Η δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος και η ικανότητα του ΔΝΤ

Η αντιμετώπιση οικονομικών κρίσεων: Ο ρόλος και οι περιορισμοί των θεσμών

 
Άρθρο του  Mark Sobel, Προέδρου του OMFIF των ΗΠΑ, υπό τον τίτλο Η Fed, το ΔΝΤ και ο παγκόσμιος δανεισμός «έσχατης λύσης» εξετάζει τον ρόλο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ως δανειστών έσχατης ανάγκης στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Παρά το γεγονός ότι το ΔΝΤ διαθέτει περιορισμένους πόρους, θεωρείται ένας βασικός παράγοντας στη παροχή χρηματοοικονομικής ασφάλειας, ειδικά για χώρες που αντιμετωπίζουν ισοζύγιο πληρωμών. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, με το δολάριο ως κυρίαρχο νόμισμα, έχει αναλάβει τον ρόλο του de facto παγκόσμιου δανειστή έσχατης ανάγκης, ιδίως κατά τη διάρκεια κρίσεων όπως η οικονομική κρίση του 2008 και η πανδημία.

 
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) διαδραματίζουν συμπληρωματικούς, αλλά διακριτούς, ρόλους στην παγκόσμια χρηματοοικονομική ασφάλεια.

• Η Fed, ως η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, δρα ως απρόθυμος δανειστής έσχατης ανάγκης για το παγκόσμιο σύστημα που κυριαρχείται από το δολάριο. Ενώ η κύρια εντολή της Fed είναι εσωτερική, η παγκόσμια επιρροή των πολιτικών της είναι αναμφισβήτητη, ειδικά σε περιόδους κρίσης.
• Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008 και της πανδημίας, η Fed προσέφερε ανταλλαγές και άλλες διευκολύνσεις σε μεγάλες κεντρικές τράπεζες, σταθεροποιώντας έτσι το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
• Το ΔΝΤ, από την άλλη πλευρά, λειτουργεί ως βασικός χρηματοδότης για χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών. Παρέχει διάφορα προληπτικά δανειοδοτικά μέσα και ενεργεί ως δανειστής υπό όρους σε χώρες με παγιωμένες ανάγκες προσαρμογής.
• Ενώ η ιδέα του ΔΝΤ να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο δανειστή έσχατης ανάγκης έχει συζητηθεί, υπάρχουν περιορισμοί στην ικανότητά του να το κάνει. Οι πόροι του περιορίζονται από τα κράτη μέλη του και η άνευ όρων χρήση των ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων (ΕΤΔ) θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα.
• Τόσο η Fed όσο και το ΔΝΤ αποτελούν μέρος ενός “παγκόσμιου δικτύου οικονομικής ασφάλειας” (GFSN). Αυτό το δίκτυο περιλαμβάνει επίσης ισχυρές εθνικές πολιτικές, αποθέματα ασφαλείας, διμερή στήριξη και περιφερειακές χρηματοδοτικές ρυθμίσεις.
• Το GFSN χαρακτηρίζεται ως “ακατάστατο” και “ελαττωματικό”, αντανακλώντας την έλλειψη ενός πραγματικά παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης.

Η Fed και το ΔΝΤ, μαζί με άλλους παράγοντες, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παγκόσμια χρηματοοικονομική ασφάλεια. Η Fed δρα ως απρόθυμος δανειστής έσχατης ανάγκης, ενώ το ΔΝΤ παρέχει χρηματοδότηση σε χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Ωστόσο, το υπάρχον σύστημα είναι ατελές και χαρακτηρίζεται από έλλειψη συντονισμού.

 
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ενίσχυσης του ρόλου του ΔΝΤ

Πλεονεκτήματα:

• Βασικός Χρηματοδότης: Το ΔΝΤ ήδη λειτουργεί ως βασικός χρηματοδότης για το παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρέχοντας στήριξη σε προβληματικές οικονομίες.
• Διεθνής Συνεργασία: Η ενίσχυση του ρόλου του ΔΝΤ θα μπορούσε να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία και να συντονίσει την παγκόσμια οικονομική απάντηση σε κρίσεις.
• Πρόληψη Συστημικού Κινδύνου: Ένα ισχυρότερο ΔΝΤ θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη συστημικού κινδύνου, προσφέροντας έγκαιρη και επαρκή χρηματοδότηση σε χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Μειονεκτήματα:

• Περιορισμένοι Πόροι: Οι πόροι του ΔΝΤ περιορίζονται από τις εισφορές των κρατών μελών του.
• Απρόθυμα Κράτη Μέλη: Τα κράτη μέλη είναι ιστορικά απρόθυμα να κατανείμουν Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (ΕΤΔ) σε κανονικούς καιρούς, περιορίζοντας την ικανότητα του ΔΝΤ να παρέχει ρευστότητα.
• Στίγμα και Επιφυλάξεις: Ορισμένες χώρες, ιδιαίτερα αυτές με ισχυρές επιδόσεις, μπορεί να είναι επιφυλακτικές απέναντι στη λήψη βοήθειας από το ΔΝΤ λόγω του φόβου του στίγματος.
• Προϋποθέσεις Δανεισμού: Το ΔΝΤ συνήθως επιβάλλει προϋποθέσεις για τη χορήγηση δανείων, οι οποίες μπορεί να είναι πολιτικά δύσκολες για ορισμένες χώρες.
• Ρεαλιστική πολιτική: Η “ρεαλιστική πολιτική” των εθνικών κρατών, με τα συμφέροντά τους να συχνά συγκρούονται, περιορίζει την ικανότητα του ΔΝΤ να ενεργεί με την απαραίτητη αυτονομία.

Συμπέρασμα:

Ενώ η ενίσχυση του ρόλου του ΔΝΤ ως δανειστή έσχατης ανάγκης θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά οφέλη, υπάρχουν επίσης σημαντικά εμπόδια. Η επιτυχία οποιασδήποτε προσπάθειας ενίσχυσης του ΔΝΤ θα εξαρτηθεί από την πολιτική βούληση των κρατών μελών να παρέχουν τους απαραίτητους πόρους και να ξεπεράσουν τις πολιτικές δυσκολίες.

 
Η δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος και η ικανότητα του ΔΝΤ

Η δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα του ΔΝΤ να ανταποκρίνεται σε κρίσεις.

• Περιορισμένοι πόροι: Το ΔΝΤ δεν είναι ένας πραγματικός παγκόσμιος δανειστής έσχατης ανάγκης, όπως οι κεντρικές τράπεζες. Οι πόροι του περιορίζονται από τα κράτη μέλη, γεγονός που περιορίζει την ικανότητά του να παρέχει μεγάλης κλίμακας δάνεια έκτακτης ανάγκης.
• Στίγμα και απροθυμία: Υπάρχει ένα στίγμα που σχετίζεται με την προσφυγή στο ΔΝΤ για βοήθεια, ειδικά για χώρες με ισχυρές οικονομίες. Αυτό αποθαρρύνει ορισμένες χώρες από το να ζητήσουν βοήθεια, ακόμα και όταν την χρειάζονται.
• Ασαφές όριο: Σε πολλές περιπτώσεις, το όριο μεταξύ έλλειψης ρευστότητας και αφερεγγυότητας είναι ασαφές. Αυτό δυσκολεύει το ΔΝΤ να αποφασίσει εάν θα παρέχει δάνεια και με ποιους όρους.
• Πολυεπίπεδο δίχτυ ασφαλείας: Το παγκόσμιο δίχτυ οικονομικής ασφάλειας (GFSN) είναι “πολυεπίπεδο” και περιλαμβάνει διάφορους φορείς, όπως κεντρικές τράπεζες, διμερείς συμφωνίες και περιφερειακές ρυθμίσεις. Αυτό καθιστά δύσκολο το συντονισμό των προσπαθειών αντιμετώπισης κρίσεων.

Συμπερασματικά, η τρέχουσα δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος περιορίζει την ικανότητα του ΔΝΤ να λειτουργεί αποτελεσματικά ως δανειστής έσχατης ανάγκης. Η ύπαρξη ενός “ακατάστατου” και “ελαττωματικού” συστήματος δημιουργεί προκλήσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση παγκόσμιων κρίσεων.

 
Η οικονομική κρίση και ο ρόλος των Θεσμών

Το άρθρο  εστιάζει στον ρόλο της Federal Reserve (Fed) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στην παγκόσμια χρηματοοικονομική ασφάλεια, με έμφαση στις περιόδους οικονομικής κρίσης, αναδεικνύοντας ορισμένα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο οι θεσμοί αυτοί ανταποκρίνονται σε τέτοιες καταστάσεις.

Η Οικονομική Κρίση του 2008: Το κείμενο αναφέρει την οικονομική κρίση του 2008 ως παράδειγμα μιας κατάστασης όπου το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σείστηκε. Η Fed, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, ενήργησε ως “de facto παγκόσμιος δανειστής έσχατης ανάγκης”, προσφέροντας ανταλλαγές και άλλες διευκολύνσεις σε κεντρικές τράπεζες. Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, διαδραμάτισε επίσης “βασικό ρόλο” παρέχοντας στήριξη σε προβληματικές οικονομίες.

Η Πανδημία: Το άρθρο αναφέρει επίσης την πανδημία ως μια περίοδο κρίσης, αν και ηπιότερη σε σχέση με την κρίση του 2008. Και πάλι, η Fed ανέλαβε δράση για να σταθεροποιήσει το σύστημα. Το ΔΝΤ, επίσης, παρείχε στήριξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Δομικά Προβλήματα: Το άρθρο υπογραμμίζει ορισμένα δομικά προβλήματα που επηρεάζουν την ικανότητα του ΔΝΤ να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε κρίσεις.

• • Περιορισμένοι Πόροι: Το ΔΝΤ δεν διαθέτει απεριόριστους πόρους, καθώς αυτοί εξαρτώνται από τις συνεισφορές των κρατών μελών.
  • Στίγμα: Υπάρχει ένα “στίγμα” που σχετίζεται με την προσφυγή στο ΔΝΤ, γεγονός που αποθαρρύνει ορισμένες χώρες από το να ζητήσουν βοήθεια.
  • Επιφυλάξεις: Κάποια κράτη, ειδικά αυτά με ισχυρές οικονομίες, έχουν “επιφυλάξεις” απέναντι στο ΔΝΤ και τις πολιτικές του.

Η “ρεαλιστική πολιτική”: Το κείμενο αναγνωρίζει ότι η ” ρεαλιστική πολιτική” των εθνικών κρατών, με τα συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα, δυσχεραίνει την αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων.

Εν κατακλείδι: Το κείμενο υποδηλώνει ότι ενώ η Fed και το ΔΝΤ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια. Η δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, οι περιορισμοί των θεσμών και η “ρεαλπολιτική” των εθνικών κρατών περιορίζουν την ικανότητα για συντονισμένη και αποτελεσματική δράση.