Ο Ερντογάν στη Νέα Υόρκη: Μια συναλλακτική εξωτερική πολιτική πρέπει να αποπληρώνεται σε είδος

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και τις παράλληλες συναντήσεις με παγκόσμιους ηγέτες. Πριν πάει, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να συνδέσει άμεσα την πώληση στην Τουρκία αναβαθμισμένων μαχητικών F-16 (τα οποία απαιτούν έγκριση του Κογκρέσου) με την ικανότητα της Άγκυρας να επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η απάντηση του Ερντογάν: «Αν έχετε Κογκρέσο, έχω Κοινοβούλιο».

Η διαπραγμάτευση με τον Ερντογάν για την επέκταση του ΝΑΤΟ δεν έχει τελειώσει. Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούνιο του 2023, ο Γενικός Γραμματέας Jens Stoltenberg ανακοίνωσε ότι ο Ερντογάν συμφώνησε τελικά να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας. Σύμφωνα με την Τουρκία, η Σουηδία παρέχει ασφαλές καταφύγιο σε μαχητές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο η Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση. Η σουηδική κυβέρνηση έλαβε μέτρα για να ικανοποιήσει τις τουρκικές απαιτήσεις, αποφασίζοντας ακόμη και να εκδώσει ορισμένα άτομα, παρά το γεγονός ότι γνώριζε πολύ καλά ότι πιθανότατα δεν θα είχαν δίκαιη νομική μεταχείριση στην Τουρκία.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει λάβει μέτρα για να εξευμενίσει τον Ερντογάν για το γενικότερο καλό της επέκτασης του ΝΑΤΟ. Ενώ σημειώνει ότι η Άγκυρα είναι «ένας δύσκολος σύμμαχος», η διοίκηση τονίζει επίσης ότι η Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας για τα δυτικά συμφέροντα. Για παράδειγμα, η Ουάσιγκτον έχει επικροτήσει τις προσπάθειες της Άγκυρας να πουλήσει μαχητικά drones και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού στον ουκρανικό στρατό. Στις αρχές του πολέμου στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έκλεισε τα τουρκικά στενά στα ρωσικά πολεμικά πλοία και διευκόλυνε μια συμφωνία σιτηρών με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, η οποία είδε τα ουκρανικά σιτηρά να διανέμονται με ασφάλεια παγκοσμίως και απέτρεψε περιφερειακούς λιμούς.

Επί του παρόντος, στο τραπέζι για την Τουρκία είναι ο διπλασιασμός της δανειακής έκθεσής της στην Παγκόσμια Τράπεζα σε συνολικά 35 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτή η ψήφος εμπιστοσύνης στην οικονομία της Τουρκίας θα συμβάλει στη σταθεροποίηση του εύθραυστου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και θα καθησυχάσει τους κατόχους του τουρκικού χρέους.

Αλλά το ερώτημα παραμένει: Είναι η Τουρκία του Ερντογάν ένας αξιόπιστος σύμμαχος της Δύσης; Πέρα από τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η εξωτερική πολιτική του Ερντογάν εγείρει αμφιβολίες σε αρκετούς τομείς.

• Όσον αφορά την Ουκρανία, ο Ερντογάν επιτρέπει στις τουρκικές επιχειρήσεις να πωλούν τεχνολογίες διπλής χρήσης στον ρωσικό στρατό. Η Τουρκία αρνείται να συμμετάσχει στο καθεστώς κυρώσεων κατά της Μόσχας, το οποίο εφαρμόζουν πάνω από 40 συμμαχικές χώρες. Επιπλέον, ο Ερντογάν δεν θεωρείται πλέον πειστικός μεσολαβητής με τον Πούτιν, δεδομένου ότι η Μόσχα αρνείται να επανέλθει στη συμφωνία για τα σιτηρά, ακόμη και μετά την πρόσφατη συνάντησητου Ερντογάν με τον Πούτιν στο Σότσι.
• Όσον αφορά το Ισραήλ, ένα φορτίο από την Τουρκία 16 τόνων υλικού κατασκευής πυραύλων, με προορισμό τη Γάζα, κατασχέθηκε πολύ πρόσφατα από τις ισραηλινές αρχές στο λιμάνι του στο Ashdod. Η Άγκυρα αρνείται να χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση και παρέχει στην ηγεσία της Χαμάς καταφύγιο και γραφεία στο τουρκικό έδαφος.
• Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ συνεχίζει να επιβάλλει κυρώσεις σε πολλά πρόσωπα και οντότητες της Τουρκίας για τις συνεχιζόμενες προσπάθειές τους να αποφεύγουν συνήθως τις διεθνείς κυρώσεις.

Ένας έξυπνος τρόπος προσέγγισης του κ. Ερντογάν στη Νέα Υόρκη είναι σύμφωνα με τις γραμμές που πρότεινε τον Ιούνιο ο πρέσβης Daniel Fried στο JST: να είμαστε σαφείς και συνεπείς και να ανταποκρινόμαστε στους όρους του με τους δικούς μας. Εάν η Τουρκία πρόκειται να λάβει μαχητικά αεροσκάφη F-16 και διεθνή χρηματοδότηση για να σταθεροποιήσει την οικονομία της, τότε και τα δύο πρέπει να συνοδεύονται από όρους. Για τα μαχητικά αεροσκάφη, αυτό πρέπει να σημαίνει ότι η ένταξη της Σουηδίας επικυρώνεται από το τουρκικό κοινοβούλιο (το οποίο ελέγχει το κόμμα του Ερντογάν) μαζί με δεσμεύσεις ότι αυτά τα νέα αεροσκάφη δεν θα χρησιμοποιηθούν για να απειλήσουν άλλους συμμάχους όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Η Άγκυρα θα πρέπει να σταματήσει να υποστηρίζει τη Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οντότητες και να συνεργαστεί με τη Δύση για την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία.

Όσον αφορά το ζήτημα της χρηματοδότησης από την Παγκόσμια Τράπεζα, αυτός είναι απλώς ο λάθος δρόμος. Εάν η Τουρκία επιθυμεί να λάβει δημοσιονομική στήριξη, όπως και άλλα κράτη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αυτό είναι το πεδίο του ΔΝΤ. Τα δάνεια του ΔΝΤ συνοδεύονται από ισχυρούς όρους που, μεταξύ άλλων, παρέχουν δημοσιονομική διαφάνεια. Ο Ερντογάν δεν θέλει προγράμματα του ΔΝΤ και προτιμά τον δανεισμό έργων της Παγκόσμιας Τράπεζας, πιθανώς επειδή η αποκάλυψη των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού από την πλευρά του θα αποκάλυπτε διεφθαρμένες πρακτικές.

Η προσέγγιση προς τον Ερντογάν πρέπει να συνεχίσει να ανταποκρίνεται στη διαπραγματευτική, συναλλακτική προσέγγισή του με όρους και απαιτήσεις που προωθούν τα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο Sinan Ciddi είναι αναπληρωτής καθηγητής σπουδών εθνικής ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Marine Corps, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Εξωτερικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Georgetown και ανώτερος συνεργάτης στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών στην Ουάσιγκτον. Το FDD είναι ένα ανεξάρτητο ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα την Ουάσιγκτον που επικεντρώνεται στην εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική.

 
Πηγή: fdd.org