Εθνικό ταμείο πλούτου – Ένα νέο μοντέλο μείωσης ανισοτήτων

«Από το 1983 έως το 2016, το μερίδιο του συνολικού πλούτου που πηγαίνει σε οικογένειες με υψηλό εισόδημα αυξήθηκε από 60% σε 79%», κυρίως λόγω της αυξανόμενης αξίας των οικονομικών τους συμμετοχών, σύμφωνα με μια μελέτη του 2020 Pew. Εν τω μεταξύ, το μερίδιο που κατέχουν οι οικογένειες μεσαίου εισοδήματος μειώθηκε σχεδόν στο μισό, μειώνοντας από 32% σε 17%. Οι οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα είχαν μόνο το 4% του συνολικού πλούτου το 2016, από 7% το 1983», αναφέρει άρθρο του περιοδικού noemamag.com υπό τον τίτλο  «New Deal 2.0 — Make Labor Capitalists» σημειώνοντας ότι  «το παγκόσμιο βασικό κεφάλαιο είναι η καλύτερη ελπίδα για το κλείσιμο του χάσματος ανισότητας».

Τα δεδομένα είναι εντυπωσιακά, σύμφωνα με το περιοδικό:

-Η τάση εκείνων που κατέχουν κεφάλαιο να καταλαμβάνουν ένα ολοένα μεγαλύτερο μερίδιο της πίτας από εκείνους που ζουν μόνο με μισθούς  επιδεινώθηκε περαιτέρω από την πανδημία, η οποία έχει δει τις περιουσίες των μετόχων της Big Tech να αυξάνονται κατά εκατοντάδες δισεκατομμύρια ακόμη και όταν η συνολική οικονομική ανάπτυξη μειώθηκε σχεδόν 33%.

-Η προσπάθεια του Μπάιντεν να καλύψει το χάσμα ανισότητας οδηγώντας μεγαλύτερο μέρος του εθνικού εισοδήματος σε όσους εργάζονται για τα προς το ζην είναι πολύ καθυστερημένη και αξιοθαύμαστη, στο μέτρο που ισχύει. Αλλά δεν πηγαίνει αρκετά μακριά. Η διαρθρωτική αλλαγή της δυναμικής της ανισότητας, αντί να βελτιώσει μόνο τις επιπτώσεις της, απαιτεί την κατανομή του πλούτου με τη διάδοση της ιδιοκτησίας των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων όσο το δυνατόν ευρύτερα. Αντί να προβαίνετε στη σύγκρουση κεφαλαίου εναντίον της εργασίας που καθόρισε τη βιομηχανική εποχή της FDR, μια μελλοντοστραφή πολιτική για την ψηφιακή εποχή θα έκανε τους εργατικούς καπιταλιστές – και επομένως πιο ικανούς να συλλάβουν αρκετά τα κέρδη της μελλοντικής ανάπτυξης.

-Το New Deal 2.0 θα ξεκινούσε με την κατανόηση του πού πηγαίνει η οικονομία μας, όχι εκεί που ήταν. Οι καινοτομίες του ψηφιακού καπιταλισμού διαχωρίζουν όλο και περισσότερο την απασχόληση και τα έσοδα από την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία πλούτου. Δεδομένου ότι το εισόδημα μέσω εργασίας θα μειωθεί και θα εξαφανιστεί ακόμη και όταν τα καθήκοντα είναι τακτικά, τα περισσότερα από τα κέρδη των ανθρώπων τις επόμενες δεκαετίες θα πρέπει να προέρχονται από ένα μερίδιο ιδιοκτησίας σε εισηγμένες εταιρείες, ιδίως εκείνες όπου οι έξυπνες μηχανές εκτοπίζουν κερδοφόρα εργασία. Εν ολίγοις, ο καλύτερος τρόπος για την καταπολέμηση της ανισότητας στο μέλλον είναι η διάδοση της ισότητας μέσω αυτού που μπορεί να ονομαστεί «παγκόσμιο βασικό κεφάλαιο».

-Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτό. Όπως σημειώνουν οι Angela Antonelli και Ross Berg στο Noema, σχεδόν το 40% των Αμερικανών δεν έχουν τους πόρους για να καλύψουν ένα απροσδόκητο κόστος 1.000 $, όχι λιγότερο επαρκή χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία για συνταξιοδότηση που θα αποκομίσουν αυξανόμενες αποδόσεις από τις επενδύσεις τους, όπως κάνουν για τους πλούσιους. Τα ποσοστά αποταμίευσης των νεότερων εργαζομένων και των νοικοκυριών με χαμηλό μισθό είναι σχεδόν ανύπαρκτα.

-Για τους Antonelli και Berg, ο τρόπος αντιμετώπισης αυτής της πρόκλησης είναι να υπερβούμε τις πολιτικές της τελευταίας νέας συμφωνίας. «Ακριβώς όπως η Κοινωνική Ασφάλιση ήταν μέρος μιας εθνικής αντίδρασης σε μια οικονομική κρίση», γράφουν, «η αντιμετώπιση του τρέχοντος ελλείμματος στις αποταμιεύσεις συνταξιοδότησης απαιτεί ένα σχέδιο για την επέκταση της πρόσβασης στα προγράμματα αποταμίευσης συνταξιοδότησης καθολικά, έτσι ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να μπορούν να αρχίσουν γρήγορα και εύκολα αποθηκεύστε για το μέλλον τους. ”

Υπάρχουν ήδη μοντέλα εκεί έξω μεταξύ των άλλων δυτικών δημοκρατιών. Σημειώνουν ότι η Αυστραλία (πληθυσμός 25 εκατομμύρια) έχει ένα ταμείο συνταξιοδότησης που «έχει εγγράψει 16,7 εκατομμύρια εργαζομένους και έχει περιουσιακά στοιχεία 2,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι εργοδότες υποχρεούνται επί του παρόντος να συνεισφέρουν το 9,5% των αποδοχών ενός εργαζομένου σε ένα ταμείο συνταξιοδότησης (και το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί σε 12% έως τον Ιούλιο του 2025). Δεν απαιτούνται συνεισφορές για εργαζομένους με πολύ χαμηλό μισθό και μερική απασχόληση, αλλά οι εισφορές που γίνονται για αυτούς τους εργαζομένους αντιστοιχίζονται από την εθνική κυβέρνηση. ”

Οι αποδόσεις  του ταμείου επενδύσεων δημιουργήσει πλούτο για τη ζωή κατά τη διάρκεια των ετών συνταξιοδότησης. Με όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, το αμοιβαίο κεφάλαιο είναι επίσης σημαντικός επενδυτής στην υποδομή της Αυστραλίας, ο οποίος αποφέρει μακροπρόθεσμες αποδόσεις, ενώ χρηματοδοτεί ένα δημόσιο αγαθό αξίας για όλους τους πολίτες.

-Άλλες ιδέες επιπλέουν επίσης εκεί για να δημιουργήσουν ένα κυρίαρχο ταμείο πλούτου, ή μια εθνική χρηματοδότηση που διατηρείται σε εμπιστοσύνη για το κοινό, που κατέχει μετοχές σε ολόκληρη την οικονομία. Η απόδοση των επενδύσεων από ένα τέτοιο ταμείο θα προέκυπτε σε μεμονωμένους λογαριασμούς που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για συνταξιοδότηση ή να χρησιμοποιηθούν για άλλες δαπάνες όπως η στέγαση ή η εκπαίδευση. Θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί με εξαίρεση προσωπικών προγραμμάτων αποταμίευσης σε συνδυασμό με εταιρείες και κυβερνήσεις, μεταφορά μετοχών στο ταμείο από νεοσύστατες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας με αντάλλαγμα τη φορολογική ελάφρυνση, έναν φόρο στη Big Tech ως ένα είδος πληρωμής δικαιωμάτων για την προσοδοφόρα χρήση των συγκεντρωτικών προσωπικών δεδομένων μας ή συνδυασμό όλων αυτών.

-Στο Noema αυτήν την εβδομάδα, η Mariana Mazzucato προσθέτει έναν άλλο τρόπο να αποκτήσει ένα τέτοιο ταμείο μέσω της κοινωνικοποίησης των ανοδικών οφελών, όχι μόνο των αρνητικών κινδύνων, των δημόσιων επενδύσεων. «Εάν μια εταιρεία τα πάει καλά μετά τη λήψη κρατικής χρηματοδότησης, όπως η Tesla ή η Google, η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μερίδιο συμμετοχής», λέει σε μια συνέντευξη. «Περιέργως, το Τμήμα Ενέργειας ήθελε μετοχές μόνο εάν η Tesla δεν κατάφερε να εξοφλήσει το δάνειο. Το αντίθετο θα είχε νόημα: η τιμή της μετοχής της Tesla αυξήθηκε στα ύψη μεταξύ του 2009 και του 2013. ” Οι αποδόσεις τέτοιων επενδύσεων θα μπορούσαν να προκύψουν άμεσα σε όλους τους πολίτες ή να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών που επωφελούνται όλων από τις υποδομές, όπως στην Αυστραλία, στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ο στόχος σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις θα ήταν η ευρεία διάδοση της ιδιοκτησίας των περιουσιακών στοιχείων που δημιουργούν πλούτο για τη μείωση του αυξανόμενου χάσματος μεταξύ εκείνων που κατέχουν κεφάλαιο και εκείνων που κερδίζουν τα προς το ζην μόνο μέσω μισθωτής εργασίας.

Μια τέτοια προσέγγιση θα απέφερε επίσης σημαντικά πολιτικά οφέλη μειώνοντας την ιδεολογική πόλωση. Τόσο ο γίγαντας hedge fund Ray Dalio όσο και ο αριστερός οικονομολόγος Νόμπελ Joe Stiglitz συμφώνησαν με την ιδέα σε διάλογο στο Noema. «Αυτή η ιδέα της προ-διανομής μέσω του καθολικού βασικού κεφαλαίου είναι απολύτως κρίσιμη στο μέλλον. Θα μειώσει το βάρος που θα επιβαρύνει τη φορολογία, την αναδιανομή, ενώ αυξάνει τα περιουσιακά στοιχεία των ανθρώπων.»

Θα ήταν χρήσιμο να ξεκινήσει και στην χώρα μας μια συζήτηση για ένα νέο μοντέλο μείωσης των ανισοτήτων, που χρησιμοποιείται ήδη σε προηγμένες οικονομίες και χώρες. Αντι να αναλωνόμαστε σε μάχες χαρακωμάτων, ανούσιες και αδιέξοδες, μπορεί οι ιδέες αυτές που είναι πράξεις, να δημιουργήσουν αποτελέσματα χειροπιαστά που τόσο έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία. Ο ρόλος των media στην συζήτηση είναι σημαντικός όπως και οι απόψεις  από  φωτεινά μυαλά της οικονομίας και της πολιτικής μπορούν να συνεισφέρουν. Θα τολμήσουν να υπερβούν εμμονές, ιδεοληψίες και διαχωριστικές γραμμές; Θα μιλήσουν με την γλώσσα της αλήθειας ή θα βολοδέρνουν σε ανούσιες προσυμφωνημένες συγκρούσεις, κοινότοπες διαπιστώσεις και σχολιασμούς επιπέδου μεσημεριανάδικων; Η κοινωνία χρειάζεται καθαρές απαντήσεις και συμφωνίες λύσεων με παραδείγματα και πράξεις. Θέλει να δει ορίζοντα και να συμμετέχει ενεργά.

Μετα από δέκα έτη οικονομικής κρίσης, μετά από την χειρότερη οικονομική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο λόγω της πανδημίας, μετά από τόσα λόγια, υποσχέσεις, σχόλια, έχουν συσσωρευτεί ανεπίλυτα σοβαρά προβλήματα που δεν μπορούν να παραμένουν  «κάτω από το χαλί». Δημόσιο και ιδιωτικό χρέος ανεπίλυτα, αερολόγοι κάθε είδους, μεταπράτες αεριτζήδες και νοοτροπίες υποκουλτούρας προσβάλλουν τις θυσίες των πολιτών και κρατικοδίαιτοι φύλαρχοι επιμένουν με θράσος στην  ηθική κακοποίηση της κοινωνίας.

Η χώρα χρειάζεται ένα εθνικό σχέδιο ανάταξης και πλούτου. Για να αντιμετωπίσει με θάρρος , σχέδιο και ρεαλισμό τις αγωνίες και το μέλλον των πολιτών της. Παλαιοκομματικές αντιλήψεις και  παλαιολιθικές πολιτικές δεν διαθέτουν απαντήσεις. Το κενό των απαντήσεων πρέπει όμως να καλυφθεί συντεταγμένα και τεχνοκρατικά με τον ανθρωποκεντρικό καπιταλισμό που έχει την δυναμική να μειώσει τις ανισότητες των κρίσεων.

Π. Τσακιρίδης

my way press.gr

Σχετικά Άρθρα