Πρέπει να αλλάξουμε τη φύση της ανάπτυξης

Το άρθρο  στο imf.org του Daniel Susskind, με τίτλο “Πρέπει να αλλάξουμε τη φύση της ανάπτυξης”, εξετάζει κριτικά την εμμονή μας με την οικονομική ανάπτυξη, υποστηρίζοντας ότι ενώ η ανάπτυξη έχει συνδεθεί με σημαντικά επιτεύγματα, όπως η μείωση της φτώχειας και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, έχει επίσης καταστροφικά αποτελέσματα για το περιβάλλον, δημιουργεί ανισότητες και απειλεί τις θέσεις εργασίας και την πολιτική σταθερότητα. Ο Susskind προτείνει μια σειρά μέτρων για την τροποποίηση της ανάπτυξης, όπως μεταρρυθμίσεις στην πνευματική ιδιοκτησία, ενισχυμένη έρευνα και ανάπτυξη και μια πιο δίκαιη κατανομή των πηγών, με στόχο να κάνουμε την ανάπτυξη πιο βιώσιμη και ωφέλιμη για όλους.

 
Τα υπέρ και τα κατά της οικονομικής ανάπτυξης

Υπέρ:

• Η οικονομική ανάπτυξη έχει απελευθερώσει δισεκατομμύρια ανθρώπους από την ένδεια, μείωσε την ακραία φτώχεια και βελτίωσε το μέσο προσδόκιμο ζωής.
• Επέτρεψε την υλοποίηση μεγαλόπνοων κοινωνικών προγραμμάτων και παροχών, όπως το New Deal και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.
• Δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης και βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων.
• Προωθεί την τεχνολογική πρόοδο και την καινοτομία, συμβάλλοντας στην επίλυση προβλημάτων, όπως η αντιμετώπιση ασθενειών.
• Μπορεί να χρηματοδοτήσει την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Κατά:

• Η συνεχής επιδίωξη ανάπτυξης έχει συμβάλει στην κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος.
• Ενισχύει την ανισότητα, δημιουργώντας ένα χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
• Οι τεχνολογίες που προωθούν την ανάπτυξη απειλούν θέσεις εργασίας και διαταράσσουν την πολιτική ζωή.
• Μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή κοινοτήτων και παραδοσιακών αξιών.

 
Κίνδυνοι από μια υπερβολικά επιθετική προσέγγιση

Μια υπερβολικά επιθετική προσέγγιση στην οικονομική ανάπτυξη, χωρίς μέριμνα για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους:

• Επιδείνωση της κλιματικής κρίσης: Η άλογη εκμετάλλευση φυσικών πόρων και η αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου θα επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή, με καταστροφικές συνέπειες για τον πλανήτη.
• Αύξηση των ανισοτήτων: Η άνιση κατανομή των οφελών της ανάπτυξης θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, ενισχύοντας την κοινωνική αστάθεια.
• Τεχνολογική ανεργία: Η γρήγορη αυτοματοποίηση και η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης θα θέσουν σε κίνδυνο εκατομμύρια θέσεις εργασίας, δημιουργώντας κοινωνικά προβλήματα.
• Περιβαλλοντική υποβάθμιση: Η υπερβολική εκμετάλλευση φυσικών πόρων θα οδηγήσει σε εξάντληση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με αρνητικές συνέπειες για την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων.

Συμπερασματικά

Η οικονομική ανάπτυξη είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Μια ισορροπημένη προσέγγιση, που λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, είναι απαραίτητη για βιώσιμη και δίκαιη πρόοδο.

 
Διαμόρφωση οικονομικής ανάπτυξης για περιβαλλοντική και κοινωνική ευημερία

Για να διαμορφώσουμε την οικονομική ανάπτυξη με τρόπο που να μην θέτει σε κίνδυνο το περιβάλλον και την κοινωνική δικαιοσύνη, ο Daniel Susskind προτείνει μια προσέγγιση που εστιάζει στην αλλαγή της φύσης της ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τον Susskind, η τρέχουσα επιδίωξη υλικής ευημερίας με οποιοδήποτε κόστος θα επιδεινώσει τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα.

Αντίθετα, πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο για να ανακατευθύνουμε την τεχνολογική πρόοδο προς την επίτευξη στόχων όπως μια δικαιότερη κοινωνία και ένας υγιέστερος πλανήτης.

Για να επιτευχθεί αυτό, προτείνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις:

• Μεταρρύθμιση του καθεστώτος πνευματικής ιδιοκτησίας. Το υπάρχον σύστημα προστατεύει υπερβολικά όσους ανακάλυψαν ιδέες στο παρελθόν, εις βάρος όσων θέλουν να τις χρησιμοποιήσουν και να τις επαναχρησιμοποιήσουν στο μέλλον.
• Αύξηση των επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη (R&D). Πολλές χώρες έχουν μειώσει τις δαπάνες για R&D, ενώ ακόμη και οι ηγέτες στον τομέα, όπως το Ισραήλ, επενδύουν λιγότερο σε σχέση με μεγάλες εταιρείες.
• Μείωση των ανισοτήτων. Η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους πολίτες να συμμετέχουν στην παραγωγή ιδεών θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκθετική αύξηση της καινοτομίας.
• Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την ανακάλυψη ιδεών. Τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να επιταχύνουν σημαντικά την επιστημονική πρόοδο και να ανοίξουν νέους δρόμους για την επίλυση προβλημάτων.

Η περίπτωση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί ένα ενθαρρυντικό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε την ανάπτυξη προς όφελος του περιβάλλοντος.

Παρεμβάσεις όπως η φορολογία, οι επιδοτήσεις και οι κανονισμοί οδήγησαν στην ανάπτυξη καθαρών τεχνολογιών και στη μείωση του κόστους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Συνοψίζοντας, η επίτευξη βιώσιμης και δίκαιης οικονομικής ανάπτυξης απαιτεί μια στροφή από την τυφλή επιδίωξη υλικού πλούτου σε μια προσέγγιση που εστιάζει στην καινοτομία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ο Susskind πιστεύει ότι αυτή η στροφή είναι εφικτή και ότι έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, όπου η οικονομική ανάπτυξη συμβάλλει στην ευημερία όλων και στη διαφύλαξη του πλανήτη.

 
Τεχνολογική πρόοδος για βιώσιμη και δίκαιη οικονομική ανάπτυξη

Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο βιώσιμη και δίκαιη οικονομική ανάπτυξη με διάφορους τρόπους, όπως περιγράφονται στο άρθρο του Daniel Susskind “We Must Change the Nature of Growth”:

• Ανακατεύθυνση της Τεχνολογικής Προόδου: Πρέπει να ανακατευθύνουμε την τεχνολογική πρόοδο προς στόχους όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αναμόρφωση των οικονομικών κινήτρων, ώστε να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη τεχνολογιών που προάγουν αυτούς τους στόχους.
  • Παράδειγμα: Η μείωση του κόστους των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, όπως η ηλιακή ενέργεια, έχει καταστήσει την πράσινη ανάπτυξη πιο εφικτή.
• Επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D): Η αύξηση των επενδύσεων σε R&D είναι απαραίτητη για την παραγωγή νέων ιδεών και τεχνολογιών. Η στασιμότητα στις επενδύσεις R&D σε πολλές χώρες αποτελεί τροχοπέδη για την καινοτομία.
• Μείωση της Ανισότητας: Η μείωση της ανισότητας είναι σημαντική, όχι μόνο για ηθικούς λόγους, αλλά και για την οικονομική ανάπτυξη. Όταν όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες να συμβάλλουν στην καινοτομία, η οικονομία ωφελείται.
  • Παράδειγμα: Η καινοτομία στις ΗΠΑ θα μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά εάν οι μειονότητες και οι γυναίκες είχαν ίσες ευκαιρίες με τους λευκούς άνδρες.
• Χρήση της Τεχνολογίας για την Ανακάλυψη Ιδεών: Οι νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιταχύνουν την ανακάλυψη ιδεών.
  • Παράδειγμα: Το AlphaFold της DeepMind, ένα σύστημα AI που μπορεί να προβλέψει την τρισδιάστατη δομή πρωτεϊνών, έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση στην ιατρική έρευνα.
• Μεταρρύθμιση του Καθεστώτος Πνευματικής Ιδιοκτησίας: Η μεταρρύθμιση του καθεστώτος πνευματικής ιδιοκτησίας, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση και η επαναχρησιμοποίηση ιδεών, μπορεί να ενισχύσει την καινοτομία.
  • Παράδειγμα: Η τρέχουσα νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων δυσχεραίνει την εκπαίδευση συστημάτων AI, όπως τα συστήματα παραγωγικής AI.

Συνοψίζοντας, η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για βιώσιμη και δίκαιη οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογική πρόοδος αξιοποιείται με τρόπο που ωφελεί όλους και προστατεύει το περιβάλλον.