Πρέπει να βάλουμε τον άνθρωπο ξανά στο κέντρο του πολιτισμού και τουρισμού, στο επίκεντρο των πάντων!
Το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς στο 11ο Διεθνές Ετήσιο Συμβουλευτικό Forum Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το 11ο Διεθνές Ετήσιο Συμβουλευτικό Forum των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης στα Χανιά (Κρήτη) από τις 5-7 Οκτωβρίου 2022.
Στο Forum, το οποίο πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Προεδρίας της Δημοκρατίας, συμμετείχαν 430 σύνεδροι από 50 χώρες, υπουργοί, και υψηλόβαθμα στελέχη υπουργείων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς εκπροσωπήθηκε από την Επίκουρη Καθηγήτρια Γεωργία Ζούνη μετά από πρόσκληση για ομιλία ως distinguished speaker. Η πρόσκληση έγινε στα πλαίσια του Συμφώνου Συνεργασίας που έχει υπογράψει το Τμήμα Τουριστικών Σπουδων με τη Διευρυμένη Μερική Συμφωνία Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης (Enlarged Partial Agreement on Cultural Routes of the Council of Europe -EPA).
Στην ομιλία της η Δρ. Γεωργία Ζούνη, που επιτελεί εν ενεργεία σύμβουλος Στρατηγικής των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης, αναφέρθηκε στην συνεισφορά του Τμήματος Τουριστικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς στις Πολιτιστικές διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης, τη Διαφύλαξη των Ευρωπαϊκών Αξιών, και της Κληρονομιάς. Στα πλαίσια της παρέμβασής της υπογράμμισε την αυξανόμενη σημασία της επιστημονικής μεθοδολογίας και των πρακτικών που ακολουθούνται στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και το Κέντρο Ερευνών του Πανεπιστημίου Πειραιώς για την προώθηση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς και του διαπολιτισμικού διαλόγου, αποσκοπώντας παράλληλα στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.
Όλη η ομιλία της Δρ. Γεωργίας Ζούνη σε βίντεο εδώ
Πρέπει να βάλουμε τον άνθρωπο ξανά στο κέντρο του πολιτισμού και τουρισμού, στο επίκεντρο των πάντων!
Η ομιλία της Δρ. Γεωργίας Ζούνη σε κείμενο
Η ομιλία της Επίκουρου Καθηγήτριας Γεωργίας Ζούνη του τμήματος Τουριστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς στο 11ο Διεθνές Ετήσιο Συμβουλευτικό Forum Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης
Καλημέρα σας, χαίρομαι πάρα πολύ που βρίσκομαι σε αυτή την πολύ σημαντική συνάντηση! Θα ήθελα να σας ρωτήσω: «Πιστεύετε πω είστε οι ίδιοι άνθρωποι όπως ήσασταν 3 χρόνια πριν, πριν την πανδημία»; Όλοι εμείς σε αυτή την αίθουσα ήρθαμε αυτές τις μέρες με πολλή χαρά σε αυτό το συνέδριο, είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι, βλέπουμε τους ίδιους ανθρώπους αλλά η συμπεριφορά μας έχει αλλάξει και οι αποφάσεις μας έχουν αλλάξει1 , γιατί εδώ και δύο χρόνια -όπως λένε οι ειδικοί- ο πλανήτης μας έχει δεχτεί ένα παγκόσμιο συλλογικό σοκ και πλέον σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες και εκφάνσεις έχει μπει ο υπέρτατος φόβος του ανθρώπου, που είναι ο φόβος του θανάτου2 . Ακόμη και πριν πάμε σούπερ μαρκετ και πριν έρθουμε εδώ αλλά και εδώ τώρα σε αυτή την αίθουσα σκεφτόμαστε: Θα κολλήσω εγώ; θα κολλήσω τους ανθρώπους μου; θα νοσήσουν; θα αρρωστήσουν; Αυτά τα ερωτήματα έχουν αλλάξει όχι μόνο τον τρόπο που ζούμε και φυσικά τον τρόπο που ταξιδεύουμε3 . Άρα είναι αυταπόδεικτο πως και στον Τουρισμό έχουμε επαναπροσδιορισμό των αναγκών, με υγιεινή και ασφάλεια, βιωσιμότητα και συνδεσιμότητα να έχουν γίνει βασικές προτεραιότητες της νέας κανονικότητας (βλέπε Zouni και συνεργάτες 20214 , για πλήρη ανάλυση). Και όπως λέει το συνιδρυτής της Airbnb συμβαίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο από μία ταξιδιωτική αλλαγή, ο κόσμος υφίσταται μία επανάσταση5 του τρόπου που ζούμε! Ειδικά στην περίπτωση του πολιτιστικού και creative τουρισμού που μας ενδιαφέρει, και εκεί οι αλλαγές είναι σαρωτικές. Ορισμένες βασικές διαφορές στη συμπεριφορά του πολιτιστικού τουρίστα πριν και μετά τον κορονοϊό με βάση τις πιο πρόσφατες έρευνες (πχ. Smith et al. 6 , 2021) είναι: 1. Πριν την πανδημία μόνο η πολιτιστική κληρονομιά αποτελούσε βασικό μέλημα πριν το ταξίδι, τώρα η ασφάλεια είναι πολύ σημαντική 2. Πριν έκλεινε δύο με τρεις μήνες νωρίτερα τις διακοπές του ενώ τώρα ένα μήνα πριν άρα έχουμε last minutes αποφάσεις 3. Τώρα πλέον επιλέγει και τα Airbnb7 κάτι που παλιότερα δεν ήταν επιλογή 4. Και πολύ φυσιολογικό τώρα πλέον αγοράζει εμπειρίες πολύ περισσότερο και όχι πράγματα 5. Ακόμη, τον ενδιαφέρει η αυθεντική εμπειρία είναι πολύ πιο απαιτητικός! 6. Φυσικά και κάνει πιο πράσινες επιλογές8 και τον ενδιαφέρει πολύ το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και 7. Τέλος, η πανδημία τον έκανε πιο συνδεδεμένο και πιο δεκτικό σε virtual και digital εμπειρίες.
Διαφαίνεται λοιπόν ότι αρχίζει να διαμορφώνεται ένα μοντέλο ενσυνείδητου κοινωνικά και περιβαλλοντικά πολιτιστικού ταξιδιώτη που έχει στραφεί στην πρωταρχική αξία των απλών πραγμάτων! Εμείς στο Τμήμα Τουριστικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς δεν μένουμε μόνο στη μελέτη των ερευνών που γίνονται διεθνώς, άλλα κάνουμε συνέχεια πρωτογενείς έρευνες και διεθνείς δημοσιεύσεις για όλα αυτά που αλλάζουν και η τελευταία που τρέχει ακόμα δείχνει τα παρακάτω στοιχεία. Και μάλιστα συγκρίνουμε το προφίλ αυτό με τους Έλληνες πολιτιστικούς τουρίστες. Τα στοιχεία αυτά είναι διαθέσιμα σε όποιον φορέα/ μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης θέλει και τα ζητήσει, μιας και το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς είναι μέλος στο Δίκτυο Πανεπιστήμιων των Σπουδών Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης (University Network for Cultural Routes Studies). Επομένως την αναγκαιότητα συνεχούς και επιστημονικής έρευνας και διερεύνησης του πελάτη και του περιβάλλοντος είναι αυτό που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ως Συμβούλιο της Ευρώπης, ως πολιτιστικοί οργανισμοί και ως προορισμοί, εάν θέλουμε να κινηθούμε με ασφάλεια στην επόμενη ημέρα. Αναφορικά με το τί πρέπει να κάνουν οι τουριστικές επιχειρήσεις, οργανισμοί και προορισμοί για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, θα σας πω μια παγκόσμια αλήθεια : 8 στους 10 οργανισμούς απέτυχαν στην πανδημία – δεν επέδειξαν ανθεκτικότητα με βάση διεθνείς έρευνες επιχειρηματικότητας9 . Επομένως, δεν είμαστε μόνο εμείς είτε εδώ είτε στην Ευρώπη κ στις πολιτιστικές διαδρομές. Με την Ευρώπη και τον πλανήτη να μπαίνει σε οριακή ύφεση από τον πόλεμο, την ενεργειακή και οικονομική κρίση και το σίγουρο ραντεβού με την κλιματική αλλαγή να επισπεύδεται, το μόνο σταθερό πλέον θα είναι η αλλαγή. Το υπάρχον status quo θα αλλάξει. Σε επίπεδο πολιτιστικών διάδρομων όλοι σε αυτή την αίθουσα είπαμε εμπνευσμένες ιδέες για νέες διαδρομές, για εμπειρίες, για ευημερία…όλα αυτά είναι τέλεια, αλλά θα δουλέψουν την επόμενη ημέρα; Ξέρετε πολύ καλά εδώ μέσα τον αγώνα που κάνετε να δουλεύουν τα έργα κι οι διαδρομές σας…και πάλι είναι δύσκολο. Επομένως αντί να βάλουμε και άλλες μεταβλητές στο ήδη προβληματικό ισχύον μοντέλο, θα πρέπει να γίνει απολογισμός του χτες, να υπάρξει οραματισμός του μέλλοντος και επανασχεδιασμός του αύριο! Περνάμε σε μία εποχή που θέλουμε δεν θέλουμε θα πρέπει να ισχύσει «Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος», δηλαδή πάνω από όλα ο Άνθρωπος που είχε πει ο αρχαίος φιλόσοφος Πρωταγόρας. Πρέπει να βάλουμε τον άνθρωπο ξανά στο κέντρο του πολιτισμού και τουρισμού, στο επίκεντρο των πάντων! Πώς γίνεται αυτό; Προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να γίνουν 3 πράγματα: 1. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ – ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ: Για να προβλέπουμε τις αλλαγές και να προλαβαίνουμε κρίσεις χρειάζεται ΣΥΝΕΧΗΣ έρευνα του μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος και ανάλυση της συμπεριφοράς του τουρίστα και προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Ας μην ξεχνάμε πως «ό,τι δεν μετράται δεν διοικείται» είχε πει ο πατέρας της Διοίκησης Peter Drucker (“If you can’t measure it, you can’t manage it”)! Αυτό μπορεί να γίνει με τη διεξαγωγή και επικοινωνία ερευνών από το Δίκτυο Πανεπιστημίων (University Network for Cultural Routes Studies) που και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ως το μόνο στην Ελλάδα Πανεπιστήμιο- μέλος είναι διατεθειμένο να συμμετέχει ενεργά και να προσφέρει τις υπηρεσίες του. 2. ΓΙΑ TΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ (ΦΟΡΕΙΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ): Μετά από την έρευνα θα πρέπει να ακολουθεί στοχευμένη Στρατηγική Μάρκετινγκ και Μάνατζμεντ για τη χάραξη νέας στρατηγικής και πολιτικής, την [προώθηση μιας ατζέντας αλλαγής, και τη δημιουργία αξίας για όλους – σε επίπεδο κάθε διαδρομής και κάθε είδους αγοράς στόχου που ενδιαφέρει. Αυτό θα πρέπει να γίνει από το Συμβούλιο της Ευρώπης μέσω προγραμμάτων αντίστοιχων του Routes4U, στα πλαίσια του οποίου είχα τη χαρά και τιμή να σχεδιάσω την Στρατηγική branding για την Αδριατική και Ιόνια μακροπεριοχή (για 8 χώρες μεταξύ και η χώρα μας). 3, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ: Προκειμένου όμως να γίνουν αποδεκτά και βιώσιμα και αποτελεσματικά όλα αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, χρειάζεται: Αφύπνιση σε συλλογικό επίπεδο,· Ανάπτυξη συλλογικής ανθεκτικότητας,· Αναθεώρηση της αξίας του Πολιτισμού· & Τουρισμού και των κοινοτήτων ως προορισμών,
Αυτό θα γίνει μόνο με την εκπαίδευση και προγράμματα που θα εμπλέκουν όλους τους συμμέτοχους πχ μιας διαδρομής (όπως το πρόγραμμα Erasmus και Erasmus+). Ακόμη, θα το προχωρούσα και θα πρόσθετα και τις εξής δράσεις: Δημιουργία κέντρων και εργαστηρίων καινοτομίας ,κάποια εκ των οποίων θα μπορούσαν να βρίσκονται στα· πανεπιστήμια του δικτύου των πανεπιστήμιων του Συμβουλίου της Ευρώπης Προώθηση και διενέργεια ερευνητικών προγραμμάτων για τη διάδοση της γνώσης με κατανοητό τρόπο· Δημιουργία άμεσου δικτύου ανάμεσα στα πανεπιστήμια, και τις πολιτιστικές διαδρομές για το κοινό καλό.· Εμείς στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς σας λέμε από τώρα ότι θα είμαστε αρωγοί σε τέτοιες ουσιαστικές και εμβληματικές δράσεις!
info
1 Kim, J., Yang, K., Min, J., & White, B. (2022). Hope, fear, and consumer behavioral change amid COVID‐19: Application of protection motivation theory. International Journal of Consumer Studies, 46(2), 558-574. 2 Pradhan, M., Chettri, A., & Maheshwari, S. (2022). Fear of death in the shadow of COVID-19: The mediating role of perceived stress in the relationship between neuroticism and death anxiety. Death Studies, 46(5), 1106-1110. 3 Miao, L., Im, J., Fu, X., Kim, H., & Zhang, Y. E. (2021). Proximal and distal post-COVID travel behavior. Annals of Tourism Research, 88, 103159. 4 Zouni, G., Nasiou, P. M., Georgaki, I., & Kapetanaki, E. (2021). COVID-19 impact on tourism: Measuring similarities and differences on tourists and tourism businesses’ perceptions. Tourism and Heritage Journal, 3, 61-93. 5 https://finance.yahoo.com/news/airbnb-ceo-we-are-in-a-work-and-travel-revolution161036418.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAMe2eykfcJL9ZQ1itCnemI4W__lKi0Waf2W8ec 3SCSPDGbt87G_3OIJ2n2qDjKgP_C7Jfcj1TuTnfEWHLwJHk5SsWtEGAdsbTWDm6M5mmaqh0sNCX8Y9tQJeOaAiS3c20Mn_lzNsTkokFsF7zBBrjyymm3M9Wq6fYQEhI 7mdC8R5 6 Kay Smith, M., Pinke-Sziva, I., Berezvai, Z., και Buczkowska-Gołąbek, K. (2021). The changing nature of the cultural tourist: motivations, profiles and experiences of cultural tourists in Budapest. Journal of Tourism and Cultural Change, 1–19. doi:10.1080/14766825.2021.1898626 7 Kim, J., Kim, S. S., Giroux, M., Park, J., Yap, S. F., Kim, J. E., & Badu-Baiden, F. (2022). Impact of COVID-19 on preferences for Airbnb and car sharing services in the sharing economy. Tourism Analysis. 8 https://globalnews.booking.com/bookingcoms-2021-sustainable-travel-report-affirms-potential-watershed-moment-for-industry-and-consumers/
