
Η αποκατάσταση του ποσοστού γονιμότητας είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία οικονομικού δυναμισμού
Όταν ήμουν προπτυχιακός πριν από αρκετές δεκαετίες, συνάντησα τον όρο «κατασταλμένη δευτερεύουσα προϋπόθεση», ένα κρίσιμο αλλά παραμελημένο μέρος ενός επιχειρήματος. Ποτέ δεν συνάντησα τον όρο από τότε, αλλά περιγράφει ακριβώς τον ρόλο της δημογραφίας στα οικονομικά.
Ειδικότερα, τα οικονομικά που έμαθα τη δεκαετία του 1980 και τα οποία από όσο γνωρίζω διδάσκονται ακόμη σε μεγάλο βαθμό, προϋποθέτουν μια σταθερή αύξηση του πληθυσμού. Νέοι άνθρωποι θα γεννηθούν, γέροι θα πεθάνουν, οι πρώτοι θα ξεπεράσουν τους δεύτερους και όλα θα πάνε καλά με τον κόσμο. Η προσφορά εργασίας θα επεκταθεί, όπως και η αγορά, και η οικονομική ανάπτυξη θα οικοδομηθεί τόσο από τα κέρδη παραγωγικότητας (περισσότερη αξία ανά ώρα εργασίας) όσο και από την αύξηση του πληθυσμού (περισσότερες ώρες εργασίας χάρη σε περισσότερα άτομα σε ηλικία εργασίας).
Αυτές ήταν οι συνθήκες των πρώιμων βιομηχανικών κοινωνιών όπως η Βρετανία του δέκατου ένατου αιώνα, όπου τα ποσοστά γονιμότητας παρέμεναν υψηλά (έξι γεννήσεις ανά γυναίκα μέχρι τα μέσα του αιώνα) και τα ποσοστά θνησιμότητας μειώθηκαν κατακόρυφα (νέα φάρμακα, καλύτερη τροφή, αποτελεσματικές αποχετεύσεις). Υπήρξε μια μικρή ταλάντευση στα χρόνια του Μεσοπολέμου, όταν τα ποσοστά γονιμότητας έπεσαν κατακόρυφα – φτάνοντας γύρω στα δύο στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, για παράδειγμα, όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι προνοητικοί οικονομολόγοι όπως ο John Maynard Keynes είχαν επίγνωση της κρίσιμης σχέσης μεταξύ της οικονομίας και της δημογραφίας και ανησυχούσαν ότι μια έλλειψη γεννήσεων μπορεί να σημαίνει μια κοσμική ύφεση. Όμως ήρθε το μεταπολεμικό baby boom και όλα πήγαν καλά.
Οι βέλτιστες οικονομικές συνθήκες, από δημογραφική άποψη, είναι όταν η προηγούμενη υψηλή γονιμότητα και αύξηση του πληθυσμού σημαίνει, σε σχέση με τον πληθυσμό, λίγους ηλικιωμένους εξαρτώμενους και πολλούς εικοσάρηδες και τριαντάρηδες ενεργούς στο εργατικό δυναμικό, αλλά που με τη σειρά τους δεν έχουν πολύτεκνες οικογένειες. Η ζήτηση για συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη είναι μικρή, οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και τη φροντίδα των παιδιών πρέπει να είναι μέτριες, καθώς πολλοί νέοι δεν έρχονται μέσω του συστήματος και η γενιά των ενεργών μπορεί να αφοσιωθεί πλήρως στην παραγωγή και την κατανάλωση.
Αυτό είναι γνωστό ως «δημογραφικό μέρισμα». Δεν παρέχει καμία εγγύηση οικονομικής επιτυχίας – η κακή ηγεσία και η πολιτική αστάθεια μπορούν να τη σπαταλήσουν. Δείτε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής σήμερα. Αλλά όταν οι δημογραφικοί πλανήτες είναι έτσι ευθυγραμμισμένοι, οι συνθήκες είναι ώριμες για οικονομική άνθηση. Το είδαμε στην Ιαπωνία μεταπολεμικά, το είδαμε μερικές δεκαετίες αργότερα σε άλλα μέρη της Ανατολικής Ασίας και το είδαμε ακόμη και σε κάποιο βαθμό στο Ηνωμένο Βασίλειο της δεκαετίας του 1980 και του 1990, όταν οι όψιμοι boomers όπως εγώ ωθούσαμε το δρόμο μας στο εργατικό δυναμικό και στον ανταγωνιστικό λιπαρό πόλο.
Όμως, καθώς η νύχτα διαδέχεται την ημέρα, έτσι και το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων που εξαλείφει την ανάγκη για επενδύσεις στα παιδιά οδηγεί στην αποξήρανση της επόμενης νέας εισροής στην αγορά εργασίας. Σήμερα, σε όλο τον κόσμο, τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας των τελευταίων δεκαετιών δημιουργούν ένα αντίκτυπο στον οικονομικό δυναμισμό.
Η Ιαπωνία, κάποτε η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, άρχισε τη ραγδαία πτώση της από αυτή τη θέση ακριβώς καθώς το εργατικό της δυναμικό άρχισε να μειώνεται στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Με όλο και λιγότερους εργαζομένους ανά συνταξιούχο, η οικονομική της ανάπτυξη κατρακύλησε, το δημόσιο χρέος της διογκώθηκε και η δημιουργικότητα και η εφευρετικότητά της έχουν εξασθενίσει. Κάθε χρόνο, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας μειώνεται λόγω της μείωσης του εργατικού δυναμικού και του πληθυσμού της. Τουλάχιστον η Κίνα έχει την πολυτέλεια των δεκάδων εκατομμυρίων ακόμα στη γεωργία χαμηλής παραγωγικότητας που μπορούν να μεταφερθούν σε πιο παραγωγικές επιδιώξεις, επομένως τα κέρδη παραγωγικότητας μπορεί να είναι ακόμα σημαντικά. Οι προηγμένες δυτικές χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια.
Αποδεικνύεται ότι η μεγάλη καταπιεσμένη δευτερεύουσα προϋπόθεση της οικονομίας έχει πάψει να ισχύει. Δεν υπάρχει πλέον δημογραφικό μέρισμα, αλλά αντίθετα η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού ρίχνουν τη γκρίζα σκιά τους στις χώρες, συνέπεια γενεών χαμηλής γονιμότητας. Πολύ λίγα παιδιά σημαίνει τελικά πολύ λίγοι εργαζόμενοι. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους έχει πέσει από τέσσερις σε τρεις και σύντομα θα κατευθυνθεί προς δύο. Αναμένετε ενδημικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δημοσιονομικές κρίσεις, καθώς όλο και λιγότεροι φορολογούμενοι πρέπει να χρηματοδοτούν όλο και περισσότερες συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη.
Η μετατόπιση της ηλικίας συνταξιοδότησης κατά μερικά χρόνια έχει ένα εφάπαξ και πολύ περιορισμένο όφελος. Και όπως ανακάλυψαν πολιτικοί από τον Πρόεδρο Μακρόν έως τον Πρόεδρο Πούτιν, κοστίζει τεράστια ποσά πολιτικού κεφαλαίου δεδομένης της αντιδημοφιλίας του. Η μαζική μετανάστευση είναι ένα σύστημα Ponzi, καθώς οι μετανάστες μειώνουν τα ποσοστά γονιμότητας και την ηλικία τους. Εξάλλου, βλέπουμε μια μεγάλη πανευρωπαϊκή αντίδραση ενάντια στην πολιτιστική αλλαγή που συνεπάγεται.
Και εν πάση περιπτώσει, όλο και λιγότερες χώρες παράγουν τους επιπλέον εργαζόμενους που μπορούν να υποκαταστήσουν τους δικούς μας νέους. Εκείνοι που εξακολουθούν να το κάνουν είναι φτωχοί και παράγουν εργαζόμενους χαμηλής παραγωγικότητας. Και ακόμη και χώρες όπως η Τζαμάικα και η Ταϊλάνδη έχουν τώρα ποσοστά γονιμότητας κάτω από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα έρθει να μας σώσει: αν ήταν έτοιμη, θα βλέπαμε τώρα αύξηση, όχι μείωση της παραγωγικότητας.
Υπάρχει μόνο ένας δρόμος επιστροφής στον οικονομικό δυναμισμό και αυτός είναι να αποκαταστήσουμε το ποσοστό γονιμότητάς μας, να αρχίσουμε να έχουμε οικογένειες δύο ή τριών ατόμων ως κανόνα. Μετά από πενήντα χρόνια υπο-αντικατάστασης γονιμότητας, είναι αργά. Και μόλις αρχίσαμε να μιλάμε για αυτό.
Πηγή: capx.co