ΔΝΤ: Περισσότερα δεδομένα, Νέα πραγματικότητα

2 Δεκεμβρίου, 2025 8:47 πμ

Η παγκόσμια οικονομία στο όριο μιας δομικής αναμέτρησης με το ίδιο της το μέλλον

Η οικονομία σε μια εποχή υπερπληροφόρησης

Ζούμε πλέον, όπως σημειώνει το editorial του Finance & Development, του ΔΝΤ με τίτλο «Περισσότερα δεδομένα, τώρα τι;» (δείτε το τεύχος εδώ), σε ενα «γαλαξία δεδομένων» όπου οι δορυφόροι, τα smartphones και οι ψηφιακές συναλλαγές παράγουν έναν αδιάκοπο ποταμό πληροφορίας, με δυνατότητα να αποτυπώσει την οικονομική πραγματικότητα με λεπτομέρεια που μέχρι πριν λίγα χρόνια φάνταζε αδιανόητη .

Το κεντρικό μήνυμα του τεύχους είναι ξεκάθαρο: οι οικονομίες δεν αλλάζουν απλώς μέσω των δεδομένων—μετασχηματίζουν το ίδιο το νόημα του “τι μετράμε” και “πώς αποφασίζουμε”. Η χρήση big data, τεχνητής νοημοσύνης και ιδιωτικών πηγών πληροφορίας αναδιαμορφώνει:

• τη νομισματική πολιτική,
• την κατανόηση του πληθωρισμού,
• τους δείκτες ανάπτυξης,
• τη λειτουργία των στατιστικών αρχών,
• αλλά και, κρίσιμα, τη δομή του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος.

 
Η μεγάλη σύγκρουση: Παραδοσιακά στατιστικά vs. Big Data

«Βλέπουμε τον κόσμο όχι όπως είναι, αλλά όπως είμαστε»

Με αυτή τη φράση ο Kenneth Cukier περιγράφει πώς οι οικονομολόγοι κινδυνεύουν να παγιδευτούν σε «παλιά εργαλεία» μέσα σε ένα νέο σύμπαν πληροφορίας .

Το παράδειγμα της ιατρικής απεικόνισης – οι ακτινολόγοι που δυσκολεύτηκαν να εμπιστευτούν τις πιο καθαρές MRI εικόνες – λειτουργεί ως μεταφορά:
οι οικονομολόγοι ίσως δυσκολεύονται να αποδεχθούν πιο ακριβή δεδομένα που ανατρέπουν τα εδραιωμένα συστήματα μέτρησης.

 
Η Νομισματική Πολιτική στην εποχή των εναλλακτικών δεδομένων

Η Claudia Sahm περιγράφει μια θεμελιώδη μετατόπιση: ιδιωτικά δεδομένα υψηλής συχνότητας μετατρέπονται σε αναντικατάστατο εργαλείο των κεντρικών τραπεζών.

Data-driven Storytelling #1: Η Fed τον Μάρτιο του 2020

• Την ώρα που η πανδημία πάγωνε την οικονομία,
• τα επίσημα στατιστικά άργησαν πάνω από έναν μήνα,
• όμως τα εβδομαδιαία στοιχεία απασχόλησης από την ADP αποκάλυψαν άμεσα την κατάρρευση της αγοράς εργασίας .

Αυτό το χρονικό κενό μεταξύ “πραγματικού” και “ορατού” οικονομικού χρόνου είναι σήμερα καθοριστικό.

 
Εναλλακτικά δεδομένα που αλλάζουν το παιχνίδι…

• Τραπεζικές κάρτες (Fiserv) – real-time κατανάλωση
• Online τιμές 350.000 προϊόντων – αξιολόγηση επιπτώσεων δασμών
• Δεδομένα κινητικότητας – πρότυπα συμπεριφοράς στην πανδημία
• Google Trends – nowcasting δραστηριότητας σε αναδυόμενες οικονομίες (π.χ. Κονγκό)

…αλλά και περιορισμοί

Η Sahm τονίζει ότι τα alt-data:

• δεν είναι διαχρονικά σταθερά,
• μπορούν να σταματήσουν οποιαδήποτε στιγμή,
• απαιτούν benchmarking από επίσημες στατιστικές αρχές για να έχουν αξία .

Άρα: όχι αντικατάσταση—συμπλήρωμα.

 
Νέα μέτρα για μια νέα φιλοσοφία ανάπτυξης

Η Rebecca Riley επισημαίνει ένα βαθύτερο πρόβλημα: οι δείκτες που κληρονομήσαμε (όπως το ΑΕΠ) δεν αποτυπώνουν μια οικονομία που στηρίζεται σε άυλα, ψηφιακά, κατανεμημένα περιουσιακά στοιχεία.

Οικονομίες βασισμένες:

• στην τεχνητή νοημοσύνη,
• στα δεδομένα,
• στους αλγορίθμους,
• στο λογισμικό,
• σε υπηρεσίες δικτύων

παραμένουν «υπομετρημένες» από τα παραδοσιακά εργαλεία.

Έτσι, έχουμε μια συστημική τύφλωση: οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν πολιτικές με βάση μια εικόνα ανάπτυξης που δεν αντιστοιχεί στη νέα δομή παραγωγής.

 
Η Πολιτική Οικονομία των δεδομένων: ισχύς, μονοπώλια και ανοικτότητα

Ο Viktor Mayer-Schönberger τεκμηριώνει κάτι κρίσιμο: όποιος έχει τα δεδομένα, έχει και τη δύναμη στη νέα οικονομία.

Data-driven Storytelling #2: Το μονοπώλιο της Google

Η Google κυριαρχεί στο 90% των online αναζητήσεων γιατί εκπαιδεύτηκε σε… δισεκατομμύρια αληθινά ανθρώπινα λάθη (typos), τα οποία κανείς άλλος δεν είχε πρόσβαση να συλλέξει .

Αυτή η «feedback effect» δημιουργεί ένα αυτοενισχυόμενο πλεονέκτημα.

Ο Mayer-Schönberger προειδοποιεί: αν τα δεδομένα δεν μοιραστούν υποχρεωτικά, η καινοτομία παγιδεύεται σε λίγους παίκτες.

 
Στατιστικές αρχές: ο τελευταίος πυλώνας εμπιστοσύνης

Ο Bert Kroese του IMF επισημαίνει κάτι που σπάνια συζητάμε: η αξιοπιστία των στατιστικών υπηρεσιών είναι προϋπόθεση καλής διακυβέρνησης.

Με την έκρηξη ιδιωτικών δεδομένων, υπάρχει κίνδυνος:

• αποδυνάμωσης χρηματοδότησης των NSOs,
• μείωσης ποιότητας στατιστικών,
• πτώσης εμπιστοσύνης του κοινού.

Οι NSOs χρειάζονται:

• ανεξαρτησία,
• συνεργασία με τεχνολογικές εταιρείες,
• νέα εργαλεία επικοινωνίας,
• ανοικτά δεδομένα με διαφάνεια .

 
Το παράδοξο των Stablecoins: Από την υπόσχεση της αποκέντρωσης στη συγκέντρωση δύναμης

Ο Eswar Prasad παρουσιάζει το πιο αιχμηρό άρθρο του τεύχους: οι stablecoins, αντί να αποδυναμώνουν το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο, πιθανότατα το ενισχύουν.

Τρεις κρίσιμες διαπιστώσεις:

1. Είναι το αντίθετο της αποκέντρωσης

Παρότι βασίζονται σε blockchain:

• ελέγχονται από εταιρείες, όχι από αλγορίθμους,
• η χρήση τους υπόκειται στους κανόνες του εκδότη,
• συγκεντρώνουν δύναμη, δεν τη διαχέουν .

2. Ενισχύουν την κυριαρχία του δολαρίου

Τα stablecoins σε USD είναι συντριπτικά κυρίαρχα διεθνώς
→ αυτό οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη διεθνή επιρροή του δολαρίου, σε βάρος ευρώ, γιεν και μικρών νομισμάτων .

3. Μπορούν να αποσταθεροποιήσουν μικρές οικονομίες

Κράτη με εύθραυστα νομίσματα κινδυνεύουν να «εξαχθούν» στην κυκλοφορία νομισμάτων τύπου Amazon Pay Coin ή Meta Coin.

 
Και όλα αυτά, με απουσία διεθνούς ρύθμισης

Η κούρσα προς τον προστατευτισμό κάνει την παγκόσμια συνεργασία σχεδόν αδύνατη .

 
Η εξόρυξη πόρων στον κόσμο της AI: Ενέργεια, τσιπ και σπάνιες γαίες

Ο Thijs Van de Graaf αναλύει τη νέα γεωπολιτική: η κυριαρχία στα δεδομένα απαιτεί πρώτα κυριαρχία στην ενέργεια και στα υλικά.

• Τα LLMs χρειάζονται τεράστια ισχύ υπολογισμού.
• Αυτό απαιτεί:
  • ενέργεια,
  • κέντρα δεδομένων,
  • ημιαγωγούς,
  • ορυκτά υψηλής τεχνολογίας.

Η AI δεν είναι «άυλη». Έχει υλικό κόστος—και αυτό διαμορφώνει νέους συσχετισμούς ισχύος.

 
Η ανατροπή στις αναπτυσσόμενες οικονομίες: nowcasting, δορυφόροι και blockchain

Το τεύχος αφιερώνει σημαντικό βάρος σε case studies χωρών της Αφρικής.

Κονγκό: nowcasting με Google Trends και δορυφόρους

Η Κεντρική Τράπεζα:

• ενσωματώνει τα επίπεδα φωτισμού τη νύχτα,
• τιμές χαλκού & κοβαλτίου,
• internet search patterns
  για real-time εκτιμήσεις ανάπτυξης .

Γουινέα-Μπισάου: blockchain για μισθοδοσία δημοσίου

Με το δημόσιο μισθολόγιο να καταναλώνει το 80% των φορολογικών εσόδων(!),
η μετάβαση σε blockchain περιόρισε παρατυπίες και αύξησε διαφάνεια.

Πρόκειται για εφαρμογές που δείχνουν πώς η τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει αδύναμους θεσμούς.

 
Το μεγάλο καθήκον: Δεδομένα στην υπηρεσία του δημόσιου συμφέροντος

Το κεντρικό συμπέρασμα του τεύχους είναι προειδοποίηση και υπόσχεση ταυτόχρονα:

Προειδοποίηση:

Η υπερσυγκέντρωση δεδομένων (Big Tech, stablecoins)
→ απειλεί τον ανταγωνισμό, τη δημοκρατική λογοδοσία, την οικονομική κυριαρχία.

Υπόσχεση:

Ταυτόχρονα, η έξυπνη αξιοποίησή τους
→ μπορεί να βελτιώσει τη σταθερότητα,
→ να ενισχύσει την ανάπτυξη,
→ να μειώσει τα λάθη πολιτικής,
→ να βοηθήσει μικρές οικονομίες να «πηδήξουν» αναπτυξιακά στάδια.

 
Μια οικονομία που αναδημιουργεί τον εαυτό της

Το Finance & Development (Δεκ. 2025) καταγράφει μια ιστορική στιγμή:
η οικονομία δεν ψηφιοποιείται απλώς—γίνεται ένα οικοσύστημα που παράγεται από δεδομένα και το οποίο παράγει δεδομένα.

Αυτή η κυκλικότητα:

• μεταφέρει ισχύ,
• δημιουργεί νέες εξαρτήσεις,
• αλλά ανοίγει και νέους δρόμους για ανάπτυξη και διαφάνεια.

Το ζητούμενο πλέον δεν είναι «περισσότερα δεδομένα».
Είναι καλύτερα δεδομένα, ισότιμη πρόσβαση και θεσμική θωράκιση για μια οικονομία που κινείται ταχύτερα από τα εργαλεία που τη μετρούν.

mywaypress.gr –Περιεχόμενο αξίας με την υποστήριξη  υβριδικής νοημοσύνης.

Για  αναγνώστες με μεγάλο εύρος προσοχής.