IMF: Πώς μπορεί να αφυπνιστεί ο ιδιωτικός τομέας της Ευρώπης και να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το εισόδημα ανά άτομο, ένας από τους κύριους δείκτες του βιοτικού επιπέδου, είναι κατά μέσο όρο κατά ένα τρίτο λιγότερο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας —όπως τονίζεται στην έκθεση ανταγωνιστικότητας του Mario Draghi στις 9 Σεπτεμβρίου για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ποια είναι όμως η αιτία του προβλήματος; Όπως δείχνουμε στην προσεχή Περιφερειακή Οικονομική Προοπτική, το πρόβλημα συνολικής παραγωγικότητας της Ευρώπης μπορεί να εντοπιστεί στις διαφορές απόδοσης σε επίπεδο επιχείρησης.
Μεταξύ μεγάλων, κορυφαίων εταιρειών, η παραγωγικότητα και η καινοτομία έχουν αποκλίνει σημαντικά και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι αποτιμήσεις στην αγορά των εταιρειών που είναι εισηγμένες στις ΗΠΑ έχουν υπερτριπλασιαστεί από το 2005, ενώ οι ευρωπαϊκές έχουν αυξηθεί μόνο κατά 60%. Ενώ οι αποτιμήσεις μπορεί να αντανακλούν προσδοκίες που τελικά δεν εκπληρώνονται, η ανάλυσή μας δείχνει ότι η απόκλιση προέρχεται επίσης από ένα χάσμα παραγωγικότητας σε όλους τους κλάδους και είναι ιδιαίτερα έντονη στους τομείς της τεχνολογίας. Η παραγωγικότητα για τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 40 τοις εκατό από το 2005, ωστόσο δεν έχει αλλάξει ελάχιστα για τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Αυτή η σημαντική διαφορά υποστηρίζεται από πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες καινοτομίας μεταξύ των επιχειρήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη ως μερίδιο των πωλήσεων είναι υπερδιπλάσιες από αυτές της Ευρώπης.
Η Ευρώπη πάσχει επίσης από μια ευρύτερη έλλειψη επιχειρηματικού δυναμισμού πέρα από τις μεγάλες εταιρείες. Υπάρχει μικρότερος αριθμός νεοφυών επιχειρήσεων και πολύ λίγες από αυτές αναπτύσσονται γρήγορα και τελικά γίνονται μεγάλες επιχειρήσεις. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες νέες εταιρείες απασχολούν έξι φορές περισσότερους ανθρώπους (ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης) από τις ευρωπαϊκές ομολόγους τους. Με λιγότερες επιτυχημένες νέες επιχειρήσεις, υπάρχουν επίσης λιγότερες μεγάλες και εξαιρετικά παραγωγικές εταιρείες αργότερα. Αντίθετα, υπάρχει υπερπληθώρα μικρών επιχειρήσεων και εταιρειών χαμηλής ανάπτυξης.
Ο ασθενέστερος επιχειρηματικός δυναμισμός της Ευρώπης οφείλεται εν μέρει στους περιορισμούς για την κλιμάκωση —ιδίως στην καινοτομία. Δύο βασικοί παράγοντες είναι το μικρότερο μέγεθος της αγοράς και η πρόσβαση στη χρηματοδότηση:
–Μέγεθος αγοράς: Ενώ οι αγορές της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι συγκρίσιμες όσον αφορά την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, η αγορά της ΕΕ εξακολουθεί να είναι πολύ κατακερματισμένη. Η ένταση του εμπορίου μεταξύ των χωρών της ΕΕ είναι μικρότερη από το ήμισυ του επιπέδου μεταξύ των κρατών των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι μια ευρωπαϊκή επιχείρηση δεν επωφελείται από τις οικονομίες κλίμακας και τα αποτελέσματα του δικτύου με τον τρόπο που επωφελείται μια αμερικανική — κάτι που είναι ιδιαίτερα επιβλαβές στην τεχνολογία, όπου η γρήγορη κλιμάκωση είναι κρίσιμη.
–Πρόσβαση στη χρηματοδότηση: Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ εταιρείες έχουν εκδώσει περίπου διπλάσιο μετοχικό κεφάλαιο σε σχέση με το μέγεθός τους από τις ευρωπαϊκές αντίστοιχές τους. Τα ίδια κεφάλαια είναι ζωτικής σημασίας για τη χρηματοδότηση άυλων επενδύσεων όπως διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή εμπορικά σήματα που δεν μπορούν να δεσμευθούν ως εγγύηση για τραπεζική πίστωση και για την προστασία αυτών των επενδύσεων από βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις. Η χρηματοδότηση μέσω χρέους έχει επίσης υψηλότερα επιτόκια, ειδικά για τις νεότερες επιχειρήσεις. Οι επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου θα μπορούσαν να βοηθήσουν αυτές τις εταιρείες, αλλά το μέγεθος αυτής της αγοράς στην ΕΕ ως μερίδιο της οικονομίας είναι μόνο περίπου το ένα τέταρτο αυτού που είναι στις ΗΠΑ.
Η αντιμετώπιση αυτών των βαθύτερων αιτιών πίσω από την υποαπόδοση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα απαιτήσει σημαντική δράση τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς θα άρει τους περιορισμούς στην ανάπτυξη για τις πιο παραγωγικές επιχειρήσεις της Ευρώπης. Η άρση των εναπομενόντων εμποδίων στο εμπόριο εντός της ΕΕ και η προώθηση της ένωσης κεφαλαιαγορών θα παρότρυνε τις εταιρείες να αναλάβουν Ε&Α και άλλες επενδύσεις που αποδίδουν μόνο με μια μεγάλη πελατειακή βάση. Για παράδειγμα, η μεγαλύτερη επένδυση σε φυσική υποδομή για τη σύνδεση των χωρών της ΕΕ και η βαθύτερη απελευθέρωση του εμπορίου υπηρεσιών μπορεί να διευρύνει την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην αγορά εντός της Ευρώπης. Η χαλάρωση των περιορισμών που εμποδίζουν τα επιχειρηματικά κεφάλαια θα αύξανε τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια για νεοφυείς επιχειρήσεις και νέες επιχειρήσεις. Τα μέτρα περιλαμβάνουν την εναρμόνιση των κανονισμών που εμποδίζουν τις επενδύσεις σε μεγαλύτερα επιχειρηματικά κεφάλαια. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο παρέχοντας μια ποιοτική σφραγίδα, μεταξύ άλλων μέσω της δέουσας επιμέλειας ως δημόσιου αγαθού.
Η βελτίωση του δυναμισμού των επιχειρήσεων απαιτεί επίσης ισχυρές εγχώριες προσπάθειες που ταιριάζουν με τις φιλοδοξίες σε επίπεδο ΕΕ. Η άρση των εναπομεινάντων διοικητικών εμποδίων στην είσοδο θα βοηθούσε περισσότερους ανθρώπους να ξεκινήσουν επιχειρήσεις, ειδικά στους τομείς των υπηρεσιών. Η διευκόλυνση της εισόδου νέων, καινοτόμων επιχειρήσεων απαιτεί επίσης ρυθμίσεις για την αγορά εργασίας που προστατεύουν τους εργαζόμενους και όχι τις θέσεις εργασίας. Αυτό σημαίνει συνδυασμό πιο ευέλικτων διαδικασιών απόλυσης με επαρκή επιδόματα ανεργίας και ισχυρές ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας που υποστηρίζουν την αναζήτηση εργασίας και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Τα φορολογικά και κανονιστικά κίνητρα για τις μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει να καταστούν προσωρινά για να δοθεί κίνητρο για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Τέλος, η υποστήριξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η αντιμετώπιση των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων είναι κρίσιμες για την προώθηση της δημιουργίας ιδεών μέσω νέων εταιρειών και την υιοθέτηση τεχνολογίας από υπάρχουσες επιχειρήσεις.
Η ΕΕ πρέπει να βρει κοινό έδαφος για την άρση των φραγμών στις ροές αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργασίας εντός της ενιαίας αγοράς. Οι προσπάθειες θα πρέπει να καλύπτουν πολλούς τομείς, ανοίγοντας προστατευμένους τομείς, μειώνοντας το ρυθμιστικό κόστος της διασυνοριακής λειτουργίας, επέκταση της κεφαλαιαγοράς για καινοτόμες επιχειρήσεις και επενδύοντας στην εκπαίδευση. Ένας ακμάζων επιχειρηματικός τομέας είναι το κλειδί για τη μείωση του μεγάλου χάσματος παραγωγικότητας και κατά κεφαλήν εισοδήματος της Ευρώπης.
Πηγή: imf.org