυγή ανεπιθύμητης κλιμάκωσης.

Νέες στρατηγικές αποτροπής αναδύονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της νέας εποχής. Η “αποτροπή μέσω ανθεκτικότητας” (deterrence by resilience), όπως περιγράφεται στην Εθνική Στρατηγική Άμυνας των ΗΠΑ του 2022, εστιάζει στην ικανότητα να αντέχουμε, να αγωνιζόμαστε και να ανακάμπτουμε γρήγορα από διαταραχές. Η γεωγραφική διασπορά των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στον Ινδο-Ειρηνικό, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των συμμαχιών και των εταιρικών σχέσεων, αποτελεί βασικό πυλώνα αυτής της στρατηγικής.

Η σήμανση (signaling) αποτελεί κρίσιμο εργαλείο στην εποχή των ” συνολικών συγκρούσεων“. Η έγκαιρη και σαφής επικοινωνία των προθέσεων και των κόκκινων γραμμών μπορεί να αποτρέψει την κλιμάκωση και να διατηρήσει τη σταθερότητα.

Συμπερασματικά, η αποτροπή στην εποχή των “συνολικών συγκρούσεων” απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει παραδοσιακές μεθόδους με νέες στρατηγικές, προσαρμοσμένες στην αυξημένη πολυπλοκότητα και στους κινδύνους του σημερινού περιβάλλοντος ασφάλειας.

 
Ολοκληρωμένες συγκρούσεις και συμμαχίες των ΗΠΑ

Οι ” συνολικές συγκρούσεις“, όπως περιγράφονται στο άρθρο, επηρεάζουν σημαντικά τις συμμαχίες και τις στρατηγικές συνεργασίες των ΗΠΑ με διάφορους τρόπους:

• Ενίσχυση Συμμαχιών: Οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή υπογράμμισαν την ανάγκη για ισχυρές συμμαχίες. Η Ομάδα Επαφής Άμυνας για την Ουκρανία, η οποία αποτελείται από περισσότερες από 50 χώρες, αποτελεί παράδειγμα για τον τρόπο που οι ΗΠΑ συνεργάζονται με συμμάχους για την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία. Επιπλέον, οι ΗΠΑ επικεντρώνονται στην ενίσχυση των σχέσεων με χώρες στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιθετικότητας της Κίνας.
• Αλλαγή Προτεραιοτήτων: Οι “συνολικές συγκρούσεις” απαιτούν επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων για τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η ανάγκη για παροχή υποστήριξης στην Ουκρανία και το Ισραήλ περιορίζει τους πόρους και την προσοχή που μπορούν να αφιερωθούν σε άλλες περιοχές, όπως ο Ινδο-Ειρηνικός.
• Συνεργασία με Μη Κρατικούς Δρώντες: Οι συγκρούσεις αυτές καταδεικνύουν τη σημασία της συνεργασίας με μη κρατικούς δρώντες, όπως οι πολιτοφυλακές και οι εθελοντές. Η εμπλοκή τέτοιων ομάδων προσθέτει πολυπλοκότητα στον τρόπο που οι ΗΠΑ προσεγγίζουν τη δημιουργία συμμαχιών και την παροχή βοήθειας.
• Εξέλιξη Στρατηγικών: Η ανάγκη για αποτροπή σε ένα περιβάλλον συνολικών συγκρούσεων  οδηγεί τις ΗΠΑ στην υιοθέτηση νέων στρατηγικών, όπως η “ανθεκτικότητα” στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού. Η δημιουργία βάσεων σε διάφορες χώρες και η συνεργασία με περιφερειακούς εταίρους αποτελούν κρίσιμα στοιχεία αυτής της προσέγγισης.
• Αναζωπύρωση Συνεργασιών: Οι “συνολικές συγκρούσεις” αναζωπυρώνουν τη σημασία παλαιότερων συμμαχιών, όπως η NATO. Η επιθετική στάση της Ρωσίας και της Κίνας ωθεί χώρες να αναζητήσουν ασφάλεια μέσω συλλογικής άμυνας.

Συνοψίζοντας, οι “συνολικές συγκρούσεις” επιβάλλουν προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση των συμμαχιών και των στρατηγικών των ΗΠΑ. Η ενίσχυση υφιστάμενων δεσμών, η δημιουργία νέων συνεργασιών και η υιοθέτηση καινοτόμων στρατηγικών αποτελούν απαραίτητα βήματα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτής της νέας εποχής.