Η κατανόηση του brain gain προϋποθέτει και σύγκριση με το brain drain

29 Οκτωβρίου, 2024 9:28 μμ

Η έρευνα βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο δείγμα και χρονικό διάστημα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς της και να εξετάσουμε την πιθανότητα γενίκευσης των ευρημάτων

 
Έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) εξετάζει το φαινόμενο του Brain Gain, μελετώντας τις συνθήκες ζωής και εργασίας των Ελλήνων που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά από μια περίοδο εργασίας στο εξωτερικό λόγω της ελληνικής κρίσης. Η μελέτη βασίζεται σε ένα δείγμα 602 πολιτών που έζησαν και εργάστηκαν στο εξωτερικό κατά τη δεκαετία 2010-2019 και έχουν επιστρέψει μόνιμα και εργάζονται στην Ελλάδα. Η έρευνα εξετάζει διάφορα ζητήματα, όπως οι λόγοι μετανάστευσης, η επίδραση της εμπειρίας του εξωτερικού στην επαγγελματική πορεία, η ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία, η οικονομική κατάσταση και η ικανοποίηση από τις συνθήκες εργασίας. Η μελέτη επίσης εξετάζει την αισιοδοξία για το μέλλον και τις προοπτικές επαναπατρισμού για άλλους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό.

 
Οι απόψεις των επαναπατριζόμενων Ελλήνων για τις συνθήκες στην Ελλάδα

Η έρευνα του ΕΚΤ για το φαινόμενο “Brain Gain” προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τις απόψεις των Ελλήνων που επέστρεψαν στη χώρα μετά από μια περίοδο εργασίας στο εξωτερικό. Σχετικά με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, τα ευρήματα παρουσιάζουν ένα μεικτό τοπίο.

Οικονομικές Συνθήκες:

• Παρά την επιστροφή τους, μόνο το 46% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι τα βγάζει πέρα με το τωρινό τους εισόδημα.
• Ταυτόχρονα, η πλειοψηφία (54%) δήλωσε ότι δεν εκμεταλλεύτηκε κάποιο φορολογικό κίνητρο κατά τον επαναπατρισμό τους.
• Αυτά τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι, για ένα σημαντικό μέρος των επαναπατριζόμενων, η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει μια πρόκληση.

Κοινωνικές συνθήκες:

• Ενώ η πλειοψηφία (45%) αξιολογεί θετικά την ποιότητα ζωής στην Ελλάδα, ένα σημαντικό ποσοστό (36%) την αξιολογεί αρνητικά.
• Η ένταξη στην ελληνική κοινωνία μετά την επιστροφή φάνηκε σχετικά εύκολη για την πλειοψηφία (77%).
• Ωστόσο, το 24% βρήκε την ένταξη δύσκολη, γεγονός που υποδηλώνει πιθανές δυσκολίες στην επαναπροσαρμογή.

Γενική εικόνα:

• Τα ευρήματα δείχνουν ότι η Ελλάδα παραμένει ένας ελκυστικός τόπος για να ζει κανείς, κυρίως λόγω της ποιότητας ζωής.
• Ωστόσο, οι οικονομικές συνθήκες αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για πολλούς επαναπατριζόμενους.
• Η βελτίωση της οικονομίας, η αξιοκρατία και η λειτουργία των θεσμών αναφέρονται ως κρίσιμοι παράγοντες για την προσέλκυση περισσότερων Ελλήνων του εξωτερικού.

Σημαντικό: Η έρευνα επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού, τους Έλληνες που επέστρεψαν μετά την κρίση. Ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευτούν για το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού.

 
Επιρροή της εμπειρίας του εξωτερικού

Η έρευνα του ΕΚΤ για το φαινόμενο brain gain, εστιάζει σε Έλληνες πολίτες που εργάστηκαν στο εξωτερικό κατά την δεκαετία 2010-2019 και επέστρεψαν μόνιμα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα ευρήματα:

• Επαγγελματικές Αποφάσεις:
  • Το 73% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η εμπειρία του εξωτερικού έκανε τα προσόντα τους πιο ανταγωνιστικά.
  • Επίσης, 74% εφαρμόζει στην τωρινή του εργασία εμπειρίες και δεξιότητες που απέκτησε στο εξωτερικό.
  • Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η εμπειρία του εξωτερικού ενίσχυσε την επαγγελματική τους κατάρτιση και αυξάνει τις ευκαιρίες τους στην ελληνική αγορά εργασίας.
  • Το 46% των συμμετεχόντων εργάζονται σε ελληνική επιχείρηση/οργανισμό /δημόσια υπηρεσία, 21% σε πολυεθνική, 7% εξ αποστάσεως για εταιρεία/οργανισμό του εξωτερικού και 16% είναι αυτοαπασχολούμενοι/ελεύθεροι επαγγελματίες. *Αυτή η διασπορά δείχνει ότι η εμπειρία του εξωτερικού τους έδωσε τη δυνατότητα να εξερευνήσουν διαφορετικές επαγγελματικές διαδρομές.
• Προσωπικές Αποφάσεις:
  • Η έρευνα δεν παρέχει άμεσες πληροφορίες για την επίπτωση της εμπειρίας του εξωτερικού στις προσωπικές αποφάσεις των συμμετεχόντων.
  • Ωστόσο, το 84% δεν εκμεταλλεύτηκε φορολογικά κίνητρα κατά τον επαναπατρισμό.
  • Αυτό ίσως να σημαίνει ότι η επιστροφή τους στην Ελλάδα δεν βασίστηκε σε οικονομικά κίνητρα αλλά σε προσωπικούς λόγους.
  • Η πλειοψηφία ( 45%) θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι ένας καλός τόπος για να ζει κανείς. Επιπλέον, το 49% θα παρότρυνε φίλο ή συγγενή να επιστρέψει.
  • Αυτά τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η εμπειρία του εξωτερικού δεν αλλοίωσε την αγάπη τους για την Ελλάδα και ίσως τους έκανε να εκτιμήσουν περισσότερο τα θετικά της χώρας.

Συνολικά, η έρευνα του ΕΚΤ δείχνει ότι η εμπειρία του εξωτερικού επηρέασε θετικά τις επαγγελματικές επιλογές των Ελλήνων που επέστρεψαν. Ενώ η έρευνα δεν εμβαθύνει στις προσωπικές τους αποφάσεις, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η επιστροφή τους στηρίχθηκε σε μη οικονομικούς παράγοντες.

 
Τύπος επιχείρησης απασχόλησης

Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΚΤ για το brain gain, οι συμμετέχοντες απασχολούνται σε διάφορους τύπους επιχειρήσεων, με το μεγαλύτερο ποσοστό (46%) να εργάζεται σε ελληνική επιχείρηση / οργανισμό / δημόσια υπηρεσία. Ακολουθούν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις/οργανισμοί με δραστηριότητα στην Ελλάδα με ποσοστό 21%, ενώ 16% δηλώνουν αυτοαπασχολούμενοι/ελεύθεροι επαγγελματίες.

 
Τομέας απασχόλησης επαναπατρισθέντων Ελλήνων

Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΚΤ, ο τομέας των Νέων Τεχνολογιών – Πληροφορικής απασχολεί το μεγαλύτερο ποσοστό επαναπατρισθέντων Ελλήνων, με 11% των συμμετεχόντων να δηλώνουν ότι εργάζονται σε αυτόν τον τομέα.

Ακολουθούν οι τομείς:

• Ιδιωτικός Τομέας: Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει Διευθυντικό Στέλεχος στον Ιδιωτικό Τομέα (13%), Ιδιωτικός Υπάλληλος Γραφείου (20%), και Τεχνίτης/Εργάτης του Ιδιωτικού Τομέα (21%), φτάνοντας συνολικά σε ποσοστό 54% των συμμετεχόντων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έρευνα δεν καταγράφει αναλυτικά τους κλάδους του ιδιωτικού τομέα στους οποίους απασχολούνται οι συμμετέχοντες.
• Αυτοαπασχολούμενος/Ελεύθερος Επαγγελματίας: 19% των συμμετεχόντων δήλωσαν αυτοαπασχολούμενοι. Η έρευνα δεν διευκρινίζει τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται.

Συνολικά, η έρευνα υποδεικνύει μια μεγάλη διασπορά των επαναπατρισθέντων Ελλήνων σε διάφορους τομείς της ελληνικής οικονομίας, με μια αξιοσημείωτη συγκέντρωση στον τομέα των Νέων Τεχνολογιών – Πληροφορικής.

 
Έλεγχος πραγματικότητας

Πρόσθετες πληροφορίες για το Brain Gain στην Ελλάδα

Η έρευνα της ΚΑΠΑ Research για το ΕΚΤ προσφέρει σημαντικά στοιχεία για το brain gain στην Ελλάδα, εστιάζοντας σε Έλληνες που επέστρεψαν μετά από εργασία στο εξωτερικό κατά την κρίση (2010-2019). Ωστόσο, για μια ολοκληρωμένη κατανόηση του φαινομένου, χρειάζονται πρόσθετες πληροφορίες, όπως:

• Παράγοντες Επιστροφής: Η έρευνα εστιάζει στις συνθήκες ζωής και εργασίας μετά την επιστροφή. Χρήσιμη θα ήταν η διερεύνηση των παραγόντων που ώθησαν στην επιστροφή (π.χ. οικογενειακοί λόγοι, ευκαιρίες στην Ελλάδα, δυσκολίες στο εξωτερικό).
• Σύγκριση με Brain Drain: Η κατανόηση του brain gain προϋποθέτει και σύγκριση με το brain drain. Στοιχεία για το μέγεθος του brain drain, τα προφίλ των μεταναστών και τους λόγους φυγής θα βοηθούσαν στην αξιολόγηση της καθαρής μετακίνησης επιστημόνων.
• Μακροπρόθεσμες Τάσεις: Η έρευνα εστιάζει σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και ομάδα. Η μελέτη μακροπρόθεσμων τάσεων του brain gain, σε σχέση με την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της Ελλάδας, θα έδινε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα.
• Επιπτώσεις: Η έρευνα καταγράφει την εργασιακή και οικονομική κατάσταση των επιστρεψάντων. Χρήσιμη θα ήταν η διερεύνηση των ευρύτερων επιπτώσεων του brain gain (π.χ. στην καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, την κοινωνία).
• Κυβερνητικές Πολιτικές: Η έρευνα εξετάζει την αξιοποίηση φορολογικών κινήτρων. Η ανάλυση του πλαισίου πολιτικών για την προσέλκυση επιστημόνων, και η αποτελεσματικότητά τους, θα συμπλήρωνε την εικόνα.

Η διερεύνηση αυτών των θεματικών θα οδηγήσει σε μια πιο πλήρη και εμπεριστατωμένη κατανόηση του φαινομένου brain gain στην Ελλάδα.

 
Πρόσθετες πληροφορίες

Για να κατανοήσουμε καλύτερα το φαινόμενο brain gain στην Ελλάδα, χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες πέρα από τα δημογραφικά στοιχεία της έρευνας.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιστροφή:

• Λεπτομερέστερη ανάλυση των κινήτρων επιστροφής: Η έρευνα αναφέρει οικονομικούς/επαγγελματικούς και προσωπικούς/οικογενειακούς λόγους, αλλά δεν τους διερευνά σε βάθος. Ποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες έπαιξαν ρόλο; Ήταν η οικονομική κρίση στην Ελλάδα; Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας; Η νοσταλγία;
• Συγκριτική ανάλυση μισθών και συνθηκών εργασίας: Η έρευνα παρουσιάζει δεδομένα για τις τρέχουσες αποδοχές και την ικανοποίηση από τις συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα. Θα ήταν χρήσιμη η σύγκριση αυτών των δεδομένων με τις αντίστοιχες συνθήκες στις χώρες προέλευσης των ερωτηθέντων.
• Επιρροή των φορολογικών κινήτρων: Μόνο το 14% των ερωτηθέντων εκμεταλλεύτηκαν φορολογικά κίνητρα κατά τον επαναπατρισμό τους. Γιατί; Ήταν τα κίνητρα ανεπαρκή; Δεν γνώριζαν την ύπαρξή τους;

Ενσωμάτωση και προοπτικές:

• Εμπειρίες ενσωμάτωσης: Η έρευνα δείχνει ότι η κοινωνική ενσωμάτωση ήταν σχετικά εύκολη για την πλειοψηφία. Χρειάζεται όμως περαιτέρω διερεύνηση των εμπειριών τους. Αντιμετώπισαν δυσκολίες στην αναγνώριση των προσόντων τους; Στην εύρεση στέγης; Στην προσαρμογή των παιδιών τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;
• Επαγγελματική εξέλιξη: Πόσο ικανοποιημένοι είναι οι ερωτηθέντες με τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης στην Ελλάδα; Σχεδιάζουν να μείνουν μόνιμα ή σκέφτονται να ξαναφύγουν;
• Επιρροή του brain gain στην ελληνική οικονομία και κοινωνία: Ποιος είναι ο αντίκτυπος της επιστροφής αυτών των ατόμων; Έχουν συμβάλει στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα;

Μεθοδολογία:

• Περιορισμοί της έρευνας: Η έρευνα βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο δείγμα και χρονικό διάστημα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς της και να εξετάσουμε την πιθανότητα γενίκευσης των ευρημάτων.

Η συλλογή και ανάλυση περισσότερων πληροφοριών σε αυτούς τους τομείς θα μας βοηθήσει να σχηματίσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του brain gain στην Ελλάδα.

 
Έλεγχος δεδομένων

• Οικονομικές Συνθήκες: Αναφέρεται ότι το 54% δεν εκμεταλλεύτηκε κάποιο φορολογικό κίνητρο. Θα ήταν ενδιαφέρον να διευκρινιστεί αν αυτό οφείλεται σε άγνοια, έλλειψη κινήτρων ή άλλους παράγοντες.
• Κοινωνικές Συνθήκες: Η αναφορά στην “ποιότητα ζωής” είναι γενική. Θα μπορούσαν να αναλυθούν συγκεκριμένες παράμετροι της, όπως η ασφάλεια, η παιδεία, η ψυχαγωγία, και να παρουσιαστούν οι απόψεις των επαναπατριζόμενων για καθεμία.
• Επαναπροσαρμογή: Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την επαναπροσαρμογή του 24%; Η διερεύνηση αυτού του ερωτήματος θα εμπλούτιζε την ανάλυση.
• Γενίκευση: Η επισήμανση ότι τα αποτελέσματα αφορούν συγκεκριμένη ομάδα είναι ορθή. Ωστόσο, θα μπορούσε να γίνει μια σύντομη αναφορά σε πιθανές διαφορές στις απόψεις του γενικότερου πληθυσμού.