Μια επιρρεπής σε λάθη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Του Desmond Lachman
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν είναι ξένη προς τα μεγάλα λάθη οικονομικής πολιτικής.
Τον Ιούλιο του 2008, την παραμονή της μεγαλύτερης κρίσης του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης στη ζωντανή μνήμη, μια υπερβολικά επιθετική ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια με εξαιρετικά άκαιρο τρόπο. Η ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη είχε επιβραδυνθεί, μέσα σε λίγους μήνες η παγκόσμια οικονομία θα κατέρρεε και η οικονομική περιφέρεια της ευρωζώνης πνιγόταν στο χρέος. Εκείνη η αύξηση των επιτοκίων τον Ιούλιο του 2008 ήταν σαν να κλωτσάει μια οικονομία όταν ήταν κάτω και συνέβαλε στη σοβαρότητα της κρίσης χρέους της ευρωζώνης που επρόκειτο να ακολουθήσει.
Γρήγορα προς τα εμπρός στο σήμερα, φαίνεται ότι μια υπερβολικά εξαρτώμενη από τα δεδομένα ΕΚΤ αγνοεί τις μεγάλες καθυστερήσεις με τις οποίες λειτουργούν οι ταχείες αυξήσεις των επιτοκίων και επαναλαμβάνει το ίδιο είδος λάθους πολιτικής που έκανε το 2008. Στον ζήλο της να σκοτώσει το θηρίο του πληθωρισμού με κάθε κόστος, η ΕΚΤ συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια στο υψηλότερο επίπεδο από την εισαγωγή του ευρώ το 1999. Το κάνει αυτό παρά τα προειδοποιητικά σήματα που αναβοσβήνουν ότι η ευρωζώνη θα μπορούσε να βρίσκεται στο χείλος της ύφεσης. Το κάνει επίσης παρά τον πολύ πραγματικό κίνδυνο ότι τα υψηλά επιτόκια σε συνδυασμό με μια οικονομική ύφεση θα μπορούσαν να προκαλέσουν έναν άλλο γύρο κρίσης δημόσιου χρέους της ευρωζώνης.
Μια ένδειξη ότι η ευρωζώνη θα μπορούσε να οδεύει προς ύφεση είναι η θλιβερή κατάσταση της γερμανικής οικονομίας, της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης και κύριας κινητήριας δύναμης της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης. Η Γερμανία έχει πλέον βιώσει τρία συνεχόμενα τρίμηνα αρνητικής οικονομικής ανάπτυξης. Εν τω μεταξύ, οι προοπτικές για οποιαδήποτε πρόωρη ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας φαίνεται να είναι αμυδρές. Όχι μόνο η Γερμανία είναι μεταξύ των πιο εκτεθειμένων οικονομιών της ευρωζώνης στο σοκ των τιμών του φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η οικονομία της, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές, είναι επίσης ιδιαίτερα εκτεθειμένη στα οικονομικά δεινά της Κίνας. Οι γερμανικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών στην Κίνα ανέρχονται περίπου στο 3,5% του γερμανικού ΑΕΠ, ενώ τα έσοδα από τις κινεζικές θυγατρικές της Γερμανίας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 6% του ΑΕΠ της Γερμανίας.
Τα νομισματικά και πιστωτικά μεγέθη της ευρωζώνης παρέχουν ένα ακόμη πρώιμο προειδοποιητικό σήμα ότι μια οικονομική ύφεση της ευρωζώνης θα μπορούσε σύντομα να είναι προ των πυλών. Ο συνδυασμός της αύξησης των επιτοκίων και της σύσφιξης των χρηματοπιστωτικών συνθηκών έχει οδηγήσει σε απότομη επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης του ιδιωτικού τομέα. Εν τω μεταξύ, η αύξηση της προσφοράς χρήματος με την ευρεία έννοια της ευρωζώνης έχει μετατοπιστεί απότομα από τον ταχύτερο ρυθμό επέκτασης το 2021 στον ταχύτερο ρυθμό συρρίκνωσης στην ιστορία της ΕΚΤ.
Εάν υπάρχει ένα πράγμα που γνωρίζουμε για τη νομισματική πολιτική, είναι ότι λειτουργεί με μεγάλες και μεταβλητές καθυστερήσεις οπουδήποτε μεταξύ 12 και 18 μηνών. Οπλισμένη με αυτή τη γνώση, η σύνεση θα υποδείκνυε ότι αφού αύξησε τα επιτόκια κατά 400 μονάδες βάσης σε σύντομο χρονικό διάστημα, η ΕΚΤ θα περιμένει να δει ποιος ήταν ο αντίκτυπος αυτών των αυξήσεων των επιτοκίων πριν αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η οικονομία της Ευρωζώνης ήδη επιβραδύνεται, η ΕΚΤ επιλέγει να μην μάθει από τα προηγούμενα λάθη πολιτικής της υπερβολικής νομισματικής πολιτικής και επιμένει στις αυξήσεις των επιτοκίων.
Ένας λόγος για να πιστεύουμε ότι αυτή είναι μια ιδιαίτερα κακή στιγμή για την ΕΚΤ να εμπλακεί σε υπερβολική νομισματική πολιτική είναι ότι οι παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές είναι ανεπαρκείς. Πράγματι, υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες ενδείξεις ότι η υπερμεγέθης φούσκα της αγοράς ακινήτων και πιστώσεων της Κίνας σκάει. Τα οικονομικά προβλήματα στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και μέχρι πρόσφατα την παγκόσμια κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, είναι βέβαιο ότι θα ρίξουν ένα σκοτεινό σύννεφο πάνω από τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές.
Ένας άλλος λόγος για να πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ είναι ιδιαίτερα απερίσκεπτη να προκαλέσει οικονομική ύφεση σε αυτή τη συγκυρία είναι ότι η οικονομική περιφέρεια της ευρωζώνης γενικά, και η Ιταλία ειδικότερα, είναι πιο χρεωμένη σήμερα από ό, τι ήταν το 2010 την εποχή της κρίσης χρέους της ευρωζώνης. Ο λόγος του δημόσιου χρέους της Ιταλίας προς το ΑΕΠ σήμερα είναι πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από ό, τι ήταν το 2010.
Σε μια εποχή υψηλών επιτοκίων ρεκόρ της ΕΚΤ και παύσης της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η περιφέρεια της ευρωζώνης είναι μια οικονομική ύφεση της ευρωζώνης που θα καταστήσει ακόμη πιο δύσκολο για την περιφέρειά της να εξυπηρετήσει το βουνό του δημόσιου χρέους της. Από την πλευρά της, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η οικονομία της ευρωζώνης είναι ένας άλλος γύρος κρίσης δημόσιου χρέους της ευρωζώνης με επίκεντρο αυτή τη φορά την Ιταλία, μια οικονομία περίπου 10 φορές το μέγεθος αυτής της Ελλάδας.
Αν υπάρχει κάποιο καλό νέο, είναι ότι η ΕΚΤ θα επιτύχει τον στόχο της για πληθωρισμό 2%. Ωστόσο, τα κακά νέα είναι ότι φαίνεται ότι θα το πράξει με υπερβολικό κόστος για την οικονομία της ευρωζώνης.
Πηγή:aei.org
