Alpha Bank: Η σταδιακή εγκατάλειψη των μέτρων τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας θα αποκαλύψει τα «τραύματα» του οικονομικού shock

Η παγκόσμια οικονομική μεγέθυνση το 2021, εν μέσω αναζωπύρωσης της πανδημίας Covid-19

 
Το 2020, η παγκόσμια οικονομία υπέστη τη βαθύτερη ύφεση των τελευταίων 74 ετών, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης που προκάλεσε η εξάπλωση της νόσου του κορωνοϊού. Αυτή η ύφεση ήταν άνευ προηγουμένου σε γεωγραφική έκταση, διακόπτοντας προσωρινά όχι μόνο τις εφοδιαστικές αλυσίδες, αλλά κυρίως, την ταξιδιωτική κίνηση, με αποτέλεσμα να επιφέρει ένα ισχυρό πλήγμα στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών. Παρότι η πανδημία Covid-19 θα παραμείνει μία απειλή σε όλη τη διάρκεια του 2021, η επανέναρξη των οικονομιών, σε συνδυασμό με τη λήψη γενναιόδωρων μέτρων δημοσιονομικής τόνωσης αλλά και τη διαθεσιμότητα των εμβολίων, προσδοκάται να απελευθερώσουν, σταδιακά, ένα νέο κύμα δαπανών για ταξίδια και υπηρεσίες, ικανό να ενισχύσει σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα διεθνώς. Ωστόσο, στην παρούσα χρονική συγκυρία, η προσδοκία της οικονομικής ανάκαμψης συνοδεύεται από πολλαπλές αβεβαιότητες, καθιστώντας απολύτως αναγκαία την επεκτατική νομισματική πολιτική.

Οι προβληματισμοί των υπευθύνων χάραξης πολιτικών και των συμμετεχόντων στις αγορές εστιάζονται στο κατά πόσο θα εξακολουθήσουμε να ισορροπούμε μεταξύ οικονομικής μεγέθυνσης και ασφάλειας της υγείας. Ωστόσο, τα εμβόλια και οι στρατηγικές «χαλαρών» περιοριστικών μέτρων κινητικότητας, καθώς και οι προσαρμογές στη συμπεριφορά των ανθρώπων και των επιχειρήσεων καλλιεργούν την προσδοκία ότι η οικονομική μεγέθυνση μπορεί τελικά να διαφανεί ταχύτερα, περιορίζοντας τη συνολική απώλεια εισοδήματος. Η οικονομική ανάκαμψη, η οποία τροφοδοτείται, κυρίως, μέσω της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής, εκτιμάται ότι θα είναι μέτρια και άνιση, ενώ η σταδιακή εγκατάλειψη των μέτρων τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας θα αποκαλύψει τα «τραύματα» του οικονομικού shock που έχει επιφέρει η υγειονομική κρίση.

 
Ασύμμετρη οικονομική μεγέθυνση

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης-ΟΟΣΑ (Δεκέμβριος 2020), η παγκόσμια οικονομία θα αποκτήσει δυναμική, η οποία θα επιτρέψει, στα επόμενα δύο χρόνια, ο ρυθμός μεταβολής του παγκόσμιου ΑΕΠ να διαμορφωθεί στα προ της πανδημικής κρίσης επίπεδα. Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο ΑΕΠ μετά από πτώση κατά 4,2%, το 2020, προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4,2%, το 2021 και κατά 3,7%, το 2022. Ο ρυθμός οικονομικής ανάκαμψης το 2021 θα είναι ασύμμετρος μεταξύ των χωρών. Η Κίνα, από την οποία ξεκίνησε η διασπορά της νόσου του κορωνοϊού, τον περασμένο Δεκέμβριο, θα πρωτοστατήσει, επιτυγχάνοντας ισχυρή ανάπτυξη 8%, το 2021, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το ένα τρίτο της προβλεπόμενης παγκόσμιας ανάπτυξης.

Στις ΗΠΑ, παρότι η εφαρμογή και ο χρόνος ενός νέου σχεδίου δημοσιονομικών κινήτρων για ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας δεν έχουν ακόμη καθοριστεί, η αναζωπύρωση της πανδημίας Covid-19 ενισχύει τις πιθανότητες για κάμψη της δραστηριότητας, στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Ωστόσο, η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας, στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, θα είναι ικανή να ανατρέψει την αρνητική εικόνα του πρώτου τριμήνου και να οδηγήσει σε συνολική ανάκαμψη 3,2%, το 2021, μετά την περιορισμένη συρρίκνωση κατά 3,7% που εκτιμάται ότι σημείωσε το 2020. Σε γενικές γραμμές, το ΑΕΠ των ΗΠΑ, το 2021, αναμένεται να διαμορφωθεί υψηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα (τέταρτο τρίμηνο του 2019: +2,4%).

Στη Ζώνη του Ευρώ, τα μέτρα ενίσχυσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, τα οποία αναμένεται να συνεχιστούν και στη διάρκεια του 2021, προσδοκάται ότι θα συμβάλουν στην τόνωση της αναπτυξιακής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ να αυξηθεί, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, περίπου κατά 3,6%, μετά τη συρρίκνωση κατά 7,5% που υπέστη το 2020. Με βάση τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά (προσφορά-θέσεις απασχόλησης, σημαντικότητα του τομέα των υπηρεσιών, εξαγωγική δυνατότητα και ανταγωνιστικότητα των εξαγώγιμων προϊόντων) και τις εφαρμοζόμενες εθνικές στρατηγικές (η στάθμιση δημόσια υγεία/οικονομία, η αποτελεσματικότητα και το μέγεθος των μέτρων οικονομικής στήριξης), τόσο η έκταση του οικονομικού shock, όσο και η ταχύτητα και η ισχύς της οικονομικής ανάκαμψης θα διαφέρουν σημαντικά, από χώρα σε χώρα. Έτσι, στα τέλη του 2021, παρόλο που το ΑΕΠ της Ζώνης του Ευρώ θα έχει άνοδο κατά 3,6%, θα εξακολουθήσει να μην έχει καλύψει τις απώλειες του 2020 κατά 3,9%. Το χάσμα θα περιοριστεί στο 2,7% στην Γερμανία, ενώ θα παραμείνει κοντά στο 6,6% στην Ισπανία και θα φτάσει κοντά στο 3,1% και 4,8% αντίστοιχα, στην Γαλλία και στην Ιταλία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρά την αποτροπή ενός σκληρού Brexit, δεν αποφεύχθηκε μια σημαντική πτώση του ΑΕΠ, το 2020, κατά 11,2%, ενώ, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η οικονομική μεγέθυνση το 2021 αναμένεται να προσεγγίσει το 4,2%.

Στις αναδυόμενες οικονομίες, η ανάκαμψη θα είναι πιο δύσκολη και πιο άνιση από αυτό που υποδηλώνουν οι προβλέψεις του 2021. Μετά από μια κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας κατά 3,3%, το 2020, θα υπάρξει ανάκαμψη περί το 6,0%, το 2021 (IMF-World Economic Outlook, October 2020). Η Ασία υπέφερε λιγότερο και ετοιμάζεται να ανταπεξέλθει καλύτερα, με την Κίνα να ηγείται της οικονομικής ανάκαμψης. Συγκεκριμένα, στην Κίνα, η οικονομική μεγέθυνση θα αγγίξει το 8%, το 2021, έχοντας πληρώσει με χαμηλό τίμημα την πανδημική κρίση το 2020, αφού η οικονομική της μεγέθυνση επιβραδύνθηκε στο 1,8%, αποφεύγοντας μια υφεσιακή κατάσταση. Ωστόσο, στην παρούσα συγκυρία, δεν μπορούμε να στηριχτούμε στην οικονομική δυναμική της Κίνας, όπως το 2009, προκειμένου να συμπαρασύρει αναπτυξιακά και τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς τα τελευταία έτη η οικονομική της μεγέθυνση ακολουθεί πτωτική πορεία.

 
Οι προβληματισμοί, το περιβάλλον και οι κίνδυνοι

Η νομισματική πολιτική αναμφίβολα θα παραμείνει επεκτατική μέχρι το τέλος του 2021. Οι αναθεωρήσεις των προγραμμάτων των κεντρικών τραπεζών, στο πλαίσιο της αγοράς περιουσιακών στοιχείων και οι φιλοδοξίες για την υποστήριξη πολιτικών με περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο άσκησης της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες στα επόμενα έτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ότι περίπου το 30% του σχεδίου διάσωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα Ευρώ 1 τρισ. του επταετούς προϋπολογισμού της αφορούν πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην καταπολέμηση των επιζήμιων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι δεν θα εκλείψουν το 2021, με αποτέλεσμα η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα να διαταραχτεί, εφόσον επανεμφανιστούν οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, αν επιβαρυνθούν περαιτέρω οι σχέσεις των ΗΠΑ με το Ιράν, από τον τρόπο εξέλιξης της μελλοντικής εμπορικής σχέσης του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ και από τη διαδοχή της Γερμανίδας καγκελαρίου.

 
Πηγή:  Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank