Οι άνθρωποι χρειάζονται προκλήσεις και αγώνες για να βρουν νόημα στη ζωή

Το άρθρο του aporiamagazine.com εξετάζει κριτικά την άποψη του Στίβεν Πίνκερ ότι η πρόοδος είναι πάντα καλή, υποστηρίζοντας ότι η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την αύξηση της ευημερίας του ανθρώπου. Αναλύει πώς η τεχνολογία, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία και την αίσθηση σκοπού. Επιπλέον, επικαλούμενο φιλοσοφικές απόψεις και έρευνα για την ευτυχία, υποστηρίζεται ότι οι άνθρωποι χρειάζονται προκλήσεις και αγώνες για να βρουν νόημα στη ζωή. Τέλος, προτείνεται η θεωρία της «ομαδικής αξίας» ως πιθανή εξήγηση για την ανθρώπινη ανάγκη για σκοπό και ολοκλήρωση.

 
Η επίδραση της προόδου στην ανθρώπινη ευημερία μακροπρόθεσμα

Η σχέση μεταξύ προόδου και ευημερίας είναι πολύπλοκη. Ενώ η τεχνολογική πρόοδος και η οικονομική ανάπτυξη έχουν οδηγήσει σε βελτιώσεις στην υγεία, την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής, υπάρχει η άποψη ότι η συνεχής πρόοδος δεν εγγυάται απαραίτητα τη συνεχή αύξηση της ευημερίας.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς του άρθρου, η ευημερία δεν εξαρτάται μόνο από την υλική αφθονία και την απουσία δυσκολιών. Αντιθέτως, οι άνθρωποι χρειαζόμαστε αγώνες και προκλήσεις για να δώσουμε νόημα στη ζωή μας. Η ικανοποίηση προέρχεται από την αίσθηση ότι είμαστε χρήσιμοι και απαραίτητοι για την οικογένειά μας, την κοινότητά μας και τον κόσμο γενικότερα.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι η τεχνολογική πρόοδος, ειδικά η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να μας στερήσει ευκαιρίες για να αισθανόμαστε χρήσιμοι και να βρούμε νόημα. Η αυτοματοποίηση εργασιών, συμπεριλαμβανομένων των δημιουργικών, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια εργασίας και αίσθησης σκοπού. Επιπλέον, η ευκολία πρόσβασης σε πληροφορίες και υλικά αγαθά, μπορεί να μειώσει την αίσθηση του θαυμασμού και της περιπέτειας που ένιωθαν οι προηγούμενες γενιές.

Σύμφωνα με την “θεωρία της συνασπιστικής αξίας”, οι άνθρωποι εξελίχθηκαν για να βρίσκουν νόημα στην αξία που προσφέρουν στους συνανθρώπους τους. Η αυτοεκτίμησή μας αυξάνεται όταν αισθανόμαστε χρήσιμοι και μειώνεται όταν αισθανόμαστε άχρηστοι. Αυτό υποστηρίζεται από στοιχεία όπως η μείωση της αυτοεκτίμησης σε άτομα που αποκλείονται από ομάδες και η αύξηση του κινδύνου κατάθλιψης σε ανέργους.

Παράλληλα, οι πλουσιότερες και τεχνολογικά προηγμένες χώρες είναι και οι πιο ευτυχισμένες. Ωστόσο, η ευτυχία στις πλούσιες χώρες παραμένει σταθερή με την πάροδο του χρόνου, παρόλη την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό υποδηλώνει ότι η επίδραση του εισοδήματος στην ευτυχία λειτουργεί κυρίως μέσω της σχετικής θέσης. Δηλαδή, η αύξηση του εισοδήματος βελτιώνει την ικανοποίηση από τη ζωή επειδή ενισχύει την κοινωνική θέση και όχι απαραίτητα επειδή επιτρέπει την αγορά περισσότερων αγαθών.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι άνθρωποι σε μικρές ή “πρωτόγονες” κοινωνίες, μερικές φορές δηλώνουν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή σε σχέση με τους κατοίκους πλούσιων χωρών. Αυτό δείχνει ότι η υλική αφθονία και η τεχνολογική πρόοδος δεν αποτελούν απαραίτητα εγγύηση για ευτυχία.

Συμπερασματικά, η μακροπρόθεσμη επίδραση της προόδου στην ανθρώπινη ευημερία είναι αβέβαιη. Η πρόοδος μπορεί να οδηγήσει σε βελτιώσεις, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να δημιουργήσει νέες προκλήσεις για την εύρεση νοήματος και σκοπού στη ζωή. Είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται με τρόπο που προάγει την ανθρώπινη ευημερία και δεν υπονομεύει την αίσθηση του σκοπού και της αξίας.

 
Η Σημασία της Πάλης και της Δυσκολίας στην Ανθρώπινη Ζωή

Οι πηγές του άρθρου υποστηρίζουν έντονα την ιδέα ότι η πάλη και η δυσκολία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ζωή, προσδίδοντας νόημα και σκοπό.

• Οι συγγραφείς Carl και Winegard διαφωνούν με την άποψη του Steven Pinker ότι η ευημερία και η πρόοδος οδηγούν απαραίτητα σε μια ζωή με νόημα.
• Αντιθέτως, υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι χρειαζόμαστε προκλήσεις και εμπόδια για να νιώθουμε ολοκληρωμένοι.
• Η ιδέα αυτή υποστηρίζεται από φιλοσόφους όπως ο Pascal, o Voltaire, ο Schopenhauer, o Nietzsche και ο Camus.
• Σύγχρονοι στοχαστές όπως ο Desmond Morris, ο Richard Nixon, ο Ted Kaczynski, και ο Sebastian Junger, συμφωνούν ότι η άνεση και η αφθονία δεν οδηγούν απαραίτητα στην ευτυχία.
• O Nassim Taleb μάλιστα εισήγαγε την έννοια της «αντι-ευθραυστότητας», υποστηρίζοντας ότι πολλά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων, ωφελούνται από την αντιξοότητα και την δυσκολία.
• Οι συγγραφείς παραθέτουν παραδείγματα όπως η παχυσαρκία και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για να δείξουν ότι η πρόσβαση σε περισσότερους πόρους δεν οδηγεί πάντα σε καλύτερη ποιότητα ζωής.
• Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην τεχνητή νοημοσύνη ως παράγοντα που θα μπορούσε να στερήσει από τους ανθρώπους τον σκοπό στη ζωή τους, καθώς αυτοματοποιεί ακριβώς εκείνες τις δραστηριότητες που μας δίνουν ικανοποίηση και αίσθημα αξίας.
• Η εξελικτική ψυχολογία υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν ώστε να βρίσκουν νόημα στην προσφορά τους στην ομάδα.
• Επομένως, νιώθουμε ολοκλήρωση όταν αισθανόμαστε χρήσιμοι και αναγκαίοι.

Συνοψίζοντας, οι πηγές τονίζουν ότι η πάλη και η δυσκολία δεν είναι απλά αναπόφευκτα μέρη της ζωής, αλλά και απαραίτητα στοιχεία για την εύρεση νοήματος και σκοπού.

 
Η τεχνολογική πρόοδος και η ανθρώπινη ικανοποίηση

Ναι, η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη ικανοποίηση. Οι πηγές υποστηρίζουν ότι, αν και η τεχνολογία έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής μας σε πολλά επίπεδα, υπάρχει ο κίνδυνος η συνεχής ανάπτυξή της να οδηγήσει σε αίσθημα ανηδονίας και έλλειψης σκοπού.

Ακολουθούν μερικά σημεία που υποστηρίζουν αυτή την άποψη:

• Η ανάγκη για αγώνα και δυσκολίες: Οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί για να βρίσκουν νόημα μέσω της αντιμετώπισης προκλήσεων. Η τεχνολογία, αυτοματοποιώντας όλο και περισσότερες εργασίες, μπορεί να μας στερήσει από την αίσθηση του accomplishment και της προσωπικής ικανοποίησης.
• Η σημασία της κοινωνικής αξίας: Η αίσθηση ότι είμαστε χρήσιμοι και σημαντικοί για την κοινότητά μας είναι ζωτικής σημασίας για την ευτυχία μας. Η τεχνολογία, αντικαθιστώντας μας σε τομείς στους οποίους νιώθουμε ότι προσφέρουμε αξία, μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμησή μας και να οδηγήσει σε αίσθημα απομόνωσης.
• Το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης: Η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, με την ικανότητά της να αντικαθιστά τον άνθρωπο σε όλο και περισσότερες δραστηριότητες, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της πιθανής απειλής για την ανθρώπινη ικανοποίηση.

Συνοψίζοντας, η τεχνολογική πρόοδος, ενώ έχει φέρει πολλά οφέλη στην ανθρωπότητα, δεν αποτελεί εγγύηση για την αύξηση της ευτυχίας και της ικανοποίησης. Η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνολογία, η αυτοματοποίηση όλο και περισσότερων δραστηριοτήτων και η πιθανή υποκατάσταση του ανθρώπου από την τεχνητή νοημοσύνη, εγκυμονούν τον κίνδυνο να μειώσουν την ανθρώπινη ικανοποίηση, οδηγώντας σε αισθήματα ανηδονίας, έλλειψης σκοπού και απομόνωσης.