Ο Νίκος Κυρπίδης δημιουργός του πρώτου χάρτη παγκόσμιας κατανομής των ιών
Ένας Έλληνας βιολόγος της διασποράς, ο οποίος εργάζεται στο Κοινό Ινστιτούτο Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, ανακάλυψε και «χαρτογράφησε» ένα τεράστιο αριθμό άγνωστων έως τώρα ιών, που υπάρχουν στον πλανήτη μας και η πλειονότητα των οποίων «τρυπώνουν» στα βακτήρια και τα μολύνουν.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Νίκο Κυρπίδη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, μελέτησαν όλες τις βάσεις γενετικών μικροβιακών δεδομένων ανά τον κόσμο και ανακάλυψαν πάνω από 125.000 πλήρη ή αποσπασματικά γονιδιώματα ιών, που περιέχουν συνολικά 2,79 εκατομμύρια πρωτεΐνες. Με τον τρόπο αυτό, πέτυχαν να πολλαπλασιάσουν τον αριθμό των γνωστών γονιδίων ιών, πράγμα που θα βοηθήσει σημαντικά τους επιστήμονες, ιδίως στο πεδίο της συνθετικής βιολογίας.
«Είναι η πρώτη φορά που κάποιος έψαξε συστηματικά σε όλα τα ενδιαιτήματα και σε τέτοιο μεγάλο εύρος δεδομένων, για να φέρει στο φως τόσους νέους ιούς. Εξερευνήσαμε γενετικά τους ιούς σε όλα τα οικοσυστήματα», δήλωσε ο κ. Κυρπίδης.
«Το 99% των οικογενειών ιών που ανακαλύφθηκαν, δεν σχετίζονται στενά με κανένα ιό που είχε ήδη «διαβαστεί» το DNA του. Αυτό μας παρέχει ένα τεράστιο πλούτο νέων δεδομένων, τα οποία θα μελετηθούν πιο λεπτομερώς μέσα στα επόμενα χρόνια», επεσήμανε και πρόσθεσε: «Υπερδιπλασιάσαμε τον αριθμό των μικροβιακών οικογενειών που «φιλοξενούν» ιούς και δημιουργήσαμε τον πρώτο χάρτη παγκόσμιας κατανομής των ιών».
Ο αριθμός των μικροβίων στον πλανήτη μας είναι ασύλληπτος (υπολογίζεται στον αριθμό 1 ακολουθούμενο από 30 μηδενικά) και θεωρείται ότι ξεπερνά τα άστρα του γαλαξία μας. Τα περισσότερα παραμένουν άγνωστα και αναξιοποίητα. Το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ διαθέτει ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να ρίξει φως σε αυτή τη μικροβιακή «σκοτεινή ύλη».
Ο αριθμός των ιών θεωρείται τουλάχιστον δύο τάξεις μεγέθους μεγαλύτερος από εκείνον των μικροβιακών κυττάρων (βακτηρίων κ.α.). Η κατάσταση περιπλέκεται, επειδή οι ιοί διεισδύουν στα μικρόβια και τα μολύνουν.
Μέχρι σήμερα έχει «διαβαστεί» το DNA (έχουν αλληλουχηθεί τα γονιδιώματα) μόνο 2.200 ιών και περίπου 50.000 βακτηρίων, δηλαδή ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου. Η νέα μελέτη -στην οποία συμμετείχε ένας ακόμη Έλληνας επιστήμονας, συνεργάτης του Ν.Κυρπίδη, ο Γιώργος Παυλόπουλος, επίσης ερευνητής του Κοινού Ινστιτούτου Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ- θα βοηθήσει να μελετηθούν περισσότερα γονιδιώματα.
Ποιος είναι
Ο Νίκος Κυρπίδης αποφοίτησε από το Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1988) όπου και εργάστηκε ερευνητικά με τους καθηγητές κ. Σκούρα και κ. Μαυραγάνη. Ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, απ’όπου πήρε το Διδακτωρικό του δίπλωμα στη Μοριακή Βιολογία το 1996. Συνέχισε για μεταδιδακτορικές σπουδές στην Αμερική, στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι, στο πλευρό του Carl Woese, ο οποίος θεωρείται ο Δαρβίνος του 21ου αιώνα και στον οποίο απονεμήθηκε το Crafoord Prize (ισότιμο του Nobel Prize για τη Βιολογία) το 2003. Εκεί επανα-προσανατόλισε το αντικείμενο της έρευνάς του και ειδικεύτηκε στη Βιοπληροφορική η οποία συνδυάζει την Βιολογία με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το 1999 μετακινήθηκε στον ιδιωτικό τομέα, αναλαμβάνοντας την διεύθυνση της Βιοπληροφορικής στην εταιρεία Integrated Genomics, στο Σικάγο, Ιλλινόι. Από το 2004 εργάζεται στο Joint Genome Institute στο Berkeley, Καλιφόρνια, το οποίο ανήκει στο Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Εκεί διευθύνει το μεγαλύτερο κέντρο μικροβιακής γονιδιωματικής στο κόσμο. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 350 επιστημονικές εργασίες που έχουν πάνω από 11,000 ετεροαναφορές. Το 2008, σε συνεργασία με καθηγητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ίδρυσε την Επιστημονική Εταιρεία Μικροβιόκοσμος, που έχει στόχο τη μελέτη και εκμετάλλευση του μικροβιακού πλούτου της χώρας μας. Το 2012 τιμήθηκε με το Ακαδημαϊκό Βραβείο Επιστημονικής Αριστείας του Εμπειρίκειου Ιδρύματος. Έχει διάφορα βραβεία στο ενεργητικό του και από το 2014 είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Μικροβιολογίας.
