Συνηθίστε τη δυσφορία: Πλοηγώντας στην εποχή της παγκόσμιας αβεβαιότητας

Η βασανιστική αίσθηση του μετέωρου

Βιώνουμε μια περίοδο έντονης δυσφορίας και αβεβαιότητας στις διεθνείς υποθέσεις. Οι ερχόμενες εβδομάδες, μήνες, ίσως και χρόνια, διαγράφονται ως μια άβολη, “μεταιχμιακή” φάση – μια περίοδος μετάβασης προς μια νέα κατάσταση πραγμάτων, της οποίας τα χαρακτηριστικά, ακόμα και ο χρόνος άφιξης, παραμένουν άγνωστα. Αυτή η αίσθηση του μετέωρου, της αναμονής χωρίς σαφές τέλος, είναι εγγενώς βασανιστική, όπως διδαχτήκαμε όλοι με σκληρό τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τώρα, φαίνεται πως ξαναζούμε αυτό το μάθημα σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο.

Η φύση της μεταιχμιακής περιόδου

Οι μεταιχμιακές περίοδοι (liminal periods) είναι, σχεδόν εξ ορισμού, δύσκολες καταστάσεις. Βρίσκεσαι “ανάμεσα”, ούτε στο παλιό ούτε ακόμα στο νέο, χωρίς να γνωρίζεις πότε θα ολοκληρωθεί αυτή η μετάβαση. Ο Γάλλος εθνογράφος Arnold van Gennep, ήδη από το 1909, όρισε τις “τελετές μετάβασης” (rites of passage) ως μια διαδικασία τριών σταδίων:

Τελετή αποδέσμευσης: Το τέλος της παλιάς τάξης πραγμάτων.

Μεταιχμιακή περίοδος: Η κρίσιμη φάση της μετάβασης, η κατάσταση του “ενδιάμεσου”.

Τελετή επανασύνδεσης: Η κάθαρση και η έναρξη της νέας τάξης.

Στο σημερινό πλαίσιο, πρόσφατες πολιτικές κινήσεις, όπως η επιβολή δασμών που αρχικά παρουσιάστηκαν ως η αυγή μιας νέας εποχής (μια “τελετή επανασύνδεσης”), στην πραγματικότητα λειτούργησαν περισσότερο ως μια “τελετή αποδέσμευσης” από το παλαιό παγκοσμιοποιημένο σύστημα. Το αποτέλεσμα; Βρισκόμαστε τώρα βαθιά μέσα σε μια μεταιχμιακή περίοδο, χωρίς ξεκάθαρη εικόνα για το πώς θα μοιάζει η τελική κατάσταση ή πότε θα φτάσουμε εκεί. Όπως εύστοχα παρατήρησε η ανθρωπολόγος Genevieve Bell κατά την πανδημία, “Οι άνθρωποι θέλουν να ξέρουν ‘πότε τελειώνει’, γιατί το να είσαι σε μεταιχμιακή κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσάρεστο.”

Συγκεκριμένες εκφάνσεις: Η αβεβαιότητα των δασμών

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αβεβαιότητας είναι η πρόσφατη κατάσταση με τους εμπορικούς δασμούς. Βλέπουμε:

-Αναστολές δασμών (π.χ., αμοιβαίοι δασμοί σε χώρες πλην Κίνας) για περιορισμένα χρονικά διαστήματα (π.χ., 90 ημέρες), μετά τα οποία επικρατεί πλήρης αβεβαιότητα για το τι θα ακολουθήσει.

-Αναστολές δασμών σε συγκεκριμένα προϊόντα (π.χ., κινεζικά ηλεκτρονικά είδη) με ακόμα πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δημιουργώντας σύγχυση στην αγορά.

-Αντιφατικές δηλώσεις από την πολιτική ηγεσία (όπως η περίπτωση του Προέδρου Trump που αμφισβήτησε την ύπαρξη “εξαιρέσεων” που αναφέρονταν στο ίδιο του το εκτελεστικό διάταγμα), οι οποίες εντείνουν την ασάφεια και την έλλειψη σταθερής κατεύθυνσης.

Οι επιπτώσεις: Το βάρος της απρόβλεπτης κατάστασης

Αυτή η κατάσταση δεν είναι απλώς μια έλλειψη προβλεψιμότητας· είναι κάτι πιο βασανιστικό. Οι επιχειρήσεις βασίζονται στην προβλεψιμότητα για να σχεδιάσουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις και στρατηγικές. Η τρέχουσα αβεβαιότητα μοιάζει με μια “ανοιχτή παρένθεση” – κάποιος έχει ξεκινήσει μια διαδικασία ή μια αλλαγή πολιτικής, αλλά δεν έχει δώσει καμία ένδειξη για το πώς ή πότε θα ολοκληρωθεί. Αυτή η αίσθηση του ανολοκλήρωτου δημιουργεί ένα συνεχές άγχος και παραλύει τη λήψη αποφάσεων.

Η πολιτική του αυτοσχεδιασμού και η παράταση της δυσφορίας

Η τάση ορισμένων πολιτικών ηγετών, όπως ο Donald Trump, για μια πιο αυτοσχεδιαστική και συχνά παρορμητική χάραξη πολιτικής, επιδεινώνει αυτή την κατάσταση. Η προτίμησή του να “ανοίγει παρενθέσεις” – να ξεκινά νέες πρωτοβουλίες, διαπραγματεύσεις ή συγκρούσεις – χωρίς απαραίτητα να τις οδηγεί σε σαφή κατάληξη ή “κλείσιμο”, σημαίνει ότι η τρέχουσα περίοδος δυσφορίας και αβεβαιότητας θα μπορούσε να διαρκέσει πολύ περισσότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις, όπως το όριο των 90 ημερών που αναφέρθηκε για τους δασμούς.

Προσαρμογή στο νέο “φυσιολογικό”

Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η αβεβαιότητα δεν είναι απλώς μια προσωρινή παρέκκλιση, αλλά ενδέχεται να αποτελεί τη νέα κανονικότητα για το προσεχές διάστημα. Η δυσφορία που προκαλεί αυτή η μεταιχμιακή κατάσταση είναι πραγματική και έχει απτές συνέπειες στην οικονομία, την πολιτική και την ψυχολογία ατόμων και επιχειρήσεων. Η εξοικείωση με αυτή τη δυσφορία και η ανάπτυξη ανθεκτικότητας απέναντι στην παρατεταμένη αβεβαιότητα φαίνεται να είναι η μόνη ρεαλιστική προσέγγιση, καθώς περιμένουμε, χωρίς να ξέρουμε για πόσο, την τελική “επανασύνδεση” με μια νέα, άγνωστη ακόμα, παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

 
mywaypress.gr

Σημείωση: Το άρθρο αποτελεί σύνθεση και ανάλυση βασισμένη στη θεματολογία σημερινού δημοσιεύματος του  axios.com