Κενό αξιοπιστίας: Η δοκιμασία της εμπιστοσύνης και η αναζήτηση οράματος στην ελληνική κοινωνία
Αθήνα, Ελλάδα – Η ελληνική κοινωνία διανύει μια περίοδο έντονης αμφισβήτησης και κλονισμού της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και τους θεσμούς. Η τραγωδία των Τεμπών λειτούργησε ως καταλύτης, φέρνοντας στην επιφάνεια μια συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για τη δυσαρμονία μεταξύ λόγων και έργων, την απόσταση μεταξύ της προβαλλόμενης εικόνας και της σκληρής πραγματικότητας. Αυτό το κενό αξιοπιστίας δεν είναι ένα στιγμιαίο φαινόμενο, αλλά το αποκορύφωμα μιας σειράς μικρότερων ρηγμάτων που διαβρώνουν την πίστη των πολιτών. Όταν η εμπιστοσύνη στον πολιτικό ηγέτη φθίνει, οι αντιδράσεις είναι ποικίλες και συχνά ακραίες, οδηγώντας σε ένα σύνθετο ψυχογράφημα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που παλεύει με την αβεβαιότητα και αναζητά μια νέα πυξίδα.
Το σημείο καμπής των Τεμπών και η προϋπάρχουσα δυσαρμονία
Η τραγωδία των Τεμπών, τον Φεβρουάριο του 2023, αποτέλεσε ένα οδυνηρό σημείο καμπής. Η απώλεια δεκάδων ανθρώπινων ζωών και ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης από την κυβέρνηση ενέτειναν την αίσθηση ότι η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις περί ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Ωστόσο, η διάβρωση της εμπιστοσύνης δεν ξεκίνησε εκεί. Προϋπήρχαν πολλαπλά περιστατικά και πολιτικές αποφάσεις όπου οι πολίτες διέκριναν μια σημαντική απόκλιση μεταξύ των υποσχέσεων και της υλοποίησής τους, μεταξύ της εικόνας που προωθούσε η προπαγάνδα και των βιωμάτων της καθημερινότητας. Η ακρίβεια, η κατάσταση του συστήματος υγείας, η διαχείριση φυσικών καταστροφών και ζητήματα κράτους δικαίου είχαν ήδη δημιουργήσει ένα υπόστρωμα καχυποψίας.
Οι πολυεπίπεδες αντιδράσεις των πολιτών: Από τον θυμό στον μηδενισμό
Η απώλεια πίστης στον πολιτικό που ηγείται της χώρας πυροδοτεί ένα φάσμα αντιδράσεων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ο θυμός και η αγανάκτηση είναι συχνά οι πρώτες εκδηλώσεις. Οι πολίτες προσπαθούν να κατανοήσουν τις επιπτώσεις αυτής της έλλειψης εμπιστοσύνης τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Ένα σημαντικό ποσοστό αισθάνεται απροστάτευτο, βιώνοντας μια αίσθηση ανασφάλειας και εγκατάλειψης από τους θεσμούς που θα έπρεπε να τους προστατεύουν. Αυτή η αίσθηση μπορεί να οδηγήσει ορισμένους στον μηδενισμό, μια στάση όπου απαξιώνεται κάθε έννοια θεσμού και συλλογικής προσπάθειας. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτή η μηδενιστική διάθεση μπορεί να εκφραστεί ακόμη και μέσα από την παραβίαση κανόνων, όπως για παράδειγμα η επικίνδυνη οδήγηση, ως μια μορφή αντίδρασης στην κυρίαρχη αίσθηση ανομίας ή αδιαφορίας.
Η ισοπέδωση κάθε έννοιας θεσμού, η αμφισβήτηση και ο μηδενισμός των πάντων, αποτελούν ανησυχητικές τάσεις. Έρευνες κοινής γνώμης που διεξάγονται τακτικά στην Ελλάδα καταγράφουν με συνέπεια χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης τόσο προς την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα, όσο και προς άλλους θεσμούς όπως η δικαιοσύνη και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Για παράδειγμα, έρευνες που ακολούθησαν την τραγωδία των Τεμπών έδειξαν σημαντική πτώση της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και αύξηση των αρνητικών συναισθημάτων των πολιτών. Μελέτες κοινωνικής ψυχολογίας επιβεβαιώνουν ότι παρατεταμένες περίοδοι πολιτικής αστάθειας και σκανδάλων μπορούν να οδηγήσουν σε αισθήματα κυνισμού και αποξένωσης των πολιτών από τα κοινά.
Η κοινωνία αντιμέτωπη με την παράλυση; Η αναζήτηση ελπίδας και ηγεσίας
Η συλλογική αυτή εμπειρία, όπου η κοινωνία βυθίζεται στα προβλήματα επιβίωσης ενώ παράλληλα αισθάνεται “μόνη στη ζούγκλα” λόγω της απουσίας πίστης στους θεσμούς, μπορεί να οδηγήσει σε μια μορφή κοινωνικής παράλυσης. Η έλλειψη εμπιστοσύνης δυσχεραίνει τη συλλογική δράση και την επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων.
Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία έχει ιστορικά αποδείξει ότι διαθέτει σημαντικές δυνάμεις ψυχραιμίας και διεκδίκησης. Παρά την απογοήτευση, υπάρχει μια υποβόσκουσα αναζήτηση για διέξοδο. Οι πολίτες, παρά τον κυνισμό, δεν έχουν παραιτηθεί από την προσδοκία για μια καλύτερη διακυβέρνηση και μια πιο λειτουργική κοινωνία.
Σε αυτό το τοπίο της διεθνούς αβεβαιότητας, των ραγδαίων τεχνολογικών προκλήσεων και της ανάγκης για βιώσιμη ανάπτυξη, η αναζήτηση ενός ηγέτη που θα μπορέσει να δώσει όραμα και να εμπνεύσει τον λαό γίνεται επιτακτική. Ενός ηγέτη που δεν θα περιοριστεί στην επικοινωνιακή διαχείριση, αλλά θα επιδείξει συνέπεια, ακεραιότητα και πραγματική βούληση για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης. Η πρόκληση για το πολιτικό σύστημα είναι τεράστια: να αφουγκραστεί την κραυγή αγωνίας της κοινωνίας και να ανταποκριθεί με πράξεις που θα γεφυρώσουν το χάσμα αξιοπιστίας, επαναφέροντας την ελπίδα και την προοπτική για το μέλλον. Η ικανότητα της κοινωνίας να αναδείξει ή να στηρίξει μια τέτοια ηγεσία θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια.
mywaypress.gr
