Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια ολοκληρωμένη πολιτική πρωτοβουλία κατά του στεγαστικού αποκλεισμού

15 Απριλίου, 2025 3:10 μμ

Ειδική έρευνα αναδεικνύει μια επιδεινούμενη κρίση προσιτότητας κατοικίας στην Ελλάδα

 
Αποκωδικοποίηση της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα

 
Υπάρχει ανάγκη για μια ολοκληρωμένη πολιτική πρωτοβουλία κατά του στεγαστικού αποκλεισμού. Οι παλαιότερες πολιτικές αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της διάλυσης των προβλέψεων για κοινωνική κατοικία, ενδέχεται να έχουν συμβάλει στις τρέχουσες προκλήσεις προσιτότητας. Ενώ λαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες, απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη και διαρκής πολιτική προσπάθεια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος.

 
Η οικονομική ανησυχία και η στασιμότητα των εισοδημάτων σε σχέση με το κόστος στέγασης καθιστούν την απόκτηση κατοικίας ολοένα και πιο δύσκολη για ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού.

 
Ανάγκη για μια πιο ενεργή και ολοκληρωμένη κυβερνητική παρέμβαση στην αγορά κατοικίας.

 
Σημείωση: Η έρευνα  βασίζεται στην μελέτη της Alpha Bank με τίτλο “Decoding Housing Affordability in Greece” των Ε. Αδαμοπούλου, Π. Καπόπουλου και Κ.-Μ. Ζεκεντέ. Η μελέτη αυτή διερευνά σε βάθος το ζήτημα της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα, αναλύοντας τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά.

 
Η εννοιολογική προσέγγιση της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα

Η προσιτή κατοικία αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα για την κοινωνική ευημερία, τη δημόσια υγεία και την οικονομική ανάπτυξη.¹ Αναφέρεται στην ικανότητα των ατόμων και των νοικοκυριών να εξασφαλίσουν στέγη επαρκούς ποιότητας χωρίς να επιβαρύνονται υπερβολικά οικονομικά σε σχέση με το εισόδημά τους και άλλες βασικές ανάγκες. Το ζήτημα της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα έχει προσελκύσει αυξανόμενη ακαδημαϊκή και δημόσια προσοχή τα τελευταία χρόνια.² Η έννοια της “προσιτότητας” είναι πολυδιάστατη, περιλαμβάνοντας όχι μόνο την τιμή της κατοικίας αλλά και την ικανότητα των ατόμων και των νοικοκυριών να ανταποκριθούν σε αυτά τα κόστη σε σχέση με το εισόδημά τους και άλλες απαραίτητες δαπάνες. Αυτό υποδηλώνει την ανάγκη εξέτασης δεικτών πέρα από απλούς λόγους τιμής προς εισόδημα.

Ιστορικά, η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε επιδείξει σταθερό ενδιαφέρον για τη στεγαστική πολιτική, ακολουθώντας μια πολιτική μη παρέμβασης μέχρι το 2008.² Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η χώρα πέτυχε ένα πολύ υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης.³ Το ιστορικό πλαίσιο της ελάχιστης κυβερνητικής παρέμβασης ενδέχεται να έχει συμβάλει στις τρέχουσες προκλήσεις, καθώς οι οικονομικές συνθήκες άλλαξαν και αναδύθηκαν νέες δυναμικές στην αγορά. Αυτό υποδεικνύει μια πιθανή ανάγκη για στροφή προς πιο ενεργές πολιτικές παρεμβάσεις.

Σκοπός της  μελέτης  είναι να αναλύσει την κατάσταση της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα με βάση την παρεχόμενη ερευνητική πληροφορία. Η μελέτη θα εξετάσει τις μεταβολές στο κόστος ενοικίασης και αποπληρωμής στεγαστικών δανείων, την ικανοποίηση από την τρέχουσα κατοικία, τις προθέσεις αγοράς, τις προσδοκίες για τις τιμές, τους παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά, τις προθέσεις και τους λόγους για τη λήψη στεγαστικού δανείου, τις τάσεις στις ανακαινίσεις, την επίδραση της οικονομίας διαμοιρασμού και τις προτεραιότητες της στεγαστικής πολιτικής. Η δομή της μελέτης θα ακολουθήσει μια λογική ροή, εξετάζοντας διαδοχικά κάθε ένα από αυτά τα θέματα για να προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα.

 
Μεταβολές στο κόστος στέγασης: Ανάλυση Ενοικίων και Στεγαστικών Δανείων

Οι τιμές των κατοικιών σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, ιδίως στις πόλεις.¹ Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα εισοδήματα στην Ευρώπη δεν έχουν συμβαδίσει με τις αυξήσεις των τιμών των κατοικιών κατά μέσο όρο, περιορίζοντας την αγοραστική δύναμη των υποψήφιων αγοραστών σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.⁴ Η προσιτότητα της στέγασης, η οποία μετρά την ικανότητα ενός ατόμου να αντέξει οικονομικά την αγορά ή την ενοικίαση ενός ακινήτου, έχει επιδεινωθεί σταθερά από το 2020.⁴ Η αύξηση των τιμών των κατοικιών μετά την έναρξη της πανδημίας COVID-19, σε συνδυασμό με την άνοδο των ενοικίων, του ενεργειακού κόστους και των αποπληρωμών των στεγαστικών δανείων, έχει επιβαρύνει συνολικά την προσιτότητα της στέγασης.⁴ Στην Ελλάδα, έχουν παρατηρηθεί σημαντικές αυξήσεις στα ζητούμενα ενοίκια τα τελευταία χρόνια.⁵ Επιπλέον, υπάρχει μια πρόσφατη ανοδική τάση στα ενοίκια και μια μείωση της προσφοράς κατοικιών σε προσιτές τιμές.⁶ Η συνδυασμένη επίδραση αυξημένης ζήτησης, περιορισμένης προσφοράς, αυξανόμενου ενεργειακού κόστους και δυνητικά υψηλότερων επιτοκίων στεγαστικών δανείων δημιουργεί μια σημαντική κρίση προσιτότητας στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα.

Παρά το γεγονός ότι οι τιμές των κατοικιών στην Αθήνα είναι χαμηλότερες από πολλές άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η προσιτότητα της στέγασης είναι πιο δύσκολη για τους κατοίκους της ελληνικής πρωτεύουσας από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη πόλη στην Ευρώπη.⁴ Αυτό οφείλεται εν μέρει στις αδύναμες οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία.⁴ Ακόμη και σχετικά χαμηλότερες απόλυτες τιμές κατοικιών δεν εγγυώνται την προσιτότητα εάν τα εισοδήματα είναι σημαντικά χαμηλότερα, υπογραμμίζοντας τη σημασία του λόγου τιμής προς εισόδημα και του συνολικού οικονομικού πλαισίου.

Η επιβάρυνση κόστους στέγασης ορίζεται όταν το συνολικό κόστος στέγασης υπερβαίνει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος.² Στην Ελλάδα, παρατηρείται υψηλό ποσοστό επιβάρυνσης κόστους στέγασης, ακόμη και σε αγροτικές περιοχές.² Αν και το ποσοστό αυτό παρουσιάζει μια πτωτική τάση από το 2015, παραμένει πολύ υψηλό, ιδίως για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.⁶ Παρά κάποια βελτίωση, ένα σημαντικό τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, ιδίως όσοι έχουν χαμηλότερα εισοδήματα, αντιμετωπίζει σημαντική οικονομική επιβάρυνση λόγω του κόστους στέγασης, υποδεικνύοντας ένα επίμονο πρόβλημα προσιτότητας.

Σχεδόν το ένα τρίτο των ιδιοκτητών κατοικιών στην Ελλάδα εξακολουθεί να αποπληρώνει στεγαστικό δάνειο, με μια μέση μηνιαία δόση της τάξης των 500 ευρώ.⁷ Οι αυξανόμενες αποπληρωμές στεγαστικών δανείων επιβαρύνουν τη συνολική προσιτότητα της στέγασης.⁴ Ενώ η ιδιοκατοίκηση παραμένει στόχος για πολλούς, το βάρος των στεγαστικών πληρωμών, ιδίως σε ένα πλαίσιο αυξανόμενων επιτοκίων, προσθέτει στις προκλήσεις προσιτότητας. Κυβερνητικά προγράμματα όπως το “Σπίτι μου 2” υποδεικνύουν μια προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του ζητήματος, αλλά η αποτελεσματικότητά τους χρήζει περαιτέρω εξέτασης.

Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες στα παρεχόμενα αποσπάσματα που να παρουσιάζουν λεπτομερείς μεταβολές στο κόστος ενοικίασης ανά περιοχή σε μορφή γραφήματος ή πίνακα. Ωστόσο, αναφέρεται ότι οι αυξήσεις των ενοικίων είναι ιδιαίτερα έντονες στα αστικά κέντρα.⁴ Για μια πληρέστερη εικόνα, θα ήταν απαραίτητη η πρόσβαση σε συγκεκριμένα στατιστικά δεδομένα που να διαχωρίζουν τις μεταβολές ανά γεωγραφική περιοχή.

Ομοίως, τα αποσπάσματα δεν περιλαμβάνουν άμεσες πληροφορίες για τη δημιουργία ενός γραφήματος που να απεικονίζει τον δείκτη έντασης βραχυχρόνιων μισθώσεων ανά περιοχή. Ωστόσο, γίνεται αναφορά στον σημαντικό αριθμό ακινήτων που διατίθενται μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb σε τουριστικές περιοχές όπως η Αθήνα ⁷, γεγονός που υποδηλώνει υψηλή ένταση βραχυχρόνιων μισθώσεων σε αυτές τις περιοχές. Η δημιουργία ενός τέτοιου δείκτη θα απαιτούσε δεδομένα σχετικά με τον συνολικό αριθμό κατοικιών και τον αριθμό των κατοικιών που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

 
Επίπεδα ικανοποίησης από την υπάρχουσα κατοικία και προθέσεις για αγορά

Τα παρεχόμενα αποσπάσματα δεν αναφέρονται άμεσα στα επίπεδα ικανοποίησης από την τρέχουσα κατοικία. Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με την ικανοποίηση από την τρέχουσα κατοικία δυσχεραίνει την αξιολόγηση του ευρύτερου αντίκτυπου των προβλημάτων προσιτότητας στην ποιότητα ζωής και την ευημερία των κατοίκων. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει έναν πολύτιμο τομέα για μελλοντική έρευνα ή συλλογή δεδομένων.

Παρά τις προκλήσεις προσιτότητας, η ιδιοκατοίκηση παραμένει ένας βασικός οικονομικός στόχος για πολλούς Έλληνες.⁷ Περίπου 1 στους 5 Έλληνες σκέφτεται να αγοράσει ακίνητο μέσα στα επόμενα ένα έως δύο χρόνια.⁷ Η ακίνητη περιουσία εξακολουθεί να θεωρείται μια σχετικά ασφαλής επένδυση στην Ελλάδα.⁷ Ωστόσο, πολλοί από αυτούς τους δυνητικούς ιδιοκτήτες ενδέχεται να διαπιστώσουν ότι η αγορά κατοικίας είναι απρόσιτη λόγω εισοδηματικών περιορισμών.⁷ Παρά τις προκλήσεις προσιτότητας, υπάρχει μια ισχυρή εγγενής επιθυμία για ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα, πιθανώς λόγω πολιτιστικών παραγόντων και της αντίληψης της ακίνητης περιουσίας ως ασφαλούς επένδυσης. Ωστόσο, οι οικονομικές πραγματικότητες εμποδίζουν πολλούς να πραγματοποιήσουν αυτόν τον στόχο.

Οι οικονομικές ανησυχίες βρίσκονται στο επίκεντρο των προβληματισμών των περισσότερων Ελλήνων.⁷ Ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού αναφέρει ότι το εισόδημά του δεν καλύπτει τις βασικές του ανάγκες ή ότι μόλις τα βγάζει πέρα.⁷ Η έντονη οικονομική ανησυχία μεταξύ των Ελλήνων επηρεάζει άμεσα την ικανότητά τους να αντέξουν οικονομικά τη στέγαση, ακόμη και αν επιθυμούν να αποκτήσουν ιδιόκτητο σπίτι. Αυτό υπογραμμίζει τη διασύνδεση της προσιτότητας της στέγασης με τις ευρύτερες οικονομικές συνθήκες.

 
Διαμορφώνοντας το μέλλον: Προσδοκίες για τις τιμές των ακινήτων

Ένας συνδυασμός αρκετά ισχυρής ζήτησης και σημαντικών περιορισμών στην προσφορά είναι πιθανό να διατηρήσει την ανοδική πίεση στις τιμές των κατοικιών στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις τα επόμενα πέντε χρόνια.⁴ Μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι παρόμοιες προσδοκίες υπάρχουν και για τις ελληνικές πόλεις, δεδομένων των τάσεων που έχουν συζητηθεί. Η προσδοκία για συνεχή αύξηση των τιμών θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την κρίση προσιτότητας, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολο για τους υποψήφιους αγοραστές να εισέλθουν στην αγορά στο μέλλον.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 35% των ανθρώπων στην Ελλάδα θεωρεί την ακίνητη περιουσία ως “ασφαλή επένδυση”, ενώ το 42% τη βλέπει ως “μέτριας επικινδυνότητας”.⁷ Η αντίληψη της ακίνητης περιουσίας ως ασφαλούς επένδυσης ενδέχεται να συμβάλει στη διατήρηση της ζήτησης, ακόμη και αν οι τιμές αυξάνονται, καθώς οι άνθρωποι τη θεωρούν ως έναν τρόπο διατήρησης ή αύξησης του πλούτου τους.

 
Οι δυνάμεις της αγοράς: Παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά κατοικίας

Η χρόνια υποπροσφορά ποιοτικού οικιστικού χώρου αποτελεί έναν παράγοντα που στηρίζει την αύξηση των τιμών στην Ελλάδα.⁵ Η περιορισμένη νέα ανάπτυξη και η χρήση πολλών κατοικιών για βραχυχρόνιες μισθώσεις συμβάλλουν στη μείωση του διαθέσιμου αποθέματος ενοικίασης.⁵ Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει εκφράσει ανησυχία για την άνοδο των ενοικίων και την έλλειψη διαθέσιμων κατοικιών, την οποία αποδίδει στην όλο και πιο επενδυτική φύση της αγοράς ακινήτων.⁷ Επιπλέον, τα κενά σπίτια συμβάλλουν επίσης στη συνεχιζόμενη έλλειψη κατοικιών.⁷ Η περιορισμένη προσφορά διαθέσιμων και ποιοτικών κατοικιών, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση που οφείλεται σε παράγοντες όπως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και οι επενδύσεις, αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα αύξησης του κόστους στέγασης στην Ελλάδα. Η αντιμετώπιση των περιορισμών στην πλευρά της προσφοράς είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της προσιτότητας.

Η αυξανόμενη δημοτικότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων παίζει σημαντικό ρόλο στην επιδείνωση της στεγαστικής κρίσης, ιδίως στις πόλεις.² Υπολογίζεται ότι πάνω από 205.000 ακίνητα είναι καταχωρημένα στην Airbnb σε τουριστικούς προορισμούς όπως η Αθήνα.⁷ Υπάρχει ανησυχία μεταξύ των Ελλήνων σχετικά με τον αντίκτυπο της Airbnb στη διαθεσιμότητα κατοικιών και στο κόστος ενοικίασης.⁷ Η ελληνική κυβέρνηση προσφέρει φορολογικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες ακινήτων που μετατρέπουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε μακροχρόνιες.⁷ Η οικονομία διαμοιρασμού, ιδίως μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb, έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην ελληνική αγορά κατοικίας, μειώνοντας την προσφορά μακροχρόνιων ενοικιάσεων και αυξάνοντας τις τιμές, ιδίως σε τουριστικές περιοχές. Γίνονται προσπάθειες πολιτικής παρέμβασης για την άμβλυνση αυτών των επιπτώσεων.

Η Ελλάδα έχασε μεγάλο μέρος της περιόδου χαμηλών επιτοκίων 2009-2021.⁵ Ωστόσο, βρίσκεται σε πλήρη ανάκαμψη με φιλικές προς τις επενδύσεις μεταρρυθμίσεις και φορολογικά κίνητρα.⁵ Παρά την απώλεια σημαντικού μέρους του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης, πρόσφατα παρατηρείται ταχύτερος ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη.⁵ Η τεχνολογία έχει παίξει θετικό ρόλο στην προσέλκυση ταλέντων από το εξωτερικό.⁵ Παρατηρείται αύξηση των μισθών και του διαθέσιμου εισοδήματος, αν και με χαμηλότερο ρυθμό από την αύξηση των ενοικίων και του κόστους.⁵ Οι αδύναμες οικονομικές συνθήκες εξακολουθούν να αποτελούν παράγοντα στις προκλήσεις προσιτότητας στην Αθήνα.⁴ Ενώ η Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομική ανάκαμψη, ο ρυθμός αύξησης των εισοδημάτων και των μισθών υστερεί σε σχέση με την αύξηση του κόστους στέγασης, συμβάλλοντας στο χάσμα προσιτότητας. Η εισροή ταλέντων λόγω του τεχνολογικού τομέα θα μπορούσε να έχει τοπικές επιπτώσεις στη ζήτηση και τις τιμές των κατοικιών.

Η προσιτότητα της στέγασης αποτελεί βασικό ζήτημα σε πολλές ευρωπαϊκές αγορές.⁵ Η προσιτότητα της στέγασης έχει επιδεινωθεί σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις από το 2020.⁴ Η κρίση προσιτότητας δεν είναι μοναδική για την Ελλάδα, αλλά αποτελεί ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο φαινόμενο, υποδηλώνοντας ότι ορισμένοι από τους υποκείμενους παράγοντες ενδέχεται να είναι κοινοί σε διαφορετικές οικονομίες.

Ιστορικά, δεν υπήρξε σοβαρό κυβερνητικό ενδιαφέρον για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα.² Καταργήθηκε ο δημόσιος φορέας που ήταν επιφορτισμένος με την παροχή κοινωνικής κατοικίας στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας.² Εφαρμόζονται διάφορα μέτρα και προγράμματα πολιτικής, όπως επιδοτήσεις ενοικίου και ρυθμίσεις διευθέτησης χρεών.⁶ Η κυβέρνηση προσφέρει φορολογικά κίνητρα για τη μετατροπή βραχυχρόνιων μισθώσεων.⁷ Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για μια ολοκληρωμένη πολιτική πρωτοβουλία κατά του στεγαστικού αποκλεισμού.⁶ Οι παλαιότερες πολιτικές αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της διάλυσης των προβλέψεων για κοινωνική κατοικία, ενδέχεται να έχουν συμβάλει στις τρέχουσες προκλήσεις προσιτότητας. Ενώ λαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες, απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη και διαρκής πολιτική προσπάθεια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος.

 
Στεγαστική χρηματοδότηση: Προθέσεις για στεγαστικά δάνεια και λόγοι αγοράς

Τα αποσπάσματα δεν παρέχουν συγκεκριμένα δεδομένα σχετικά με τις συνολικές προθέσεις για τη λήψη στεγαστικών δανείων πέρα από τη γενική πρόθεση αγοράς ακινήτου.⁷ Περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να είναι απαραίτητη για την κατανόηση των συγκεκριμένων προθέσεων και εμποδίων που σχετίζονται με την πρόσβαση στη στεγαστική χρηματοδότηση στην Ελλάδα. Παράγοντες όπως τα επιτόκια, τα πιστωτικά κριτήρια και η οικονομική αβεβαιότητα πιθανότατα παίζουν σημαντικό ρόλο.

Η ιδιοκατοίκηση παραμένει ένας βασικός οικονομικός στόχος και ακρογωνιαίος λίθος της οικονομικής ασφάλειας για πολλούς Έλληνες.⁷ Η ακίνητη περιουσία θεωρείται σχετικά ασφαλής επένδυση.⁷ Οι κύριοι λόγοι για την επιθυμία αγοράς ακινήτου στην Ελλάδα φαίνεται να είναι η οικονομική ασφάλεια και το επενδυτικό δυναμικό, ευθυγραμμισμένοι με τις πολιτιστικές νόρμες γύρω από την ιδιοκατοίκηση.

 
Ανακαίνιση και αναβάθμιση: Η τάση των ανακαινίσεων στην ελληνική αγορά

Υπάρχει ανάγκη για νέους και αναβαθμισμένους οικιστικούς χώρους στην Ελλάδα.⁵ Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλο αριθμό κατοικιών, αλλά πολύ περιορισμένο νέο ή ανακαινισμένο απόθεμα κατοικιών.⁵ Υπάρχει το ζήτημα των νοικοκυριών που ζουν σε ενεργειακά αναποτελεσματικά κτίρια λόγω της χαμηλής ποιότητας του στεγαστικού αποθέματος που διατίθεται για μακροχρόνιες μισθώσεις.² Υπάρχει η επιθυμία για κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τους αγοραστές να αποκτήσουν παλαιά ακίνητα και να τα ανακαινίσουν σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα και τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης.⁵ Ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού στεγαστικού αποθέματος χρήζει ανακαίνισης και αναβάθμισης, ιδίως για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η παροχή κινήτρων για την ανακαίνιση παλαιότερων ακινήτων θα μπορούσε να αποτελέσει μια βασική στρατηγική για την αύξηση της προσφοράς ποιοτικών κατοικιών και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.

Τα αποσπάσματα δεν παρέχουν συγκεκριμένα δεδομένα σχετικά με την τρέχουσα τάση ή την κλίμακα των ανακαινίσεων στην ελληνική αγορά. Πληροφορίες σχετικά με τις τρέχουσες τάσεις στην δραστηριότητα ανακαίνισης κατοικιών θα ήταν πολύτιμες για την κατανόηση του βαθμού στον οποίο οι ιδιοκτήτες επενδύουν στην αναβάθμιση των ακινήτων τους και τον πιθανό αντίκτυπο στη συνολική ποιότητα του στεγαστικού αποθέματος. Αυτός είναι ένας ακόμη τομέας όπου περαιτέρω δεδομένα θα ήταν χρήσιμα.

 
Η ανατρεπτική επίδραση: Οικονομία διαμοιρασμού και η αγορά κατοικίας

Οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως η Airbnb έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση της προσφοράς μακροχρόνιων ενοικιάσεων και στην αύξηση των ενοικίων.² Υπάρχουν εκτιμήσεις για τον αριθμό των ακινήτων που είναι καταχωρημένα στην Airbnb στην Αθήνα.⁷ Ο ελληνικός πληθυσμός ανησυχεί για αυτόν τον αντίκτυπο.⁷ Η οικονομία διαμοιρασμού, ενώ παρέχει ευκαιρίες εισοδήματος για ορισμένους, έχει σαφή αρνητική εξωτερικότητα στην προσιτότητα και τη διαθεσιμότητα μακροχρόνιας στέγασης στην Ελλάδα, ιδίως σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει θεσπίσει φορολογικά κίνητρα για την ενθάρρυνση της μετατροπής βραχυχρόνιων μισθώσεων σε μακροχρόνιες.⁷ Εφαρμόζονται πολιτικές παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη ρύθμιση της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων και στην παροχή κινήτρων για μακροχρόνιες μισθώσεις, προκειμένου να μετριαστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην προσιτότητα της στέγασης. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων χρειάζεται παρακολούθηση και αξιολόγηση.

 
Καθορίζοντας την πορεία: Προτεραιότητες της στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα

Η Τράπεζα της Ελλάδος υποστηρίζει την ανάγκη για ευρύτερες πολιτικές μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της επιδεινούμενης στεγαστικής κρίσης.⁷ Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια ολοκληρωμένη πολιτική πρωτοβουλία κατά του στεγαστικού αποκλεισμού.⁶ Υπάρχει σαφής συναίνεση μεταξύ των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής τράπεζας και των ερευνητών, σχετικά με την επείγουσα ανάγκη για μια ολοκληρωμένη και καλά καθορισμένη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της πολύπλευρης κρίσης προσιτότητας.

Η έρευνα υπογραμμίζει την ανάγκη για αλλαγή στην ελληνική στεγαστική πολιτική.² Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η διαγενεακή διάσταση της προσιτότητας της στέγασης.² Υπάρχει ανάγκη αντιμετώπισης της έλλειψης προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας.⁶ Θα πρέπει να εξεταστεί η σημασία των κινήτρων για την ανακαίνιση του υπάρχοντος στεγαστικού αποθέματος.⁵ Πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω μέτρα για τη ρύθμιση της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων.⁷ Βάσει της έρευνας, οι βασικές προτεραιότητες για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα θα πρέπει να περιλαμβάνουν την αύξηση της προσφοράς κατοικιών σε προσιτές τιμές (πιθανώς μέσω πρωτοβουλιών κοινωνικής κατοικίας και κινήτρων ανακαίνισης), την αντιμετώπιση του αντίκτυπου των βραχυχρόνιων μισθώσεων και την εξέταση των ειδικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νεότερες γενιές στην πρόσβαση στην ιδιοκατοίκηση.

Οι μειώσεις των κοινωνικών δαπανών για τη στέγαση στην Ισπανία και οι επενδύσεις στην στέγαση με γνώμονα τον τουρισμό στην Πορτογαλία αποτελούν παραδείγματα πολιτικών αντιδράσεων σε άλλες χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοιες περιόδους λιτότητας.² Η εξέταση των εμπειριών και των πολιτικών επιλογών άλλων ευρωπαϊκών χωρών που αντιμετώπισαν παρόμοιες οικονομικές προκλήσεις και πιέσεις στην αγορά κατοικίας θα μπορούσε να προσφέρει πολύτιμα διδάγματα και ιδέες για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στεγαστικών πολιτικών στην Ελλάδα.

 
Συμπεράσματα: Συνοπτική αξιολόγηση της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα

Συνοπτικά, η μελέτη αναδεικνύει μια επιδεινούμενη κρίση προσιτότητας κατοικίας στην Ελλάδα, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξανόμενο κόστος στέγασης, ιδίως στα αστικά κέντρα. Η περιορισμένη προσφορά κατοικιών, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση που εντείνεται από την ανάπτυξη της οικονομίας διαμοιρασμού και τις επενδυτικές δραστηριότητες, ασκεί ανοδική πίεση στις τιμές των κατοικιών και των ενοικίων. Παρά την ισχυρή επιθυμία για ιδιοκατοίκηση, η οικονομική ανησυχία και η στασιμότητα των εισοδημάτων σε σχέση με το κόστος στέγασης καθιστούν την απόκτηση κατοικίας ολοένα και πιο δύσκολη για ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού.

Τα κεντρικά επιχειρήματα της μελέτης εστιάζουν στην ανάγκη για μια πιο ενεργή και ολοκληρωμένη κυβερνητική παρέμβαση στην αγορά κατοικίας. Η ιστορική πολιτική της μη παρέμβασης δεν είναι πλέον επαρκής για την αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων. Η επίδραση της οικονομίας διαμοιρασμού, ιδίως μέσω της Airbnb, έχει επιδεινώσει την κατάσταση, περιορίζοντας την προσφορά μακροχρόνιων ενοικιάσεων και αυξάνοντας τις τιμές. Επιπλέον, η ανάγκη για ανακαίνιση και αναβάθμιση του υπάρχοντος στεγαστικού αποθέματος, καθώς και η αντιμετώπιση της έλλειψης κοινωνικής κατοικίας, αποτελούν κρίσιμες πτυχές που πρέπει να λάβει υπόψη η στεγαστική πολιτική.

Συμπερασματικά, η κατάσταση της προσιτής κατοικίας στην Ελλάδα είναι κρίσιμη και απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση. Η αύξηση της προσφοράς ποιοτικών και προσιτών κατοικιών, η ρύθμιση της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων, η παροχή κινήτρων για την ανακαίνιση, η ενίσχυση των προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας και η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής είναι απαραίτητα βήματα για την αντιμετώπιση της κρίσης και τη διασφάλιση της πρόσβασης σε αξιοπρεπή και προσιτή στέγη για όλους τους πολίτες.

Πηγές αναφοράς

1. Housing Affordability, Housing Investment, and the Residential Rental Market in Greece, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://www.lse.ac.uk/Hellenic-Observatory/Research/Projects-2023/housing
2. (PDF) Assessing the problem of affordable housing in Greece – ResearchGate, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/386344641_Assessing_the_problem_of_affordable_housing_in_Greece
3. Assessing the problem of affordable housing in Greece – NASA ADS, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2024DiCit…1…33R/abstract
4. Housing affordability lowest in Greek, Danish, and German cities – Oxford Economics, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://www.oxfordeconomics.com/resource/housing-affordability-lowest-in-greek-danish-and-german-cities/
5. Housing Affordability in Greece (Part 1) – Sep 22 – Resi Company, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://resicompany.com/housing-affordability-in-greece-part-1/
6. Greece: new initiatives to alleviate housing cost overburden – European Commission, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=25361&langId=en
7. Greek Homes: Still a Dream, but Getting Harder to Reach – tovima.com, πρόσβαση Απριλίου 14, 2025, https://www.tovima.com/finance/greek-homes-still-a-dream-but-getting-harder-to-reach/

 
mywaypress.gr