Η Ανατολική Ασία σε σημείο θραύσης: Το νέο ρήγμα Κίνας–Ιαπωνίας και η επιστροφή της ιστορίας
Η οξεία αντιπαράθεση που ξέσπασε ανάμεσα στο Πεκίνο και το Τόκιο, μετά τη δήλωση της νέας πρωθυπουργού της Ιαπωνίας Σαναέ Τακαΐτσι ότι μια στρατιωτική κρίση στην Ταϊβάν θα μπορούσε να αποτελεί «υπαρξιακή απειλή» για την Ιαπωνία, δεν είναι ένα απλό επεισόδιο διπλωματικής έντασης. Αντιθέτως, αποκαλύπτει τη μετάβαση της Ανατολικής Ασίας σε μια εποχή ανοιχτής αντιπαλότητας, έντονης ιδεολογικής φόρτισης και ασταθούς ισορροπίας ισχύος.
Το άρθρο της Claire Berlinski στο claireberlinski.substack.com υπογραμμίζει μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί: από τη μία πλευρά, μια Κίνα που αντιδρά με σχεδόν υστερική ένταση σε κάθε ένδειξη «επιστροφής του ιαπωνικού μιλιταρισμού», και από την άλλη, μια Ιαπωνία που δηλώνει πλέον ότι η εποχή της πασιφιστικής αμφισημίας έχει τελειώσει.
Πρόκειται για σύγκρουση συμφερόντων αλλά και ιστορικών αφηγημάτων, εθνικής ταυτότητας και πολιτικής νομιμοποίησης.
Η σπίθα: όταν μια φράση αλλάζει ισορροπίες δεκαετιών
Η φράση της Τακαΐτσι ότι μια βίαιη κινεζική ενέργεια στην Ταϊβάν μπορεί να οδηγήσει σε ενεργοποίηση των δικαιωμάτων συλλογικής αυτοάμυνας βάσει των νόμων του 2015 ήταν νομικά ακριβής — αλλά διπλωματικά εκρηκτική.
Το Τόκιο είπε ξεκάθαρα αυτό που επί δεκαετίες υπαινισσόταν:
ότι μια κρίση στην Ταϊβάν είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ασφάλεια της Ιαπωνίας.
Το Πεκίνο αντέδρασε με τρόπο που ξεπερνά τη συνηθισμένη διπλωματική ένταση:
- Πανστρατιά των κρατικών μέσων με επιθετική ρητορική.
- Κατηγορίες περί «επικίνδυνης δεξιάς στροφής» της Ιαπωνίας.
- Επικλήσεις της δεκαετίας του ’30 και των παλαιών πολεμικών εγκλημάτων.
- Ακόμη και μια απειλητική ανάρτηση του γενικού προξένου στην Οσάκα για… αποκεφαλισμό της πρωθυπουργού της Ιαπωνίας.
Η αντίδραση δεν αφορά μόνο την Τακαΐτσι· εντάσσεται στον πυρήνα της κομμουνιστικής αφήγησης: ο πόλεμος κατά της Ιαπωνίας αποτελεί κεντρικό στοιχείο νομιμοποίησης του ΚΚΚ.
Γι’ αυτό και το Πεκίνο δεν μπορεί να «μικρύνει» το επεισόδιο χωρίς να κινδυνεύσει να φανεί ότι υποχωρεί απέναντι σε μια ιστορικά φορτισμένη απειλή.
Ιαπωνία: στρατηγική ωρίμανση ή επικίνδυνη σκλήρυνση;
Το άρθρο σκιαγραφεί μια Ιαπωνία που βρίσκεται σε καθοριστική μεταστροφή:
απομακρύνεται από το αυστηρό πασιφιστικό της δόγμα και μεταβαίνει σε μια πιο ενεργητική αποτροπή.
Ωστόσο, η Τακαΐτσι δεν διαθέτει ακόμη την πολιτική εμπειρία και τη στρατηγική λεπτότητα του Σίνζο Άμπε — που γνώριζε να αφήνει περιθώριο ερμηνειών και αμφισημιών.
Η πρωθυπουργός:
- είναι πολιτικά νέα στη διαχείριση κρίσεων υψηλού ρίσκου,
- στηρίζεται από τη δεξιά πτέρυγα του LDP που απαιτεί σκληρή γραμμή,
- αισθάνεται επιπλέον πίεση ως γυναίκα ηγέτης να μην εμφανιστεί «αδύναμη».
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων συχνά οδηγεί σε υπερβολική ακαμψία — ακριβώς αυτό που μπορεί να πυροδοτήσει μια κλιμάκωση.
Κίνα: θυμός ως μηχανισμός συσπείρωσης και εσωτερικής νομιμοποίησης
Η εξαγριωμένη ρητορική των κινεζικών κρατικών μέσων δεν είναι απλή υπερβολή.
Αποτελεί βασικό κομμάτι της πολιτικής λειτουργίας του ΚΚΚ.
Το δημοσίευμα τονίζει ότι η Κίνα:
- χρησιμοποιεί την αντι-ιαπωνική μνήμη ως σταθερή πηγή εθνικής συνοχής,
- μετατρέπει την Τακαΐτσι σε «σύγχρονη ενσάρκωση του μιλιταρισμού»,
- αποτρέπει εσωτερικές συζητήσεις για οικονομική επιβράδυνση και κοινωνική κόπωση,
- δημιουργεί υψηλό κόστος υποχώρησης, αφού το ζήτημα εμφανίζεται ως υπαρξιακό.
Το Πεκίνο εκπέμπει μηνύματα προς όλους:
- Στο εσωτερικό: «Το Κόμμα προστατεύει την Κίνα από την Ιαπωνία όπως το 1937».
- Στο Τόκιο: «Μην τολμήσετε να μιλήσετε για Ταϊβάν χωρίς να πληρώσετε πολιτικό και οικονομικό τίμημα».
- Στη Δύση: «Αν υπάρξει κλιμάκωση, φταίει η Ιαπωνία».
Το κενό της αμερικανικής αξιοπιστίας και η παγκόσμια μετάβαση
Το δημοσίευμα υπογραμμίζει και έναν ακόμη κρίσιμο παράγοντα: την αποδυνάμωση της αμερικανικής αξιοπιστίας.
Μετά από:
- ασαφείς δηλώσεις για την Ταϊβάν,
- ασυνέπειες ανάμεσα σε θητείες Μπάιντεν και Τραμπ,
- τη γενικότερη κόπωση από επεμβάσεις τύπου Ιράκ,
οι σύμμαχοι πλέον σχεδιάζουν για έναν κόσμο όπου οι ΗΠΑ μπορεί να μην εμπλακούν.
Η Ιαπωνία, ως η σημαντικότερη δημοκρατία της Ασίας, καλείται να καλύψει το κενό.
Και όταν μια χώρα με ιστορική μνήμη σαν τη δική της προσπαθεί να γίνει πιο αυτόνομη, η περιοχή γίνεται ακόμη πιο εύθραυστη.
Από τον Φουκουγιάμα στον Χάντινγκτον: η επιστροφή της σύγκρουσης ως κανονικότητας
Το άρθρο αναφέρει ότι η κρίση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη παγκόσμια τάση: την κατάρρευση της αισιοδοξίας της δεκαετίας του ’90.
Ο Φουκουγιάμα είχε υποστηρίξει ότι η ευημερία θα μειώσει τη διάθεση για συγκρούσεις.
Σήμερα, η θεωρία του Χάντινγκτον —η «Σύγκρουση των Πολιτισμών»— φαίνεται δυσάρεστα επίκαιρη.
Η αντιπαράθεση Πεκίνου–Τόκιο δεν αφορά μόνο σύνορα ή στρατηγικά σημεία.
Αφορά:
- μνήμες πολέμου,
- εθνικές ταυτότητες,
- πολιτικά συστήματα που αναζητούν νομιμοποίηση,
- ιστορικά τραύματα που επιστρέφουν.
Η παρεκτροπή της δυτικής διανόησης: η περίπτωση της Oxford Union
Το άρθρο περιλαμβάνει μια χαρακτηριστική παρέκβαση: Στο άρθρο τονίζεται επίσης η αποσύνδεση ορισμένων δυτικών πανεπιστημιακών ελίτ από την πραγματικότητα.
Η απόφαση της Oxford Union να χαρακτηρίσει το Ισραήλ «μεγαλύτερη απειλή από το Ιράν» παρουσιάζεται ως σύμπτωμα μιας γενικότερης απώλειας πολιτικής κρίσης και αντιφιλελεύθερης ευκολίας, μια τάση που καθιστά τις δημοκρατίες πιο αδύναμες έναντι των αυταρχικών κρατών.
Αυτό συνδέεται με την ευρύτερη αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης στη φιλελεύθερη δημοκρατία, κάτι που οι αυταρχικές δυνάμεις εκμεταλλεύονται δεξιοτεχνικά.
Ο κίνδυνος της παρεξήγησης: μια Ανατολική Ασία σε κατάσταση αναφλέξεως
Το δημοσίευμα αναφέρει ότι οι συνθήκες για ατύχημα ή λανθασμένο υπολογισμό είναι ώριμες:
- Η Κίνα δεν μπορεί να υποχωρήσει σε ζητήματα που άπτονται της ιστορικής της αφήγησης.
- Η Ιαπωνία δεν μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι υπακούει στον κινεζικό εκφοβισμό.
- Η Τακαΐτσι βρίσκεται υπό ακραία πολιτική πίεση στο εσωτερικό της χώρας.
- Οι ΗΠΑ διστάζουν να αναλάβουν ρόλο σταθεροποίησης χωρίς ρίσκο.
Όλα αυτά δημιουργούν το πιο επικίνδυνο περιβάλλον από τις έντονες κρίσεις γύρω από τα νησιά Σενκάκου την προηγούμενη δεκαετία.
Η Ιστορία επέστρεψε — και η Ασία είναι το επίκεντρο
Η αντιπαράθεση Κίνας–Ιαπωνίας δεν είναι απλώς μια διπλωματική διαμάχη.
Είναι ένδειξη ότι η Ανατολική Ασία βαδίζει σε μια νέα εποχή αντιπαλότητας όπου η Ιστορία, οι μνήμες και οι μύθοι αποκτούν ξανά καταλυτικό ρόλο.
Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η περιοχή θα λειτουργήσει ως παράδειγμα διαχείρισης κρίσης — ή αν θα γίνει το θερμό σημείο που θα καθορίσει την πορεία του 21ου αιώνα.
mywaypress.gr –Περιεχόμενο αξίας με την υποστήριξη υβριδικής νοημοσύνης.
Για αναγνώστες με μεγάλο εύρος προσοχής.
