Πέντε ερωτήσεις (και απαντήσεις ειδικών) για τη νέα έκθεση Ντράγκι για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα
Από ειδικούς του Ατλαντικού Συμβουλίου
«Αυτή είναι μια υπαρξιακή πρόκληση». Στην πολυαναμενόμενη έκθεσή του για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι απηύθυνε μια ξεκάθαρη έκκληση σχετικά με τους κινδύνους της καθυστερημένης ανάπτυξης και παραγωγικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η έλλειψη και των δύο, εξήγησε, αποτελεί άμεση απειλή για τις φιλοδοξίες, την ανεξαρτησία και το κοινωνικό μοντέλο της Ευρώπης. «Ποτέ στο παρελθόν η κλίμακα των χωρών μας δεν φαινόταν τόσο μικρή και ανεπαρκής σε σχέση με το μέγεθος των προκλήσεων», προειδοποίησε. Η λύση του Ντράγκι; Αύξηση επενδύσεων σε μέγεθος ηπείρου άνω των 880 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως . (Ως μερίδιο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, αυτό είναι υπερδιπλάσιο της επένδυσης κατά τη διάρκεια του Σχεδίου Μάρσαλ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.)
Παρακάτω, ειδικοί του Ατλαντικού Συμβουλίου απαντούν σε πέντε επείγουσες ερωτήσεις σχετικά με το τι περιλαμβάνει η έκθεση και τι σημαίνει για την ΕΕ, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα.
1.Γιατί η εστίαση στην ανταγωνιστικότητα;
Ο όρος «ανταγωνιστικότητα» έχει εισέλθει στο πάνθεον της «φούσκας» της ΕΕ για να περιγράψει τα δεινά της Ευρώπης. Περιγράφει ουσιαστικά μια ανησυχία ότι η Ευρώπη μένει πίσω. Η ανάπτυξη του μπλοκ ξεπερνιέται τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από την Κίνα. Για παράδειγμα, η Ευρώπη ωχριά σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες όσον αφορά τους σούπερ σταρ της τεχνολογίας. Επίσης, πληρώνει περισσότερα για την ενέργεια, αγωνίζεται να προσελκύσει επενδύσεις και απλώς ρυθμίζει τι καινοτομούν οι άλλοι.
Ο πυρετός της ανταγωνιστικότητας είναι τόσο πολιτικός όσο και γεωπολιτικός. Ήταν το επίκεντρο της πρόσφατης προσπάθειας της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για δεύτερη θητεία. Η ανταγωνιστικότητα θα ήταν η πρώτη της προτεραιότητα, υποσχέθηκε, στην ομιλία της ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούλιο (και ορισμένες από τις συστάσεις του Ντράγκι έχουν ήδη βρει τον δρόμο τους στο πολιτικό της πρόγραμμα για τα επόμενα πέντε χρόνια). Αυτό είναι σίγουρα μέρος της προσπάθειας της φον ντερ Λάιεν και των συμμάχων της να αποστασιοποιηθούν από τη στερεότυπη εικόνα της ΕΕ ως ένα μεγαθήριο κανόνων που καθιστά αδύνατη την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Αλλά η ανταγωνιστικότητα είναι επίσης μια γεωπολιτική ανησυχία. Μια Ευρώπη που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί οικονομικά, δεν μπορεί να αποβάλει τον κίνδυνο και βρίσκεται επικίνδυνα εκτεθειμένη σε κλυδωνισμούς τιμών από προμηθευτές ενέργειας ή από εκείνους στους οποίους θα βασιστεί για την πράσινη μετάβαση, για παράδειγμα, δεν θα αποτελέσει παράγοντα στην παγκόσμια σκηνή. Η εστίαση στην ανάπτυξη της Ευρώπης θα πρέπει να ιδωθεί τόσο μέσα από αυτό το γεωπολιτικό πρίσμα όσο και από καθαρά οικονομικό ή πολιτικό πρίσμα.
— Ο Τζέιμς Μπάτσικ είναι αναπληρωτής διευθυντής στο Κέντρο Ευρώπης του Ατλαντικού Συμβουλίου .
2.Ποιά προσδιορίζει η έκθεση ως τη βασική αιτία της καθυστερημένης ανταγωνιστικότητας της ΕΕ;
Η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα και ανάπτυξη υστερεί σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Επίσης, η Ευρώπη έχει λίγες εταιρείες στα κορυφαία κλιμάκια της παγκόσμιας βιομηχανίας τεχνολογίας και βασίζεται πολύ σε παλαιότερες, βιομηχανικές εταιρείες για την έρευνα και την καινοτομία της. Χωρίς ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα, θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για την Ευρώπη να χρηματοδοτήσει τα κοινωνικά της προγράμματα και να εξασφαλίσει ποιότητα ζωής για τους πολίτες της. Η έκθεση εντοπίζει τρία κρίσιμα ζητήματα —καινοτομία, κλίμα και ασφάλεια— όπου η Ευρώπη δεν αξιοποιεί το μέγεθος και την κλίμακα της λόγω κατακερματισμού και έλλειψης συντονισμού.
— Η Penny Naas είναι μη κάτοικος ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Ευρώπης.
Η έκθεση παρέχει πολύ γνωστούς και λιγότερο γνωστούς παράγοντες που εξηγούν την υστέρηση ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
Παρά τα πολλά επιτεύγματα της ενιαίας αγοράς, ο επίμονος κατακερματισμός σε τομείς όπως η τεχνολογία, τα χρηματοοικονομικά και η άμυνα σημαίνει ότι η ΕΕ δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστεί τα μεγαθήρια των ΗΠΑ και της Κίνας. Αυτό έχει δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο μεταξύ τεχνολογίας και χρηματοδότησης, στον οποίο υποσχόμενες νεοφυείς επιχειρήσεις φεύγουν από την ΕΕ για την Καλιφόρνια καθώς αναζητούν μεγαλύτερες επενδύσεις και συνεργασίες με μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας. Αυτά τα δεινά έχουν διαγνωστεί στο παρελθόν.
Η εστίαση του Ντράγκι στην έλλειψη καινοτομίας είναι πιο πρωτότυπη και φέρνει όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα σε νέο φως. Θα ήθελε να δει τους ριψοκίνδυνους να ανταμείβονται καλύτερα μέσω κρατικών επιχορηγήσεων και ιδιωτικής χρηματοδότησης, η οποία θα μπορούσε να ενισχυθεί εάν περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ στραφούν από συντάξεις που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους σε συνταξιοδοτικά ταμεία – μια άκρως αμφιλεγόμενη πρόταση για ορισμένους, όπως η Γαλλία.
— Ο Charles Lichfield είναι ο αναπληρωτής διευθυντής και ο C. Boyden Gray ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Γεωοικονομικής του Ατλαντικού Συμβουλίου.
3.Ποιά είναι η πιο σημαντική σύσταση της έκθεσης;
Ο Ντράγκι αξίζει τα εύσημα που δεν υπέκυψε στο ζήτημα της ρύθμισης. Ο κανονισμός της ΕΕ είναι απαραίτητος για να λειτουργήσει η ενιαία αγορά και, ενώ εφαρμόζεται συχνά παγκοσμίως από εταιρείες λόγω ευκολίας, χρησιμοποιείται επίσης ως εγγύηση ότι ένα αγαθό ή μια υπηρεσία πληροί ένα αποδεκτό πρότυπο. Το πρόβλημα είναι ότι οι εξαγωγές των επιχειρήσεων της ΕΕ έχουν αποκομίσει ελάχιστο ή καθόλου ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προερχόμενες από την αγορά που εξήγαγε τον κανονισμό. Η έκθεση απευθύνει έκκληση για πιο ευαίσθητες και φειδωλές ρυθμιστικές αρχές, ικανές να προβλέψουν πού μπορεί να πάει η τεχνολογία.
Πολλά θα ειπωθούν για τα προσεκτικά βαθμονομημένα σχόλια του Ντράγκι σχετικά με την κοινή έκδοση χρέους. Η έκθεση προχωρά όσο πιο μακριά μπορεί για να υποστηρίξει ότι αυτό θα ήταν ένα χρήσιμο στοιχείο για να φτάσουν οι επενδύσεις στο επίπεδο που πρέπει να είναι (επιπλέον 885 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως). Αλλά σταματά να λέει ότι αυτό είναι υποχρεωτικό. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε την έκθεση ευκολότερο στόχο για τα δημοσιονομικά γεράκια, όπως ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών.
—Τσαρλς Λίτσφιλντ
Οι πιο σημαντικές συστάσεις αφορούν τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας. Η υψηλή τιμή της ενέργειας καθιστά την Ευρώπη μη ανταγωνιστική και απειλεί τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, αλλά η αναποτελεσματικότητα στις ενεργειακές αγορές της Ευρώπης θα μπορούσε να βελτιωθεί με ορισμένες από τις έξυπνες συστάσεις αυτής της έκθεσης. Η εξάλειψη ορισμένων από τους μεσάζοντες θα είχε άμεσο αντίκτυπο στις τιμές της ενέργειας, προκαλώντας επευφημίες από καταναλωτές, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις.
—Πένυ Νάας
4.Τι μπορεί να σημαίνει αυτή η έκθεση για την προσέγγιση της ΕΕ έναντι της Κίνας και της Ρωσίας;
Η έκθεση περιλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα για την οικοδόμηση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ και τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία και την Κίνα για ορισμένες πρώτες ύλες και άλλες κρίσιμες εισροές. Η έκθεση αναγνωρίζει ότι η ΕΕ ήταν υπερβολικά εξαρτημένη από άλλα έθνη για ορισμένες κρίσιμες εισροές και περιγράφει μια ολόκληρη στρατηγική για τη μείωση αυτής της εξάρτησης και τη διαφοροποίηση των εμπορικών εταίρων της ΕΕ. Προχωρώντας προς τα εμπρός, η ΕΕ θα είναι πιο ενεργή στον εντοπισμό πιθανών τρωτών σημείων και στη χρήση μιας σειράς εργαλείων για τη μείωση των κινδύνων τους.
—Πένυ Νάας
- Οι συστάσεις της έκθεσης το θέτουν σε αντίθεση με τις ΗΠΑ;
Σε αυτήν την έκθεση, η Ευρώπη έχει συγκρίνει τον εαυτό της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες βλέπει ως τον πλησιέστερο οικονομικό της αντίπαλο, αλλά αυτό δεν πρέπει να τη φέρει σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την ΕΕ να εφαρμόσει τις συστάσεις του Ντράγκι και να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονται τους συμμάχους τους να είναι ανεξάρτητοι, ισχυροί και ζωντανοί για να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες διεθνείς προκλήσεις. Τα ευρωπαϊκά έθνη δεν θα μπορέσουν να εφαρμόσουν μόνα τους αυτή την τολμηρή ατζέντα και θα χρειαστούν εταίρους που μπορούν να τους βοηθήσουν να υλοποιήσουν το όραμά τους.
—Πένυ Νάας
Μια εντυπωσιακή πτυχή της έκθεσης Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ είναι το πόσο συγκρίνει και αντιπαραβάλλει την ΕΕ με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Λαμβάνοντας αυτό ως πρόσκληση για να δείτε την έκθεση μέσα από το πρίσμα των διατλαντικών εμπορικών σχέσεων, η έκθεση προκαλεί μερικές παρατηρήσεις.
Πρώτον, η έκθεση αναφέρει συχνά την υπερβολική και επαχθή ρύθμιση ως εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Ένας σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης αυτής της πρόκλησης είναι η υιοθέτηση πρακτικών που διασφαλίζουν ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορούν να παρέχουν ουσιαστική συμβολή στους κανονισμούς και τις οδηγίες της ΕΕ που επηρεάζουν το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις. Αυτός είναι ένας τρόπος για να φτάσουμε σε πιο έξυπνους κανονισμούς που επιτυγχάνουν τους στόχους τους και ενθαρρύνουν το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις που είναι το κλειδί για την ανταγωνιστικότητα.
Δεύτερον, η έκθεση προτείνει μια αυξημένη και πιο στοχευμένη χρήση εργαλείων για την καταπολέμηση και την προστασία από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές εκτός ΕΕ που υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις σε σχέση με πολλές από τις ίδιες αθέμιτες πρακτικές σε τρίτες χώρες. Η αποτελεσματικότητα των εργαλείων της ΕΕ θα αυξηθεί σημαντικά εάν η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες συντονίσουν τα (συχνά διαφορετικά) εργαλεία τους για την καταπολέμηση των ίδιων πρακτικών. Αυτή η ενισχυμένη συνεργασία θα αποτελούσε σημαντικό βήμα για τη διασφάλιση της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
Τρίτον, η έκθεση μιλά για τη σημασία και τις ανταγωνιστικές ευκαιρίες της απαλλαγής από τον άνθρακα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Και πάλι, υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες για συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για καινοτόμους τρόπους παροχής κινήτρων για το εμπόριο προϊόντων χαμηλών εκπομπών άνθρακα (η βιώσιμη ρύθμιση χάλυβα και αλουμινίου είναι μόνο ένα παράδειγμα). Μια λιγότερο ευνοϊκή, αλλά όχι λιγότερο πιθανή, προσέγγιση είναι να εργαστούμε μεμονωμένα, με την πιθανότητα εμπορικών συγκρούσεων ΗΠΑ-ΕΕ. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τις εξαρτήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας, την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων και πολλές άλλες προκλήσεις για την ανταγωνιστικότητα που έχουν από κοινού η ΕΕ και οι ΗΠΑ.
— Ο Daniel Mullaney είναι μη κάτοικος ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Ευρώπης και του Κέντρου Γεωοικονομικής του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Πηγή: atlanticcouncil.org
