Πώς η Ευρώπη μπορεί να σώσει το ΝΑΤΟ

Το άρθρο των Binnendijk και Koster στο atlanticcouncil.org προτείνει μια στρατηγική για την ενίσχυση του ΝΑΤΟ και την διατήρηση της αμερικανικής συμμετοχής, ενόψει της πιθανής σκεπτικιστικής στάσης του Προέδρου Trump.

 
Κεντρική ιδέα είναι η αύξηση της ευρωπαϊκής άμυνας, με στόχο την ανακούφιση του αμερικανικού βάρους και την ενίσχυση της αποτροπής απειλών. Προτείνεται αύξηση των αμυντικών δαπανών, ενίσχυση των ευρωπαϊκών δυνάμεων, και μια νέα κατανομή ευθυνών μεταξύ ΝΑΤΟ, ΕΕ και ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της ενισχυμένης υποστήριξης στην Ουκρανία και την αντιμετώπιση των κινεζικών στρατιωτικών δαπανών. Στόχος είναι να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ευρώπης και να διατηρηθεί η συμμαχία του ΝΑΤΟ. Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ του Ιουνίου 2025 στην Χάγη προτείνεται ως πλαίσιο για την υλοποίηση αυτών των προτάσεων.

 
Μείωση του Αμερικανικού Φορτίου στην Άμυνα από την Ευρώπη

Οι Binnendijk και Koster, στο άρθρο τους “How Europe can save NATO”, προτείνουν διάφορους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη μπορεί να αναλάβει μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την άμυνά της, μειώνοντας έτσι το βάρος των Ηνωμένων Πολιτειών.

• Αύξηση των Δαπανών Άμυνας: Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να συμφωνήσει να αυξήσει τον στόχο δαπανών άμυνας από 2% σε 3% του ΑΕΠ έως το τέλος της δεκαετίας. Αυτό θα διασφαλίσει ένα ελάχιστο επίπεδο ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, ακόμη και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ.
• Στοχευμένες Δαπάνες Άμυνας: Οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να στοχεύουν σε συγκεκριμένες αμυντικές ανάγκες, όπως:
  • Ανάπτυξη επαρκών ευρωπαϊκών δυνάμεων για την κάλυψη των νέων αμυντικών σχεδίων του ΝΑΤΟ για την Ευρώπη.
  • Αγορά “enablers” (στρατηγική μεταφορά, εναέριος ανεφοδιασμός, σύγχρονη επιχειρησιακή νοημοσύνη, επικοινωνίες και διοίκηση και έλεγχος) για την κάλυψη των ευρωπαϊκών ελλείψεων.
  • Κατασκευή πρόσθετων ευρωπαϊκών ναυτικών δυνάμεων, επιτρέποντας στις Ηνωμένες Πολιτείες να μεταφέρουν περισσότερες ναυτικές δυνάμεις στην Ασία.
• Ενισχυμένη Προωθημένη Ανάπτυξη: Οι υπάρχουσες νατοϊκές δυνάμεις προωθημένης ανάπτυξης στις οκτώ χώρες της πρώτης γραμμής του ΝΑΤΟ θα πρέπει να αναβαθμιστούν πλήρως σε επίπεδο ταξιαρχίας, με πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς, αντιαεροπορική άμυνα και αποθέματα για μελλοντικές ενισχύσεις.
• Νέος Καταμερισμός Ευθυνών: Το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να συμφωνήσουν σε έναν νέο καταμερισμό ευθυνών:
  • ΝΑΤΟ: Άμυνα της περιοχής της Συνθήκης.
  • ΕΕ: Συγκρούσεις στα νότια, κυρίως στην Αφρική.
  • Ηνωμένες Πολιτείες: Ασφάλεια στη Μέση Ανατολή (με ευρωπαϊκή υποστήριξη).
• Ενισχυμένη Συμμετοχή στην Ασία: Η Ευρώπη μπορεί να συμβάλει στην αποτροπή πολέμου στην Ασία μέσω:
  • Συμμετοχή σε Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ με ασιατικές χώρες.
  • Δημιουργία γραφείων συνδέσμου του ΝΑΤΟ στην Ασία.
  • Προειδοποιήσεις προς την Κίνα για τις συνέπειες μιας εισβολής στην Ταϊβάν.
  • Συμμετοχή σε περισσότερες ασκήσεις ελευθερίας ναυσιπλοΐας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν ότι η υλοποίηση αυτού του προγράμματος είναι δύσκολη, ειδικά εάν υπάρχουν εμπορικοί πόλεμοι μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης. Ωστόσο, τα διακυβεύματα ασφαλείας είναι πολύ υψηλά και είναι καιρός η Ευρώπη να αναλάβει τον ενισχυμένο ρόλο ασφάλειας που της αρμόζει.

 
Βασικές Στρατηγικές Προκλήσεις για το ΝΑΤΟ

Οι βασικές στρατηγικές προκλήσεις για το ΝΑΤΟ που αναφέρονται  είναι:

• Η αμφισβήτηση της αμερικανικής δέσμευσης: Ο Πρόεδρος Trump έχει εκφράσει σκεπτικισμό για την αξία του ΝΑΤΟ και τη συμβολή της Ευρώπης στην ασφάλειά της. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα για το μέλλον της Συμμαχίας και την ικανότητά της να αντιμετωπίσει απειλές.
• Η ρωσική επιθετικότητα: Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αναδεικνύει την απειλή που θέτει η Μόσχα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Το ΝΑΤΟ πρέπει να βρει τρόπους να αποτρέψει περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα και να υποστηρίξει την Ουκρανία.
• Η άνοδος της Κίνας: Η αυξανόμενη στρατιωτική ισχύς της Κίνας, ιδίως στην Ανατολική Ασία, αποτελεί πρόκληση για την παραδοσιακή στρατιωτική κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών. Το ΝΑΤΟ πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτό το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον και να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει την Κίνα.
• Η ανάγκη για αυξημένες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες: Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ορισμένα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να μην πληρούν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες. Αυτό περιορίζει την ικανότητα της Συμμαχίας να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις προκλήσεις ασφαλείας.
• Η ανάγκη για ενισχυμένη ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία: Για να αντιμετωπίσει τις απειλές που αντιμετωπίζει, η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει την αμυντική της συνεργασία και να αναπτύξει ικανότητες σε τομείς όπως η στρατηγική μεταφορά, ο εναέριος ανεφοδιασμός και η σύγχρονη επιχειρησιακή νοημοσύνη.
• Η ανάγκη για νέα κατανομή ευθυνών: Οι συγγραφείς προτείνουν μια νέα κατανομή ευθυνών μεταξύ ΝΑΤΟ, ΕΕ και Ηνωμένων Πολιτειών. Το ΝΑΤΟ θα επικεντρωνόταν στην άμυνα της περιοχής της Συνθήκης, η ΕΕ στις συγκρούσεις στα νότια σύνορά της και οι Ηνωμένες Πολιτείες στην ασφάλεια στη Μέση Ανατολή.
• Η πυρηνική ανισορροπία με τη Ρωσία: Η πιθανή απόσυρση της αμερικανικής πυρηνικής ομπρέλας από την Ευρώπη θα δημιουργούσε ένα σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας. Η Ευρώπη θα ήταν πιο ευάλωτη σε ρωσικό πυρηνικό εκβιασμό.

Οι  συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στην ασφάλειά της, αυξάνοντας τις αμυντικές δαπάνες, ενισχύοντας την αμυντική συνεργασία και αναλαμβάνοντας μεγαλύτερες ευθύνες. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει στη διάσωση του ΝΑΤΟ και στην αντιμετώπιση των πολυάριθμων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Συμμαχία.

 
Η Συνεργασία Ευρώπης-ΗΠΑ για την Εξασφάλιση της Ασφάλειας

Η συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της ασφάλειας και των δύο ηπείρων. Οι πηγές προτείνουν μια σειρά από δράσεις που μπορούν να ενισχύσουν τη συνεργασία αυτή:

• Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Άμυνας: Οι Ευρωπαϊκές χώρες οφείλουν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την ασφάλεια της ηπείρου τους. Αυτό περιλαμβάνει την επίτευξη του στόχου δαπανών 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, και ενδεχομένως την αύξηση του στόχου αυτού στο 3% έως το τέλος της δεκαετίας.
• Στρατηγική Κατανομή Ευθυνών: Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025 στη Χάγη θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για μια νέα κατανομή ευθυνών μεταξύ ΝΑΤΟ, ΕΕ και ΗΠΑ. Το ΝΑΤΟ θα επικεντρωνόταν στην άμυνα της περιοχής της συνθήκης του, η ΕΕ θα αναλάμβανε την ευθύνη για τις συγκρούσεις στα νότια σύνορά της, κυρίως στην Αφρική, ενώ η ασφάλεια στη Μέση Ανατολή θα αποτελούσε κοινή ευθύνη με ηγετικό ρόλο τις ΗΠΑ.
• Ενίσχυση της Συνεργασίας στην Ασία: Η Ευρώπη μπορεί να συμβάλει στην αποτροπή πολέμου στην Ασία μέσω της συμμετοχής σε Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ, της δημιουργίας γραφείων συνδέσμου του ΝΑΤΟ στην Ασία, της αποστολής σαφούς μηνύματος προς την Κίνα σχετικά με τις συνέπειες μιας εισβολής στην Ταϊβάν, και της συμμετοχής σε ασκήσεις ελευθερίας ναυσιπλοΐας με τις ΗΠΑ.
• Αντιμετώπιση της Ρωσικής Απειλής: Η Ευρώπη πρέπει να διασφαλίσει την μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας, ιδανικά μέσω της ένταξής της στο ΝΑΤΟ. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, η ΕΕ θα μπορούσε να δώσει προτεραιότητα στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει την αμυντική δέσμευση του άρθρου 42.7.
• Πυρηνική Αποτροπή: Η Ευρώπη ενδέχεται να χρειαστεί να αντιμετωπίσει την πυρηνική ανισορροπία με τη Ρωσία, ειδικά εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν την πυρηνική τους ομπρέλα από την Ευρώπη. Αυτό θα απαιτούσε μια επανεξέταση της στάσης των δύο πυρηνικών δυνάμεων της Ευρώπης, της Βρετανίας και της Γαλλίας.

Η συνεργασία Ευρώπης-ΗΠΑ είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων ασφαλείας. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, η στρατηγική κατανομή ευθυνών, η ενίσχυση της συνεργασίας στην Ασία, η αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής και η αντιμετώπιση της πυρηνικής ανισορροπίας αποτελούν βασικά στοιχεία μιας αποτελεσματικής συνεργασίας για την εξασφάλιση της ασφάλειας και των δύο ηπείρων.