«Απέλπιδες προσπάθειες να γραπωθεί στην εξουσία»

Ο Κρίστιαν Μπράκελ, ειδικός σε θέματα του Ισλάμ, δεν πιστεύει ότι η κοινωνική πόλωση στην Τουρκία θα οδηγήσει σε εμφύλιο και εκτιμά ότι το οριακό αποτέλεσμα οδηγεί σε διάλυση του «συστήματος Ερντογάν».

Δύο ημέρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του τουρκικού δημοψηφίσματος η προσοχή επικεντρώνεται στις καταγγελίες της αντιπολίτευσης για παρατυπίες κατά την εκλογική διαδικασία και στο αίτημα για ανακαταμέτρηση των ψήφων. Αλλά ακόμη κι αν δεν το επιτύχει, προκαλεί έκπληξη το μεγάλο ποσοστό των οπαδών του «όχι», παρόλο που δεν τους δόθηκε η δυνατότητα ψήφου μετά από ένα δίκαιο και ελεύθερο προεκλογικό αγώνα.

 
«Δεν πιστεύω σε εμφύλιο»

Ο Κρίστιαν Μπράκελ, ειδικός σε θέματα του Ισλάμ και διευθυντής του Ινστιτούτου Heinrich Böll στην Κωνσταντινούπολη, υποστηρίζει σε συνέντευξή του στη Deutsche Welle ότι η πόλωση ανάμεσα στους οπαδούς του «ναι» και του «όχι» θα συνεχιστεί, αλλά δεν πιστεύει ότι θα εκφραστεί με πράξεις βίας. «Η διαδικασία μετασχηματισμού θα εξελιχθεί ειρηνικά, αλλά δεν πιστεύω ότι θα επιστρέψει η ηρεμία στην Τουρκία.  Η βία ανάμεσα στο κράτος και το απαγορευμένο PKK θα συνεχιστεί, οι τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους επίσης. Δεν πιστεύω ωστόσο στην άποψη του εμφυλίου, αλλά δεν θεωρώ απίθανες άλλες κοινωνικές εκφράσεις απόρριψης, όπως για παράδειγμα τις μαζικές διαδηλώσεις».

Προς επίρρωση των θέσεών του ο γερμανός ειδικός αναφέρεται στις διαδηλώσεις που έγιναν χθες από τους οπαδούς του «όχι», για πρώτη φορά από την επιβολή της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη χώρα, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει δυναμικό αντίστασης στην τουρκική κοινωνία. Ο Κρίστιαν Μπράκελ διαβάζει το οριακό αποτέλεσμα και τις χθεσινές κραυγές του Ερντογάν για τη θανατική ποινή ως απόδειξη του ότι ο τούρκος πρόεδρος δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένος από την έκβαση του δημοψηφίσματος.

 
Η μεγάλη ευκαιρία της αντιπολίτευσης

«Βέβαια, θα μπορεί να εφαρμόσει όσα έχει σκοπό να κάνει, αλλά το 2019 θα πρέπει να κερδίσει τόσο τις βουλευτικές, όσο και τις προεδρικές εκλογές και δεν θα είναι εύκολο. Το οριακό αποτέλεσμα επιβεβαιώνει αυτό που καταγράφεται από τις βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου του 2015, ότι το σύστημα διαλύεται σταδιακά από μόνο του. Όσα συμβαίνουν αποτελούν απέλπιδες προσπάθειες του Ερντογάν και των δικών του να γραπωθούν από την εξουσία».

Και η αντιπολίτευση; Τι ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει; «Εάν η αντιπολίτευση μπορούσε να προσφέρει αξιόπιστη εναλλακτική στο κεντροδεξιό χώρο -και αυτή η ευκαιρία μεγαλώνει- τότε θα δυσκολευόταν ο Ερντογάν, όχι όμως σε βαθμό που να υποθέσουμε ότι θα χάσει την εξουσία. Τα θεμέλια στα οποία στηρίζεται το σύστημά του τρίζουν, αλλά εκείνος ξέρει πάντα να χύνει τσιμέντο, όπως βλέπουμε και στο προεδρικό σύστημα που στήνει. Υπό αυτή την έννοια δεν χρειάζεται να ανησυχεί προς το παρόν για τα πτωτικά ποσοστά του κόμματός του».

Και η Τουρκία σε πέντε χρόνια; «Πολύ πιο ασταθής από ό,τι είναι σήμερα, με μεγάλα οικονομικά προβλήματα ή τουλάχιστον ανάπτυξη που δεν θα επαρκεί για το στόχο του Ερντογάν να βάλει τη χώρα του στις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, απομονωμένη στο εξωτερικό, με φίλους από συμφέρον και έναν πρόεδρο που ίσως να βρίσκεται τα επόμενα πέντε χρόνια στην εξουσία αλλά κυρίως με τη βοήθεια κατασταλτικών», υποστηρίζει ο Κρίστιαν Μπράκελ.

 
Κέρδισε το δημοψήφισμα, έχασε το μέλλον

Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς την Τουρκία του Ερντογάν μετά την οριακή επικράτηση των υποστηρικτών του; Στο ερώτημα αυτό επιχειρούν να απαντήσουν σήμερα γερμανοί αναλυτές.

Η Nürnberger Zeitung εκτιμά ότι «μπορεί με το δημοψήφισμα ο Ερντογάν να κέρδισε την εισαγωγή του προεδρικού συστήματος, εντούτοις την ίδια ώρα έχασε πιθανότατα το μέλλον. Το οριακό αποτέλεσμα δεν εκφράζει την ισχυρή στήριξη στην οποία ήλπιζε ο 63χρονος. Μόνον με αντιδημοκρατικές μεθόδους κατάφερε να διασφαλίσει μια οριακή πλειοψηφία για τις επιδιώξεις του. Τον Ερντογάν αρνήθηκε να ακολουθήσει κυρίως ο αστικός πληθυσμός της χώρας των 80 εκατομμυρίων. Αυτό ενδέχεται να έχει επιπτώσεις σε μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις».

 
Διακοπή ή όχι των ενταξιακών διαπραγματεύσεων;

Κατά την Tagesspiegel η οριστική διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα ήταν μεν για πολλούς η δέουσα απάντηση στη συνεχή προκλητικότητα του Ερντογάν, εντούτοις θα ήταν η λάθος προσέγγιση. «Διότι η Τουρκία δεν είναι απλώς ένας νατοϊκός σύμμαχος των χωρών της Δύσης και κατ΄ επέκταση μέρος της αρχιτεκτονικής ασφαλείας την οποία δεν μπορεί να αποδομήσει κανείς τόσο εύκολα. Είναι παράλληλα και ένας οικονομικός εταίρος των χωρών της Ευρώπης. (…) Και ας μην ξεχνά κανείς τις γενιές των εκατομμυρίων τουρκικής καταγωγής πολιτών που ζουν στη Γερμανία».

Η συντηρητική Welt σχολιάζει: «Η Τουρκία έκλεισε δυνατά την πόρτα που οδηγεί στην Ευρώπη. Και συμπεριφέρθηκε με τρόπο που γνωρίζουμε ήδη (…) από Μ. Βρετανία και ΗΠΑ. Η επαρχία επιβλήθηκε σε βάρος των πόλεων, ο μέσος πολίτης των ελίτ, οι συντηρητικοί των προοδευτικών, οι πιστοί των κοσμικών, οι φανατικοί των συνετών, οι χαζοί επιβλήθηκαν των έξυπνων. (…) Η κρατική μηχανή κέρδισε, η οικονομία έχασε. Ίσως οι διαπραγματεύσεις με την Μεγάλη Βρετανία να υποδείξουν έναν δρόμο που θα μπορούσε να ακολουθηθεί αργότερα και με την Τουρκία. Τότε όμως θα είναι μια τελείως διαφορετική Τουρκία από τη σημερινή».

 
Η Ευρώπη «έγινε εκβιάσιμη»

Η Frankfurter Allgemeine Zeitung σημειώνει: «Ο ελεύθερος κόσμος έχει μείνει άναυδος, αλλά ο οικονομικός κόσμος είναι ικανοποιημένος. Η νίκη του Ερντογάν στο δημοψήφισμα έδωσε φτερά στις τιμές τουρκικών μετοχών και στο εθνικό νόμισμα ενώ και οι διεθνείς επιχειρήσεις δεν φαίνεται να έχουν πρόβλημα με το αποτέλεσμα. Διότι και για τους επενδυτές προέχει η ασφάλεια και η σταθερότητα την οποία υπόσχεται ο Ερντογάν στο λαό του. Πρόκειται όμως μόνον για φαινομενική ηρεμία (…) και μια κοντόφθαλμη αντίληψη των πραγμάτων».

Μια γεωπολιτική θεώρηση επιχειρεί η Frankfurter Rundschau: «(Με το δημοψήφισμα) ο Ερντογάν αποχαιρέτησε την Ευρώπη. Πιστεύει ότι με τους σύρους πρόσφυγες έχει έναν άσσο στο μανίκι έναντι των Ευρωπαίων και ειδικά της Γερμανίας. Και τον έχει. Γίναμε εκβιάσιμοι. Το ίδιο ισχύει και για το ΝΑΤΟ. Η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ γεννά για την Τουρκία τη δυνατότητα να διευρύνει το ρόλο της στην Εγγύς Ανατολή. Η Ευρώπη δεν πρόκειται να παίξει κανένα ρόλο». Πηγή:  Deutsche Welle