ΙΟΒΕ: Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία

Νίκος Βέττας: «Το αν η ελληνική οικονομία θα διατηρηθεί στη σημερινή πορεία, αν θα πληγεί από εξωτερικές εξελίξεις ή θα μπει σε μια νέα τροχιά ισχυρής ανάπτυξης, παραμένει ανοιχτό στοίχημα»

 
Η έκθεση του ΙΟΒΕ (Ιανουάριος 2025) που παρουσιάστηκε σήμερα αναλύει την ελληνική οικονομία, προβλέποντας ανάπτυξη περίπου 2,4% για το 2025, με ενίσχυση των επενδύσεων και μείωση της ανεργίας. Επισημαίνονται θετικές τάσεις, όπως η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και κίνδυνοι, όπως η αβεβαιότητα από την νέα αμερικανική διοίκηση και η πιθανή επαναφορά προστατευτισμού. Η έκθεση προτείνει μετατροπή της οικονομίας σε ένα νέο, πιο παραγωγικό μοντέλο, επικεντρωμένο στις εξαγωγές και την καινοτομία. Τέλος, τονίζεται η σημασία της αποτελεσματικής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Ποια είναι η γενική εικόνα για την παγκόσμια οικονομία και πώς επηρεάζει την Ελλάδα; Η παγκόσμια οικονομία εμφανίζει σταθερή, αλλά χαμηλή ανάπτυξη, με σημαντικές διαφορές μεταξύ γεωγραφικών περιοχών, λόγω πολλαπλών εστιών αβεβαιότητας. Ο πληθωρισμός παραμένει υψηλότερος του επιθυμητού, παρά τη μείωση, ενώ οι κεντρικές τράπεζες χαλαρώνουν σταδιακά τη νομισματική τους πολιτική. Η νέα αμερικανική διοίκηση δημιουργεί αβεβαιότητα στο διεθνές εμπόριο, με πιθανή επιστροφή σε προστατευτισμό και επιβράδυνση του συντονισμού για την κλιματική αλλαγή. Αυτές οι παγκόσμιες τάσεις δημιουργούν κινδύνους και αβεβαιότητα για την ελληνική οικονομία, ειδικά σε σχέση με το διεθνές εμπόριο και τις τιμές της ενέργειας.

Ποια είναι η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και ποιες είναι οι προβλέψεις για το 2024 και το 2025; Η ελληνική οικονομία παρουσίασε επιτάχυνση της ανάκαμψης το τρίτο τρίμηνο του 2024, με ανάπτυξη 2,4%. Για το σύνολο του 2024, εκτιμάται ανάπτυξη 2,3%, παρόμοια με το 2023, με ώθηση από τις επενδύσεις και την ανθεκτική κατανάλωση των νοικοκυριών. Για το 2025, προβλέπεται παρόμοια ανάπτυξη, της τάξης του 2,4%, με τις επενδύσεις να παρουσιάζουν ισχυρή αύξηση και την ιδιωτική κατανάλωση να επιβραδύνεται ελαφρά. Ωστόσο, επισημαίνεται επιδείνωση του εξωτερικού εμπορικού ισοζυγίου το 2024, που αναμένεται να μειωθεί, αν και σε υψηλά επίπεδα, το 2025.

Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν την ανάπτυξη στην Ελλάδα; Η ανάπτυξη στην Ελλάδα οδηγείται κυρίως από την ενίσχυση των επενδύσεων, ιδιαίτερα των παγίων, καθώς και από την ανθεκτική κατανάλωση των νοικοκυριών, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις. Επίσης, σημειώνεται σημαντική βελτίωση στην αγορά εργασίας, με μείωση της ανεργίας. Ωστόσο, η αύξηση των εισαγωγών υπεραντισταθμίζει την αύξηση των εξαγωγών, επιδεινώνοντας το εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο.

Ποια είναι η κατάσταση του πληθωρισμού στην Ελλάδα και ποιες είναι οι προβλέψεις για το μέλλον; Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα παρουσίασε μείωση το 2024, φτάνοντας το 2,7% (3,0% για τον ΕνΔΤΚ), από 3,5% (4,2% για τον ΕνΔΤΚ) το προηγούμενο έτος. Η άνοδος των τιμών οφείλεται κυρίως στην εγχώρια ζήτηση και στην επίμονη πληθωριστική πίεση σε βασικά αγαθά, όπως τα τρόφιμα. Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε ηπιότερη ανοδική τροχιά το 2025, στην περιοχή του 2,4%.

Ποια είναι η κατάσταση στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα; Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα μειώθηκε σημαντικά στο 9,0% το τρίτο τρίμηνο του 2024, από 10,8% ένα χρόνο νωρίτερα. Οι τομείς με τη μεγαλύτερη άνοδο στην απασχόληση είναι το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, οι κατασκευές, οι μεταφορές και η αποθήκευση. Για το 2024, η ανεργία αναμένεται να διαμορφωθεί περίπου στο 10,1% και στο 9,3% το 2025. Ωστόσο, καθώς η ανεργία προσεγγίζει μονοψήφιο ποσοστό, περαιτέρω μειώσεις αναμένονται βραδύτερες.

Πώς κινείται το δημόσιο χρέος και τα δημοσιονομικά της χώρας; Η εκτέλεση του προϋπολογισμού σε ταμειακή βάση ήταν καλύτερη από το στόχο για το πρώτο ενδεκάμηνο του 2024, με αύξηση των δημόσιων εσόδων. Το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται στο -0,7% και -0,6% για το 2024 και το 2025, αντίστοιχα, ενώ το πρωτογενές αποτέλεσμα εκτιμάται στο 2,5% και 2,4% για τα ίδια έτη. Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2024, φτάνοντας στο 147,5% του ΑΕΠ. Η αποτελεσματική δημοσιονομική διαχείριση είναι κρίσιμη, δεδομένης της αστάθειας στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον.

Ποια είναι η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα; Στο τραπεζικό σύστημα παρατηρούνται θετικές τάσεις, όπως η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ιστορικά χαμηλό ποσοστό (4,6%), η ισχυρή πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις, η βελτιωμένη κερδοφορία και ρευστότητα και η αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων. Ωστόσο, υπάρχουν και αρνητικές τάσεις, όπως η αυξημένη έκθεση των τραπεζών σε κρατικά ομόλογα, το υψηλό περιθώριο επιτοκίου και το απόθεμα “κόκκινων” δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών. Η έγκαιρη εφαρμογή του δανειακού σκέλους του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θεωρείται ευκαιρία για χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων.

Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία στο μέλλον; Η ελληνική οικονομία συγκλίνει με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά με σημαντικές αποκλίσεις σε πολλούς τομείς. Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την επαναφορά τάσεων προστατευτισμού στο διεθνές εμπόριο, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τον κίνδυνο επιβράδυνσης στη μείωση του πληθωρισμού. Για να επιτευχθεί ισχυρή ανάπτυξη, απαιτείται μετατόπιση προς ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα, με έμφαση στις εξαγωγές, τις επενδύσεις, την εξωστρέφεια, τις θέσεις εργασίας υψηλής αξίας και την καινοτομία. Η φορολογική πολιτική καλείται να διαδραματίσει υποστηρικτικό ρόλο, με διεύρυνση της φορολογικής βάσης και μείωση της επιβάρυνσης της εργασίας.

 
Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία;

Οι κυριότερες προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ, είναι οι εξής:

Προκλήσεις:

• Εξωτερικό περιβάλλον: Το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αυξημένες εστίες αβεβαιότητας. Υπάρχει ο κίνδυνος επαναφοράς τάσεων εμπορικού προστατευτισμού από τη νέα αμερικανική διοίκηση. Επιπλέον, παραμένουν οι γεωπολιτικές εντάσεις, και υπάρχει πιθανή επιβράδυνση στις δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος μη ευθύγραμμης αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού και του κόστους χρηματοδότησης.
• Εξωτερικό Ισοζύγιο: Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο αναμένεται να επιδεινωθεί το 2024, καθώς η αύξηση των εισαγωγών υπεραντισταθμίζει την αύξηση των εξαγωγών. Παρότι αναμένεται μείωση του ελλείμματος το 2025, αυτό θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα.
• Δημοσιονομική Διαχείριση: Δεδομένης της αστάθειας στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, η αποτελεσματική δημοσιονομική διαχείριση είναι κρίσιμη.
• Πληθωρισμός: Παρά τη μείωση του πληθωρισμού, παραμένει υψηλότερος από το επιθυμητό, ενώ ο δομικός πληθωρισμός είναι ανθεκτικός. Οι τιμές αναμένεται να διατηρηθούν σε ανοδική τροχιά το 2025.
• Τραπεζικό Σύστημα: Αν και το τραπεζικό σύστημα παρουσιάζει θετικές τάσεις όπως η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, υπάρχουν και αρνητικές, όπως η αύξηση της έκθεσης των τραπεζών σε κρατικά ομόλογα, το υψηλό περιθώριο επιτοκίου, και το υψηλότερο ιδιωτικό κόστος χρηματοδότησης.
• Μετάβαση στο Νέο Παραγωγικό Υπόδειγμα: Η μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα, με μεγαλύτερη συμβολή των εξαγωγών και επενδύσεων στο ΑΕΠ, καθώς και η στροφή σε τομείς με υψηλότερη παραγωγικότητα, απαιτεί σημαντικές αλλαγές και προσπάθεια.

Ευκαιρίες:

• Ανάπτυξη: Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με επιτάχυνση της εγχώριας ανάκαμψης. Το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,3% το 2024 και 2,4% το 2025.
• Επενδύσεις: Οι επενδύσεις ενισχύονται σημαντικά, με ιδιαίτερα υψηλή αύξηση το 2024. Οι πάγιες επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω το 2025.
• Μείωση Ανεργίας: Το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί και αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται.
• Βελτίωση Δημοσιονομικών Δεικτών: Καταγράφεται μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.
• Τραπεζικό Σύστημα: Υπάρχουν θετικές τάσεις στο τραπεζικό σύστημα, όπως η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και η ισχυρή πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις.
• Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Η έγκαιρη εφαρμογή του δανειακού σκέλους του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί ευκαιρία για τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων.
• Σύγκλιση με την Ευρώπη: Η ελληνική οικονομία συγκλίνει σταδιακά με την υπόλοιπη Ευρώπη.
• Μετάβαση σε Νέο Παραγωγικό Υπόδειγμα: Η μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα, με αύξηση της παραγωγικότητας και στροφή σε τομείς υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για ανάπτυξη.
• Φορολογική Πολιτική: Η φορολογική πολιτική μπορεί να παίξει διευκολυντικό ρόλο, με στόχο τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας.

Συνοψίζοντας, η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις κυρίως από το εξωτερικό περιβάλλον, το εξωτερικό ισοζύγιο, και την ανάγκη μετάβασης σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα, αλλά έχει και σημαντικές ευκαιρίες για ανάπτυξη, με αύξηση των επενδύσεων, μείωση της ανεργίας, και βελτίωση των δημοσιονομικών δεικτών. Το αν θα διατηρηθεί στη σημερινή πορεία ή θα μπει σε μια νέα τροχιά ισχυρής ανάπτυξης, παραμένει ανοιχτό.