Πόσο θωρακισμένη είναι η Ευρωπαϊκή και η Γερμανική οικονομία έναντι των δασμών της διοίκησης Τραμπ;

Η αναζωογόνηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη απαιτεί την κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, τη συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών και την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η γερμανική οικονομία

Το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Alpha Bank εξετάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα η γερμανική οικονομία το 2025, υπό την απειλή πιθανών δασμών από τις ΗΠΑ. Εστιάζει στην έκθεση των ευρωπαϊκών χωρών στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ και στο δημόσιο χρέος τους. Αναλύει επίσης την αποτελεσματική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και τον δημοσιονομικό χώρο που διαθέτουν ορισμένες χώρες για να αντιμετωπίσουν τις απώλειες από τους δασμούς. Τέλος, υπογραμμίζει τις διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γερμανία, συμπεριλαμβανομένης της εξάρτησής της από τις εξαγωγές, της απώλειας τεχνολογικής ηγεμονίας και της πίεσης στη βιομηχανική της δύναμη. Επισημαίνεται ότι η ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας είναι καθοριστική για τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρώπης.

1. Πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη την πιθανή επιστροφή της διοίκησης Trump και την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ;

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την πιθανή επιστροφή της διοίκησης Trump και την επακόλουθη απειλή δασμών ως μια κρίση που μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία. Επιδιώκει να επιταχύνει τις αναγκαίες αλλαγές, όπως η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, η αύξηση των επενδύσεων σε τομείς κρίσιμους για την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία, την πράσινη μετάβαση και την άμυνα.

2. Ποιοι παράγοντες επιτρέπουν στην Ευρώπη να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση από σχετικά καλύτερη θέση σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις;

Τρεις κύριοι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτή τη βελτιωμένη θέση: α) η αποτελεσματική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ που φέρνει τον πληθωρισμό κοντά στον στόχο του 2%, β) ο δημοσιονομικός χώρος που διαθέτουν χώρες όπως η Γερμανία για την αντιμετώπιση των απωλειών από τους δασμούς, και γ) η δυνατότητα ενίσχυσης του ενδοκοινοτικού εμπορίου μέσω της μείωσης των εσωτερικών δασμών.

3. Ποιος είναι ο ρόλος της Γερμανίας στην αντιμετώπιση των προκλήσεων στην Ευρώπη;

Η Γερμανία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο λόγω του μεγέθους της οικονομίας της. Ωστόσο, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως η ύφεση, ο αυξανόμενος προστατευτισμός, η αμφισβήτηση της τεχνολογικής της ηγεμονίας και η πίεση στη βιομηχανική της δύναμη λόγω της ενεργειακής μετάβασης. Η επαναφορά της πολιτικής σταθερότητας στη Γερμανία είναι απαραίτητη για να προασπίσει τον ηγετικό της ρόλο στην Ευρώπη.

4. Ποιοι τομείς της γερμανικής οικονομίας αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο από την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ;

Η αυτοκινητοβιομηχανία και η φαρμακοβιομηχανία είναι οι τομείς που αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο. Οι εξαγωγές αυτοκινήτων, φαρμακευτικών προϊόντων και ημιαγωγών (chip) αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο των συνολικών εξαγωγών της Γερμανίας προς τις ΗΠΑ, καθιστώντας τους ευάλωτους σε δασμούς.

5. Πώς μπορεί η Ευρώπη να αντισταθμίσει την απώλεια εξαγωγών προς τις ΗΠΑ;

Η Ευρώπη μπορεί να αντισταθμίσει την απώλεια εξαγωγών προς τις ΗΠΑ μέσω της μείωσης των εσωτερικών δασμών και της ενίσχυσης του ενδοκοινοτικού εμπορίου. Έκθεση του ΔΝΤ εκτιμά ότι οι εσωτερικοί φραγμοί στην Ευρώπη ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες.

6. Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το παραδοσιακό μοντέλο ανάπτυξης της Γερμανίας;

Το παραδοσιακό μοντέλο ανάπτυξης της Γερμανίας, που βασίζεται στις εξαγωγές, την βιομηχανική ισχύ και την τεχνολογική ηγεμονία, αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως ο αυξανόμενος προστατευτισμός, η αμφισβήτηση της τεχνολογικής ηγεμονίας από ανταγωνιστές όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, και η πίεση στη βιομηχανική της δύναμη λόγω της δαπανηρής ενεργειακής μετάβασης.

7. Πώς έχει μεταβληθεί η εμπορική σχέση Γερμανίας και ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια;

Οι ΗΠΑ έγιναν και πάλι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας το 2024, για πρώτη φορά από το 2015, με το συνολικό εμπόριο των δύο χωρών να αγγίζει τα Ευρώ 252,8 δισ. Αυτή η στροφή προς τις ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα της μειωμένης κινεζικής ζήτησης για γερμανικά προϊόντα.

8. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την αναζωογόνηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη, και ειδικότερα στη Γερμανία;

Η αναζωογόνηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη απαιτεί την κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, τη συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών και την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η γερμανική οικονομία. Επιπλέον, η επαναφορά της πολιτικής σταθερότητας στη Γερμανία είναι απαραίτητη για να προασπίσει τον ηγετικό της ρόλο στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

 
Ποιες ευρωπαϊκές χώρες είναι πιο ευάλωτες στους αμερικανικούς δασμούς και γιατί αυτό διαφέρει;

Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες είναι ευάλωτες στους αμερικανικούς δασμούς, αλλά ο βαθμός στον οποίο επηρεάζονται διαφέρει λόγω διαφόρων παραγόντων:

• Εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ: Για πολλές χώρες, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο του ΑΕΠ. Οι χώρες με υψηλότερο ποσοστό εξαγωγών προς τις ΗΠΑ είναι πιο ευάλωτες.
• Δημόσιο χρέος: Οι χώρες-μέλη με τις μεγαλύτερες απώλειες από τους εμπορικούς δασμούς έχουν επίσης τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο, όπως η Γερμανία. Με εξαίρεση την Ιταλία, οι υπόλοιπες χώρες που οι εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ έχουν δημόσιο χρέος μικρότερο του 100% του ΑΕΠ.
• Εξάρτηση από συγκεκριμένους κλάδους: Οι γερμανικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ κυριαρχούνται από οχήματα, μηχανήματα και φαρμακευτικά προϊόντα. Η επιβολή δασμών ύψους περίπου 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων, καθώς και σε ημιαγωγούς (chip) και φαρμακευτικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ προκαλεί αναστάτωση στη γερμανική οικονομία.
• Εσωτερικοί φραγμοί: Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι εσωτερικοί φραγμοί της Ευρώπης ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες.
• Η περίπτωση της Γερμανίας: Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ. Το 2024 οι ΗΠΑ έγιναν και πάλι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας, για πρώτη φορά από το 2015. Η στροφή προς τις ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα της μειωμένης κινεζικής ζήτησης για ενδιάμεσα και τελικά προϊόντα από την Γερμανία.
• Διαφορές λόγω οικονομικών παραγόντων: Η ευρωπαϊκή οικονομία, και κυρίως η γερμανική, αντιμετωπίζουν πληθώρα προκλήσεων. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί την κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων που είναι αναγκαίες για την αναζωογόνηση της ανάπτυξης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, καθώς και τη συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών.

Επομένως, η ευαλωτότητα κάθε χώρας εξαρτάται από έναν συνδυασμό αυτών των παραγόντων.

 
Ποια κράτη-μέλη έχουν μεγάλο δημοσιονομικό χώρο;

Από τα κράτη-μέλη που θα έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες από τους εμπορικούς δασμούς, η Γερμανία έχει τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο. Εκτός από την Ιταλία, οι υπόλοιπες χώρες που οι εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ έχουν δημόσιο χρέος μικρότερο του 100% του ΑΕΠ.

 
Ποιοί πυλώνες ανάπτυξης αμφισβητούνται στη Γερμανία;

Στη Γερμανία, κάθε πυλώνας του παραδοσιακού μοντέλου ανάπτυξης αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις:

• Ο εξαγωγικός προσανατολισμός αγγίζει τα όριά του σε περιόδους αυξανόμενου προστατευτισμού.
• Η ηγεσία της τεχνολογίας της έχει αμφισβητηθεί με τη μετατόπιση της κυριαρχίας σε ανταγωνιστές, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.
• Η βιομηχανική δύναμη της βρίσκεται υπό πίεση, εξαιτίας της δαπανηρής ενεργειακής μετάβασης.

Επιπλέον, η γερμανική οικονομία δεν διανύει την καλύτερή της περίοδο, καθώς διολίσθησε σε ύφεση για δεύτερο έτος, όχι εξαιτίας μιας προσωρινής αδυναμίας, αλλά λόγω θεμελιωδών ζητημάτων που εγείρουν αμφιβολίες για το οικονομικό της μοντέλο.