
«Πρέπει να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στην πολυμερή προσέγγιση»
Η λαϊκή απογοήτευση από τους σημερινούς ηγέτες αντανακλάται στον λαϊκιστικό εθνικισμό, με τους ψηφοφόρους να κατηγορούν την ίδια την παγκοσμιοποίηση για τη μοίρα τους, ενώ ο πραγματικός ένοχος είναι η αποτυχία μας να διαχειριστούμε σωστά την παγκοσμιοποίηση
Με την παγκόσμια ανάπτυξη να εκτιμάται ότι θα είναι 2,8% έως το 2030, σημαντικά κάτω από τους ιστορικούς μέσους όρους του 3,8%, η Παγκόσμια Οικονομική Προοπτική του ΔΝΤ προειδοποιεί ότι η δεκαετία του 2020 θα μπορούσε να είναι η χειρότερη δεκαετία για ανάπτυξη τον τελευταίο καιρό. Περισσότερος προστατευτισμός θα μειώσει την παγκόσμια ανάπτυξη σε μια εποχή που απαιτείται περαιτέρω συνεργασία για την αύξηση του εμπορίου και την τόνωση της ευημερίας.
Αυτό το άρθρο βασίζεται σε μια ομιλία του συγγραφέα στη διάσκεψη PIIE-IMF τον Απρίλιο του 2024 για την καθοδήγηση της διαρθρωτικής αλλαγής.
Το άρθρο «Πρέπει να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στην πολυμερή προσέγγιση» του Γκόρντον Μπράουν, πρώην πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, διερευνά την ανάγκη για ισχυρότερη πολυμερή προσέγγιση για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Ο Μπράουν υποστηρίζει ότι ο κόσμος βρίσκεται στη μέση μιας μετάβασης από μια μονοπολική σε μια πολυπολική τάξη, με αυξανόμενο προστατευτισμό και φθίνουσα παγκόσμια ανάπτυξη. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, ο Μπράουν υποστηρίζει ότι πολυμερείς θεσμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα πρέπει να ενισχυθούν και να μεταρρυθμιστούν για να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά στις ανάγκες των αναπτυσσόμενων χωρών. Ο Μπράουν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πολυμέρεια είναι απαραίτητη για την παγκόσμια ευημερία και πρόοδο και ότι η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον εξαρτάται από τη διεθνή συνεργασία.
Ο αντίκτυπος του παγκόσμιου κατακερματισμού στην παγκόσμια οικονομία
Ο παγκόσμιος κατακερματισμός έχει αρνητικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, όπως αναλύεται στο άρθρο.
- Μειωμένη οικονομική ανάπτυξη: Ο αυξανόμενος προστατευτισμός και οι εμπορικοί περιορισμοί επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι παγκόσμιες απώλειες από τον αυξανόμενο κατακερματισμό του εμπορίου θα μπορούσαν να έχουν μακροπρόθεσμο κόστος έως και 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
- Αύξηση της φτώχειας: Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης καθιστά δύσκολη την καταπολέμηση της φτώχειας. Με τους σημερινούς ρυθμούς προόδου, υπολογίζεται ότι 600 εκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθούν να ζουν στη φτώχεια το 2030.
- Λιγότερη συνεργασία σε παγκόσμια ζητήματα: Ο κατακερματισμός δυσχεραίνει τη συνεργασία σε κρίσιμα ζητήματα όπως η πράσινη μετάβαση και η τεχνητή νοημοσύνη.
- Αστάθεια του διεθνούς συστήματος: Ο κατακερματισμός υπονομεύει τη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος, βλάπτοντας το εμπόριο και την ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Το άρθρο υποστηρίζει ότι αντί να καταφεύγουν στον προστατευτισμό και τον εθνικισμό, οι χώρες θα πρέπει να ενισχύσουν την πολυμέρεια για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις. Προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα για την ενίσχυση της πολυμερούς τάξης:
- Ενίσχυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ): Ο ΠΟΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί στην επίλυση εμπορικών διαφορών μέσω συνδιαλλαγής, διαιτησίας και διαπραγμάτευσης.
- Βελτίωση του ρόλου του ΔΝΤ: Το ΔΝΤ θα πρέπει να ενισχύσει την ικανότητά του για πρόληψη και επίλυση κρίσεων, λειτουργώντας ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την παγκόσμια οικονομία και προσφέροντας καλύτερη ασφάλιση έναντι οικονομικών κρίσεων.
- Μεταμορφώστε την Παγκόσμια Τράπεζα: Η Παγκόσμια Τράπεζα πρέπει να γίνει μια παγκόσμια τράπεζα δημόσιων αγαθών με επίκεντρο το ανθρώπινο κεφάλαιο και τη διαχείριση του περιβάλλοντος.
- Ενδυνάμωση της G20: Η G20 θα πρέπει να είναι το κύριο φόρουμ για την παγκόσμια οικονομική συνεργασία, με μεγαλύτερη εκπροσώπηση και μια επαγγελματική γραμματεία για τη διασφάλιση της συνέχειας της πολιτικής.
Το άρθρο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η παγκόσμια συνεργασία είναι απαραίτητη για ένα πιο ευημερούν και ελπιδοφόρο μέλλον.
Πολυμερή μέτρα για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων
Το άρθρο περιγράφει την ανάγκη για ισχυρότερη πολυμερή προσέγγιση για την αντιμετώπιση των σημερινών παγκόσμιων προκλήσεων. Υποστηρίζει ότι η μεταψυχροπολεμική εποχή, που χαρακτηρίζεται από μονοπολικότητα, υπερπαγκοσμιοποίηση και νεοφιλελεύθερη οικονομία, καταρρέει. Αυτό οδήγησε σε έναν πολυπολικό κόσμο με πολλαπλά κέντρα εξουσίας, μια στροφή προς τον μερκαντιλισμό και τον προστατευτισμό και μια πιο περιορισμένη παγκοσμιοποίηση όπου οι ανησυχίες για την ασφάλεια, το περιβάλλον και την ισότητα είναι πρωταρχικής σημασίας.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, ο συγγραφέας προτείνει την ενίσχυση των υφιστάμενων πολυμερών θεσμών:
- Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ): Πρέπει να βελτιώσει την ικανότητά του να επιλύει εμπορικές διαφορές μέσω συνδιαλλαγής, διαιτησίας και διαπραγμάτευσης.
- Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ): Πρέπει να βελτιώσει τον ρόλο του στην πρόληψη και επίλυση κρίσεων, λειτουργώντας ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την παγκόσμια οικονομία, κινητοποιώντας την πιστωτική του ικανότητα να παρέχει καλύτερη ασφάλιση έναντι οικονομικών κρίσεων, διαπραγματευόμενο έναν βελτιωμένο μηχανισμό για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους και τη δημιουργία ενός πιο ολοκληρωμένου παγκόσμιου δικτύου χρηματοοικονομικής ασφάλειας. Πρέπει επίσης να μεταρρυθμίσει το σύνταγμά του για να είναι πιο αντιπροσωπευτικό, καθώς επί του παρόντος οι χώρες που αντιπροσωπεύουν το 13,7% του παγκόσμιου πληθυσμού έχουν το 59,1% των ψήφων.
- Παγκόσμια Τράπεζα: Πρέπει να γίνει μια παγκόσμια τράπεζα δημόσιων αγαθών, με επίκεντρο το ανθρώπινο κεφάλαιο και τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Απαιτούνται καινοτόμοι χρηματοοικονομικοί μηχανισμοί, όπως η χρήση εγγυήσεων για τη μείωση του κινδύνου και την αύξηση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα, για να συμπληρώσουν τις προσπάθειες για τη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
- Ομάδα των είκοσι (G20): Θα πρέπει να γίνει το κύριο φόρουμ για την παγκόσμια οικονομική συνεργασία, να γίνει πιο αντιπροσωπευτικό μέσω ενός συστήματος εκλογικής περιφέρειας και να ιδρύσει μια επαγγελματική γραμματεία για να διασφαλίσει τη συνέχεια της πολιτικής.
Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι μια ισχυρότερη πολυμερής τάξη είναι απαραίτητη για το οικονομικό μέλλον όλων των ηπείρων και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως ηγέτης ενός πολυπολικού κόσμου, θα ωφεληθούν από τη συνεργασία μέσω των πολυμερών θεσμών που δημιούργησαν.
Το άρθρο καταλήγει δηλώνοντας ότι η παγκόσμια συνεργασία ήταν επιτυχής στο παρελθόν (συνθήκη απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών του Κένεντι, μειώσεις των πυρηνικών όπλων του Ρίγκαν και του Γκορμπατσόφ, προσπάθειες για την πρόληψη της καταστροφής του όζοντος, η σύνοδος κορυφής των G20 το 2009 για τη σταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα) και ότι το κλειδί της επιτυχίας είναι η ηγεσία με οραματισμό και η προθυμία για συνεργασία.
Επισκόπηση των κύριων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομική τάξη, σύμφωνα με το άρθρο:
- Η μετάβαση από έναν μονοπολικό κόσμο σε έναν πολυπολικό : Η κυριαρχία μιας μοναδικής υπερδύναμης δίνει τη θέση της σε έναν κόσμο με πολλαπλά κέντρα εξουσίας. Αυτό προκαλεί μεγαλύτερο γεωπολιτικό ανταγωνισμό και καθιστά πιο δύσκολη την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων.
- Η μετάβαση από ένα νεοφιλελεύθερο σε ένα πιο μερκαντιλιστικό οικονομικό σύστημα : Οι χώρες υιοθετούν ολοένα και περισσότερο προστατευτικές πολιτικές όπως η υποστήριξη φίλων, η απομάκρυνση του κινδύνου και η αυτάρκεια. Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω κατακερματισμό του εμπορίου και θα μπορούσε να βλάψει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
- Η μετάβαση από την ανεμπόδιστη υπερπαγκοσμιοποίηση στην πιο περιορισμένη παγκοσμιοποίηση : Οι ανησυχίες για την ασφάλεια, το περιβάλλον και την ισότητα αναγκάζουν τις χώρες να επανεξετάσουν την προσέγγισή τους στην παγκοσμιοποίηση. Αυτό οδήγησε σε αύξηση των εθνικών βιομηχανικών πολιτικών και στροφή προς τις αλυσίδες εφοδιασμού για κάθε περίπτωση.
- Η άνοδος του λαϊκιστικού εθνικισμού : Η λαϊκή απογοήτευση με τους σημερινούς ηγέτες και η παγκοσμιοποίηση έχουν τροφοδοτήσει λαϊκιστικά εθνικιστικά κινήματα. Αυτά τα κινήματα συχνά κατηγορούν την παγκοσμιοποίηση για οικονομικά προβλήματα, οδηγώντας σε υποστήριξη προστατευτικών πολιτικών.
- Η ανάγκη για ισχυρότερη πολυμερή προσέγγιση : Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, είναι απαραίτητο ένα ισχυρότερο πολυμερές σύστημα. Αυτό απαιτεί μεταρρυθμιστικούς θεσμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα για να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και αντιπροσωπευτικοί.
Η παγκόσμια συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας για να ξεπεραστούν αυτές οι προκλήσεις και να δημιουργηθεί ένα πιο ευημερούν και ελπιδοφόρο μέλλον.
Ο αντίκτυπος του κατακερματισμού του εμπορίου στην παγκόσμια οικονομία σύμφωνα με το ΔΝΤ
Σύμφωνα με το άρθρο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προτείνει ότι ο κατακερματισμός του εμπορίου έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία . Οι αυξανόμενοι εμπορικοί περιορισμοί και ο προστατευτισμός επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη και το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι παγκόσμιες απώλειες από τον αυξανόμενο κατακερματισμό του εμπορίου θα μπορούσαν να φτάσουν σε μακροπρόθεσμο κόστος έως και 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Το άρθρο τονίζει ότι αυτός ο κατακερματισμός δεν περιορίζεται σε δασμούς, αλλά περιλαμβάνει επίσης απαγορεύσεις εισαγωγών και εξαγωγών, απαγορεύσεις τεχνολογίας, επενδυτικές απαγορεύσεις και κυρώσεις . Το 2023, σχεδόν 3.000 εμπορικοί περιορισμοί εφαρμόστηκαν παγκοσμίως.
Το άρθρο σημειώνει επίσης ότι ο κατακερματισμός του εμπορίου εμποδίζει τη συνεργασία σε κρίσιμα παγκόσμια ζητήματα, όπως η πράσινη μετάβαση και η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία ενός ισχυρού πολυμερούς συστήματος για την αντιμετώπιση αυτών των κοινών προκλήσεων και την προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη.
Οι τρεις αποσταθεροποιητικές τάσεις της παγκόσμιας τάξης σύμφωνα με τον Γκόρντον Μπράουν
Ο Gordon Brown, στο άρθρο του «Πρέπει να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στην πολυμερή προσέγγιση», προσδιορίζει τρεις κύριες τάσεις που αποσταθεροποιούν την παγκόσμια τάξη:
- Η παρακμή της μονοπολικότητας: Ο Μπράουν υποστηρίζει ότι ο μονοπολικός κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, στον οποίο κυριαρχούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, δίνει τη θέση του σε έναν πολυπολικό κόσμο. Αυτό αποδεικνύεται από την αυξανόμενη διεκδίκηση χωρών όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία, που αμφισβητούν την αμερικανική ηγεσία και ενεργούν πιο ανεξάρτητα. Ο Μπράουν αναφέρει παραδείγματα όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η αντίσταση του Ισραηλινού πρωθυπουργού στις συμβουλές του Αμερικανού προέδρου και η άρνηση των Αράβων ηγετών να συναντηθούν με τον Αμερικανό πρόεδρο.
- The Rise of Mercantilism: Ο Brown βλέπει μια μετάβαση από ένα νεοφιλελεύθερο οικονομικό σύστημα που βασίζεται στο ελεύθερο εμπόριο σε ένα πιο μερκαντιλιστικό σύστημα, που χαρακτηρίζεται από προστατευτισμό και κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Παραδείγματα αυτού περιλαμβάνουν την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την «υποστήριξη φίλων», τη στρατηγική «απελευθέρωση κινδύνου» της Ευρώπης και την επιδίωξη της «αυταρκείας» από την Κίνα. Αυτή η αλλαγή εκδηλώνεται με αυξημένους εμπορικούς περιορισμούς, όπως απαγορεύσεις εισαγωγών και εξαγωγών, απαγορεύσεις τεχνολογίας, επενδυτικές απαγορεύσεις και κυρώσεις. Ο Μπράουν σημειώνει ότι σχεδόν 3.000 εμπορικοί περιορισμοί εφαρμόστηκαν παγκοσμίως το 2023.
- Περιορισμένη παγκοσμιοποίηση: Ο Μπράουν περιγράφει μια μετάβαση από την απεριόριστη υπερπαγκοσμιοποίηση σε πιο περιορισμένη παγκοσμιοποίηση, που καθοδηγείται από ανησυχίες για την ασφάλεια, το περιβάλλον και τη δικαιοσύνη. Αυτό μεταφράζεται σε υιοθέτηση εθνικών βιομηχανικών πολιτικών από περισσότερες από 100 χώρες, στροφή προς τις αλυσίδες εφοδιασμού «για κάθε περίπτωση» και όχι «ακριβώς έγκαιρα» και διαφοροποίηση της εξάρτησης από την Κίνα μέσω στρατηγικών όπως «Κίνα συν ένα, δύο, τρία, τέσσερα ή και πέντε».
Ο Μπράουν υποστηρίζει ότι αυτές οι τρεις τάσεις υπονομεύουν τη σταθερότητα της παγκόσμιας τάξης και εμποδίζουν την παγκόσμια συνεργασία για την αντιμετώπιση επειγουσών προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, οι οικονομικές κρίσεις και η φτώχεια. Κατά συνέπεια, υποστηρίζει την ενίσχυση της πολυμερούς προσέγγισης και τη μεταρρύθμιση των διεθνών θεσμών όπως ο ΠΟΕ, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και αντιπροσωπευτικοί.
Επίπτωση του κατακερματισμού του εμπορίου στο παγκόσμιο ΑΕΠ σύμφωνα με το ΔΝΤ
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εκτιμά ότι ο κατακερματισμός του εμπορίου θα μπορούσε να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Σύμφωνα με το άρθρο το ΔΝΤ προτείνει ότι οι παγκόσμιες απώλειες από τον αυξανόμενο κατακερματισμό του εμπορίου θα μπορούσαν να φτάσουν σε μακροπρόθεσμο κόστος έως και 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Είναι σημαντικό ότι το άρθρο δεν παρέχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες για το πώς το ΔΝΤ έφτασε σε αυτήν την εκτίμηση του 7%.