Η «Μικρή Αμερική»: Τουρκία, ΗΠΑ και η φθορά της Δημοκρατίας

26 Ιανουαρίου, 2025 11:05 πμ

Ανάλυση στο tanjuyurukoglu.substack.com συγκρίνει την πολιτική εξέλιξη της Τουρκίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, υποστηρίζοντας ότι η αμερικανική δημοκρατία κινδυνεύει να ακολουθήσει την πορεία της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό. Αναλύει τις ομοιότητες στις πολιτικές πρακτικές των προέδρων Ερντογάν και Τραμπ, όπως η οικογενειοκρατία, η διαφθορά και η υπονόμευση των θεσμών, ενώ παράλληλα εξετάζει την ιστορική σχέση των δύο χωρών και την αποτυχία του “Μεγάλου Προγράμματος της Μέσης Ανατολής”. Τέλος, τονίζεται η ανησυχία για την πιθανή περαιτέρω υπονόμευση της αμερικανικής δημοκρατίας υπό μια δεύτερη θητεία Τραμπ.

 

1. Τι σημαίνει ο όρος “Μικρή Αμερική” σε σχέση με την Τουρκία και πώς έχει αλλάξει η έννοιά του;

Ο όρος “Μικρή Αμερική” χρησιμοποιήθηκε για την Τουρκία από τη δεκαετία του 1950, αντανακλώντας τις στενές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, όπου η Τουρκία προσπαθούσε να υιοθετήσει ένα πιο καπιταλιστικό, ελεύθερο και σύγχρονο μοντέλο διακυβέρνησης, εμπνεόμενο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η Τουρκία κινήθηκε προς ένα αυταρχικό σύστημα με συγκέντρωση εξουσίας σε ένα άτομο, σηματοδοτώντας μια απόκλιση από το αρχικό όραμα.

2. Ποια είναι τα σημεία σύγκλισης μεταξύ των πολιτικών εξελίξεων στην Τουρκία και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με το άρθρο;

Παραδόξως, οι ΗΠΑ παρουσιάζουν τάσεις που μοιάζουν με εκείνες της Τουρκίας. Η ρητορική και οι ενέργειες του Trump κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας πόλωσαν τη χώρα, υπονόμευσαν βασικούς δημοκρατικούς θεσμούς και δημιούργησαν ένα πολιτικό περιβάλλον που θυμίζει λαϊκιστικές αυτοκρατορίες. Στην Τουρκία, η σταδιακή διάβρωση της δημοκρατίας οδήγησε στην συγκέντρωση εξουσίας σε ένα άτομο, καταπνίγοντας την αντίθετη άποψη. Και στις δύο χώρες, η πόλωση αποδυνάμωσε τη διμερή συνεργασία και δημιούργησε δυσπιστία μεταξύ των πολιτών.

3. Πώς επηρέασε το Σχέδιο Μείζονος Μέσης Ανατολής (GME) τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ;

Το Σχέδιο Μείζονος Μέσης Ανατολής, που ξεκίνησε από την κυβέρνηση Μπους το 2004, είχε ως στόχο την προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή. Ο Ερντογάν δήλωσε ότι ήταν «συν-πρόεδρος» του έργου, υποδεικνύοντας τη σημασία της Τουρκίας ως μοντέλου για τη σύνδεση του Ισλάμ με τη δημοκρατία. Ωστόσο, το έργο απέτυχε και δημιούργησε δυσπιστία προς τη Δύση, καθώς θεωρήθηκε από πολλούς ως προσπάθεια ελέγχου των ενεργειακών πόρων. Επιπλέον, γεωπολιτικές εντάσεις, όπως οι διαφωνίες για τη Συρία και η αμερικανική υποστήριξη προς τις κουρδικές ομάδες, επιδείνωσαν τα αντι-αμερικανικά αισθήματα στην Τουρκία.

4. Ποιες οικονομικές πολιτικές που ακολουθήθηκαν τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον Ερντογάν έχουν προκαλέσει ανησυχία;

Και οι δύο ηγέτες έχουν εκφράσει παρόμοιες απόψεις για τη νομισματική πολιτική. Ο Τραμπ δήλωσε ότι γνωρίζει τα επιτόκια καλύτερα από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, ενώ ο Ερντογάν υποστήριξε ότι τα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό. Αυτές οι απόψεις οδήγησαν σε παρεμβάσεις στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, κάτι που οδήγησε σε οικονομική αστάθεια και στις δύο χώρες. Στην Τουρκία, η πληθωρισμός έφτασε στο 80% τον Ιούλιο του 2022.

5. Πώς εκδηλώνεται ο νεποτισμός και η διαφθορά στις κυβερνήσεις του Τραμπ και του Ερντογάν;

Και οι δύο ηγέτες έχουν κατηγορηθεί για νεποτισμό και διαφθορά. Ο Τραμπ διόρισε μέλη της οικογένειάς του σε κυβερνητικές θέσεις, ενώ ο Ερντογάν διόρισε τον γαμπρό του ως Υπουργό Οικονομικών και άλλους συγγενείς του σε σημαντικές θέσεις. Η διαφθορά του Τραμπ ήταν πιο περιστασιακή, ενώ η διαφθορά του Ερντογάν ήταν πιο βαθιά, με το κόμμα AKP να χρησιμοποιεί κρατικούς πόρους για να διατηρήσει την εξουσία. Ο Τραμπ αντιμετώπισε νομικές έρευνες, ενώ ο Ερντογάν έχει προστατευτεί από τέτοιες έρευνες μέσω του ελέγχου του δικαστικού συστήματος.

6. Πώς έχει διαβρωθεί η διάκριση των εξουσιών και η εκλογική ακεραιότητα και στις δύο χώρες;

Στις ΗΠΑ, ο Τραμπ δοκίμασε την ανθεκτικότητα της διάκρισης των εξουσιών, αλλά περιορίστηκε από το σύστημα ελέγχου. Ωστόσο, με την τριαδική εξουσία των Ρεπουμπλικανών στο Καπιτώλιο και το διορισμένο από αυτόν Ανώτατο Δικαστήριο, έχει πλέον λιγότερους περιορισμούς. Στην Τουρκία, η διάκριση των εξουσιών έχει αποδυναμωθεί σημαντικά, με τον Ερντογάν να ελέγχει ουσιαστικά την εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία. Επίσης, η εκλογική ακεραιότητα έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση και στις δύο χώρες. Στις ΗΠΑ, ο Τραμπ διέδωσε αβάσιμους ισχυρισμούς για εκλογική νοθεία, ενώ στην Τουρκία, οι εκλογές θεωρούνται άδικες λόγω του κυβερνητικού ελέγχου των μέσων ενημέρωσης.

7. Ποια είναι τα επεκτατικά σχέδια που έχουν προταθεί από τον Τραμπ και τον Ερντογάν και ποιες διαφορές υπάρχουν στις πολιτικές τους για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες;

Ο Τραμπ έχει προτείνει την απόκτηση εδαφών όπως η Γροιλανδία και ο Παναμάς, ενώ ο Ερντογάν έχει ακολουθήσει επεμβατικές πολιτικές στη Συρία, προσπαθώντας να επεκτείνει την τουρκική επιρροή. Παράλληλα, υπάρχει μια αντίθεση στις πολιτικές τους για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Ο Τραμπ υιοθέτησε μια σκληρή στάση έναντι της παράνομης μετανάστευσης, ενώ ο Ερντογάν, αρχικά, καλωσόρισε Σύρους πρόσφυγες, αλλά στη συνέχεια προώθησε την ιδέα της επανεγκατάστασής τους σε τουρκικές ζώνες στη βόρεια Συρία.

8. Πώς χρησιμοποιείται η θρησκεία για πολιτικούς σκοπούς στις ΗΠΑ και την Τουρκία;

Και στις δύο χώρες, η θρησκεία χρησιμοποιείται για να συσπειρώσει υποστηρικτές και να πολώσει την αντιπολίτευση. Στις ΗΠΑ, οι πολιτικοί, ειδικά οι Ρεπουμπλικανοί, επικαλούνται χριστιανικές αξίες για να κινητοποιήσουν τους ευαγγελικούς χριστιανούς. Στην Τουρκία, οι ηγέτες του AKP επικαλούνται ισλαμικές αξίες για να απευθυνθούν σε αγροτικούς και θρησκευόμενους ψηφοφόρους. Αυτό ενισχύει τις κοινωνικές διαιρέσεις, με τους κοσμικούς και φιλελεύθερους να θεωρούνται απειλές για τις παραδοσιακές αξίες.

 
Πώς συγκλίνουν οι πολιτικές τάσεις ΗΠΑ και Τουρκίας;

Οι πολιτικές τάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Τουρκία συγκλίνουν ανησυχητικά, με τις δύο χώρες να παρουσιάζουν ομοιότητες στην πορεία προς την αυταρχικότητα, παρά τις ιστορικές τους διαφορές. Η Τουρκία, που κάποτε θεωρούνταν «Μικρή Αμερική», προσπαθώντας να μιμηθεί τα δημοκρατικά και καπιταλιστικά ιδεώδη των ΗΠΑ, έχει μετατραπεί σε ένα αυταρχικό καθεστώς ενός ανδρός. Παράλληλα, οι ΗΠΑ εμφανίζουν τάσεις προς συγκέντρωση εξουσίας, πολωμένη πολιτική και υπονόμευση βασικών δημοκρατικών θεσμών.

Σημεία σύγκλισης:

• Εξασθένιση της Δημοκρατίας και Συγκέντρωση Εξουσίας: Και στις δύο χώρες, οι ηγέτες έχουν δώσει προτεραιότητα στην προσωπική τους εξουσία έναντι της θεσμικής ακεραιότητας. Στην Τουρκία, ο Ερντογάν έχει συγκεντρώσει την εξουσία στην προεδρία, περιορίζοντας τους ελέγχους και τις ισορροπίες. Στις ΗΠΑ, ο Τραμπ, μέσω της ρητορικής του και των ενεργειών του, έχει αμφισβητήσει τους κανόνες, έχει δυσφημίσει τον τύπο και έχει καλλιεργήσει αμφισβήτηση προς τις εκλογικές διαδικασίες.
• Πολιτική πόλωση: Η πόλωση έχει αποδυναμώσει τη συνεργασία μεταξύ των κομμάτων και στις δύο χώρες. Οι πολιτικές διαμάχες έχουν μετατραπεί σε ιδεολογικά πεδία μάχης, όπου ο συμβιβασμός είναι σπάνιος. Αυτό έχει οδηγήσει σε αυξημένη δυσπιστία μεταξύ των πολιτών.
• Οικονομικές Πολιτικές: Και οι δύο ηγέτες έχουν δείξει άγνοια για τη νομισματική πολιτική, παρεμβαίνοντας στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών. Ο Τραμπ αμφισβήτησε τις αποφάσεις της Federal Reserve, ενώ ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι τα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό. Αυτό έχει οδηγήσει σε οικονομική αστάθεια και στις δύο χώρες.
• Νεποτισμός: Και οι δύο ηγέτες έχουν διορίσει συγγενείς σε σημαντικές θέσεις. Ο Τραμπ διόρισε την κόρη και τον γαμπρό του ως συμβούλους, ενώ ο Ερντογάν διόρισε τον γαμπρό του ως Υπουργό Οικονομικών.
• Διορισμοί Υπουργικού Συμβουλίου: Ο Τραμπ έχει δεχτεί κριτική για τις υποψηφιότητές του στο υπουργικό συμβούλιο, με πολλούς διορισμούς να χαρακτηρίζονται από έλλειψη εμπειρίας και ιδεολογική αφοσίωση. Ομοίως, ο Ερντογάν έχει διορίσει άτομα από τον στενό του κύκλο, δίνοντας προτεραιότητα στην αφοσίωση έναντι της ικανότητας.
• Διαφθορά: Η διαφθορά αποτελεί κοινό σημείο κριτικής και για τους δύο ηγέτες. Η διαφθορά του Τραμπ ήταν πιο περιστασιακή και επικεντρωμένη στο προσωπικό οικονομικό κέρδος, ενώ η διαφθορά του Ερντογάν είναι πιο θεσμοθετημένη, με το AKP να χρησιμοποιεί κρατικούς πόρους για να διατηρήσει την εξουσία.
• Διάκριση των Εξουσιών: Το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών των ΗΠΑ περιόρισε σε κάποιο βαθμό τη συγκέντρωση εξουσίας από τον Τραμπ. Ωστόσο, οι προσπάθειές του δοκίμασαν την ανθεκτικότητα των θεσμών. Στην Τουρκία, ο Ερντογάν έχει αποδυναμώσει τη διάκριση των εξουσιών, ελέγχοντας ουσιαστικά όλους τους κλάδους της κυβέρνησης.
• Εκλογική Ακεραιότητα: Και στις δύο χώρες, έχουν εκφραστεί ανησυχίες για την εκλογική ακεραιότητα. Ο Τραμπ διέδωσε αβάσιμους ισχυρισμούς για νοθεία στις εκλογές του 2020, ενώ οι εκλογές στην Τουρκία έχουν δεχτεί κριτική για τον κυβερνητικό έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και την καταστολή της αντιπολίτευσης.
• Επεκτατισμός: Και οι δύο ηγέτες έχουν εκφράσει επεκτατικές φιλοδοξίες. Ο Τραμπ πρότεινε την απόκτηση εδαφών όπως η Γροιλανδία, η διώρυγα του Παναμά, ακόμα και ο Καναδάς. Ο Ερντογάν έχει επιδιώξει επεκτατικές πολιτικές στη Συρία, με στόχο να αυξήσει την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή.
• Προσέγγιση προς τους πρόσφυγες: Παρόλο που ο Τραμπ έχει υιοθετήσει μια σκληρή στάση κατά των παράνομων μεταναστών, ο Ερντογάν, τουλάχιστον δημόσια, έδειξε μια πιο φιλόξενη στάση προς τους πρόσφυγες, κυρίως τους Σύρους. Ωστόσο, η στάση του Ερντογάν έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, καθώς έχουν αυξηθεί οι εγχώριες εντάσεις.
• Προσπάθειες για Παραμονή στην Εξουσία: Και οι δύο ηγέτες έχουν συσχετιστεί με προσπάθειες για επέκταση της θητείας τους πέρα από τα παραδοσιακά όρια. Ο Τραμπ δεν μπορεί να διεκδικήσει τρίτη θητεία λόγω του 22ου Συνταγματικού Τροποποιητικού, ενώ ο Ερντογάν εξετάζει διάφορες στρατηγικές για να παραμείνει στην εξουσία μετά το 2028.
• Πελατειακές Σχέσεις: Και οι δύο ηγέτες έχουν κατηγορηθεί για πελατειακές πρακτικές. Ο Τραμπ έδωσε αμνηστίες σε άτομα που συμμετείχαν στην επίθεση στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, ενώ ο Ερντογάν έχει εξασφαλίσει την ατιμωρησία για τους υποστηρικτές του μέσω δικαστικών αποφάσεων.
• Χρήση της Θρησκείας για Πολιτικούς Σκοπούς: Και στις δύο χώρες, η θρησκεία χρησιμοποιείται για πολιτικούς σκοπούς. Οι πολιτικοί, ιδιαίτερα οι Ρεπουμπλικάνοι, απευθύνονται στους ευαγγελικούς Χριστιανούς, ενώ στην Τουρκία οι ηγέτες, ιδιαίτερα του AKP, επικαλούνται ισλαμικές αξίες για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους.

Κοινές εκλογικές βάσεις:

• Οι ψηφοφόροι του MAGA στις ΗΠΑ υποστηρίζουν τον Τραμπ ως ηγέτη που αμφισβητεί τις πολιτικές ελίτ και υπερασπίζεται τις παραδοσιακές αξίες. Οι υποστηρικτές του AKP στην Τουρκία, από την άλλη, υποστηρίζουν τον Ερντογάν ως υπερασπιστή των ισλαμικών αξιών και της εθνικής κυριαρχίας. Και οι δύο ομάδες ψηφοφόρων είναι σκεπτικές απέναντι στις κοσμικές ελίτ και έχουν κυρίως αγροτική καταγωγή.

Η σύγκλιση των πολιτικών τάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας εγείρει ανησυχίες για την ανθεκτικότητα των δημοκρατικών θεσμών και τις παγκόσμιες συνέπειες της πιθανής παρακμής τους.

 
Πώς επηρέασε η αμερικανική βοήθεια την Τουρκία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμερικανική βοήθεια είχε σημαντική επίδραση στην Τουρκία, διαμορφώνοντας την οικονομική, πολιτική και κοινωνική της πορεία. Η βοήθεια αυτή συνέβαλε στη στενότερη σχέση μεταξύ των δύο χωρών, με την Τουρκία να θεωρείται “Μικρή Αμερική”.

Οικονομική Επίδραση:

• Εκσυγχρονισμός Γεωργίας και Υποδομών: Η αμερικανική οικονομική βοήθεια, στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ, χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας και των υποδομών της Τουρκίας. Αυτό περιλάμβανε επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και μεθόδους, με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και την οικονομική ανάπτυξη.
• Αύξηση της Εξάρτησης: Ωστόσο, κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, επικριτές υποστήριξαν ότι η βαριά εξάρτηση από την αμερικανική βοήθεια δημιούργησε οικονομική εξάρτηση αντί να προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η αυξανόμενη ανισότητα και η αγροτική φτώχεια οδήγησαν σε σκεπτικισμό σχετικά με τα οφέλη του αμερικανικού μοντέλου.
• Εισαγωγή του Αμερικανικού τρόπου ζωής: Αμερικανικά προϊόντα όπως η Coca-Cola και τα τζιν εισήλθαν στην τουρκική αγορά συμβολίζοντας τον αμερικάνικο τρόπο ζωής.

Πολιτική και Στρατηγική Επίδραση:

• Στρατηγική Συμμαχία: Η Τουρκία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, καθιστώντας την στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης βάσεων στην Τουρκία και της συνεργασίας στην άμυνα, ενίσχυσε την αντίληψη της “Μικρής Αμερικής”.
• Προώθηση του Αμερικανικού Μοντέλου: Η αμερικανική βοήθεια δεν ήταν μόνο οικονομική αλλά περιλάμβανε και την προώθηση ενός αμερικανικού μοντέλου διακυβέρνησης, επηρεάζοντας τις κοινωνικές και πολιτικές δομές της Τουρκίας. Αυτό οδήγησε σε συζητήσεις για την κοινωνική και πολιτική διάσταση της αμερικανικής επιρροής.
• Απομάκρυνση από το Αμερικανικό Μοντέλο: Στη δεκαετία του 2000, η κυβέρνηση του AKP άρχισε να απομακρύνεται από την αφήγηση της “Μικρής Αμερικής”, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι οικονομικές δυσκολίες αποκάλυψαν τους περιορισμούς του αμερικανικού καπιταλισμού στο τουρκικό πλαίσιο.

Κοινωνική και Πολιτιστική Επίδραση:

• Αμερικανική Πολιτιστική Επίδραση: Η αμερικανική πολιτιστική επιρροή αυξήθηκε στην Τουρκία, με αμερικανικές ταινίες, μουσική και καταναλωτικές συνήθειες να γίνονται ευρέως διαδεδομένες.
• Αμφιθυμία: Παρόλα αυτά, η αμερικανική πολιτιστική επιρροή αντιμετωπίζεται πλέον με αμφιθυμία, με αυξανόμενες ανησυχίες για την πολιτιστική διάβρωση και την άνοδο εθνικιστικών και ισλαμιστικών ιδεολογιών.

Συνοπτικά, η αμερικανική βοήθεια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε βαθιά επίδραση στην Τουρκία, προωθώντας τον εκσυγχρονισμό, αλλά παράλληλα δημιούργησε οικονομική εξάρτηση και πολιτιστική αμφιθυμία. Η σχέση των δύο χωρών εξελίχθηκε, με την Τουρκία να απομακρύνεται από το αρχικό όραμα της “Μικρής Αμερικής” καθώς η πολιτική και κοινωνική δυναμική άλλαξαν.

 
Ποιες κριτικές διατυπώθηκαν για το σχέδιο «Μεγάλη Μέση Ανατολή»;

Το σχέδιο “Μεγάλη Μέση Ανατολή” (Greater Middle East Project – GME), το οποίο ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2004, δέχθηκε αρκετές κριτικές για διάφορους λόγους. Οι κριτικές αυτές αναδείχθηκαν από διάφορες πλευρές και επικεντρώθηκαν σε ζητήματα όπως οι στόχοι του σχεδίου, οι μέθοδοι εφαρμογής του και οι συνέπειές του.

Οι κυριότερες κριτικές που διατυπώθηκαν για το σχέδιο “Μεγάλη Μέση Ανατολή” περιλαμβάνουν:

• Αποτυχία επίτευξης των στόχων: Το σχέδιο δεν κατάφερε να επιτύχει τους στόχους του λόγω περιφερειακών και διεθνών παραγόντων. Οι προσπάθειες για την εφαρμογή της δημοκρατίας συχνά αποτυγχάνουν λόγω της πολιτιστικής και ιστορικής δυναμικής της περιοχής.
• Δημιουργία δυσπιστίας: Η εφαρμογή του σχεδίου δημιούργησε δυσπιστία μεταξύ των πληθυσμών της περιοχής προς τη Δύση. Πολλοί θεωρούσαν ότι το σχέδιο είχε ως στόχο τον έλεγχο των ενεργειακών πόρων και την εγκαθίδρυση μιας φιλικής προς τη Δύση γεωπολιτικής τάξης.
• Ενίσχυση της αστάθειας: Μετά την Αραβική Άνοιξη, χώρες όπως η Λιβύη, η Συρία και η Υεμένη βυθίστηκαν στο χάος και τις συγκρούσεις. Τρομοκρατικές οργανώσεις εκμεταλλεύτηκαν την αστάθεια για να αποκτήσουν δύναμη και επιρροή.
• Κριτική για οικονομικά κίνητρα: Υπήρξαν ισχυρισμοί ότι το σχέδιο στόχευε στον έλεγχο των ενεργειακών πόρων της περιοχής και στην εγκαθίδρυση μιας γεωπολιτικής τάξης φιλικής προς τη Δύση. Αμερικανικές εταιρείες εμπλέκονται στην περιοχή του Κουρδιστάν στο Ιράκ, με επίκεντρο το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά επεκτείνονται επίσης στις υποδομές, την τεχνολογία και τις καταναλωτικές αγορές.

Επιπλέον, το σχέδιο GME και η ανάμειξη των ΗΠΑ στην περιοχή συνέβαλαν στην αύξηση των αντι-αμερικανικών συναισθημάτων στην Τουρκία. Παράλληλα, η Τουρκία υπό τον Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι αρχικά είχε δηλώσει συμμέτοχη στο σχέδιο GME, άρχισε να απομακρύνεται από την αφήγηση της “Μικρής Αμερικής”.