Η κλιμάκωση των εμπορικών διενέξεων δρα ανασταλτικά στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη
Ο ΟΟΣΑ περιορίζει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη
Σύμφωνα με την πρόσφατη οικονομική έκθεση (Interim Economic Outlook) του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται με χαμηλότερο ρυθμό από εκείνον που είχε καταγράψει στην οικονομική κρίση του 2008. Ο εντεινόμενος εμπορικός προστατευτισμός εξακολουθεί να επιβαρύνει την οικονομική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα ο ΟΟΣΑ να προτρέπει τις εθνικές κυβερνήσεις να ενισχύσουν τις δράσεις τους σε δημοσιονομικό επίπεδο, προκειμένου να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη και να αυξηθεί η ζήτηση. Σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό, ο ρυθμός μεταβολής του παγκόσμιου ΑΕΠ θα αυξηθεί σε 2,9% το 2019 και σε 3,0% το 2020, έναντι 3,6% το 2018, καθώς η εμπορική διένεξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας πλήττει τις δαπάνες για επενδύσεις, ενισχύει τους κινδύνους στις χρηματοπιστωτικές αγορές και αυξάνει την πολιτική αβεβαιότητα. Η αποδυνάμωση της παγκόσμιας ανάπτυξης ενισχύεται επίσης από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου, λόγω των προβλημάτων εφοδιασμού που προκάλεσαν οι επιθέσεις σε ενεργειακές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας. Ο ΟΟΣΑ περιόρισε τις προβλέψεις του για τις περισσότερες οικονομίες της ομάδας των κρατών-μελών του G20 το 2019 και το 2020, επισημαίνοντας ότι οι εμπορικές και γεωπολιτικές εντάσεις τροφοδοτούν τον κίνδυνο της επίμονης χαμηλής ανάπτυξης.
Οι επενδύσεις ως αντίδοτο στη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη
Οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας επιδεινώθηκαν συγκριτικά με τον περασμένο Μάιο, όταν ο ΟΟΣΑ είχε προβλέψει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 3,2% το 2019 και κατά 3,4% το 2020. Η ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία ενισχύθηκε από τις ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες και τη στήριξη που της παρείχε η δημοσιονομική πολιτική, ωστόσο αδυναμία κατέγραψαν πολλές άλλες προηγμένες οικονομίες, ειδικότερα στον ευρωπαϊκό χώρο. Οι εξελίξεις σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες ήταν σχετικά πιο ήπιες από ότι προβλεπόταν, συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας, του Μεξικού και πολλών οικονομιών που εξάγουν βασικά εμπορεύματα.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μια σειρά προκλήσεων, ενώ η βραδεία ανάπτυξη εδραιώνεται ανησυχητικά. Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να ενισχύσουν τις επενδύσεις στο πεδίο των υποδομών και να θέσουν τις βάσεις για την προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης σε μια περίοδο σημαντικών τεχνολογικών αλλαγών.
Η αύξηση των επενδύσεων επιβραδύνθηκε απότομα στις οικονομίες της ομάδας των κρατών-μελών του G20, από ένα ετήσιο ρυθμό της τάξης του 5% στις αρχές του 2018, σε μόλις 1% στο πρώτο εξάμηνο του 2019. Συνολικά, το 2019, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των επενδύσεων εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει κάτω από το 1%.
Ο ΟΟΣΑ παροτρύνει τις κεντρικές τράπεζες στις προηγμένες οικονομίες να διατηρήσουν τη διευκολυντική κατεύθυνση της νομισματικής τους πολιτικής, τονίζοντας, ωστόσο ότι η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω, εάν συνοδευθεί από ισχυρότερη δημοσιονομική πολιτική και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στην υποστήριξη της πραγματικής οικονομίας, αξιοποιώντας τα εξαιρετικά χαμηλά μακροπρόθεσμα επιτόκια για τις δημόσιες επενδύσεις και τη στήριξη της βραχυπρόθεσμης ζήτησης. Όπως επισημαίνει ο διεθνής οργανισμός, απαιτούνται μεγαλύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε όλες τις οικονομίες, προκειμένου να αντισταθμιστεί ο αντίκτυπος των αρνητικών κραδασμών στην προσφορά από την αύξηση των περιορισμών στο εμπόριο και τις διασυνοριακές επενδύσεις.
Σημαντική συρρίκνωση του όγκου του παγκοσμίου εμπορίου
Οι διμερείς δασμολογικές επιβαρύνσεις που θεσπίστηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα από τις αρχές του 2018 θα συνεχίσουν να οδηγούν σε σημαντική συρρίκνωση της παγκόσμιας δραστηριότητας και του εμπορίου στα επόμενα δύο χρόνια, εξαιτίας της πρόσθετης αβεβαιότητας που δημιουργούν. Ενδεικτικά, οι δασμολογικές επιβαρύνσεις που έχουν ανακοινώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα μπορούν να μειώσουν την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 0,3-0,4 ποσοστιαίες μονάδες το 2020 και κατά 0,2-0,3 ποσοστιαίες μονάδες το 2021. Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πληγούν περισσότερο από την εμπορική αντιπαράθεση, ωστόσο όλες οι οικονομίες θα επηρεαστούν αρνητικά από την αυξανόμενη αβεβαιότητα, ενώ σοβαρό πλήγμα θα υποστούν οι ιδιωτικές επενδύσεις στις κύριες προηγμένες οικονομίες. Στην περίπτωση που οι εντάσεις αρχίσουν να αποκλιμακώνονται, η παγκόσμια ανάπτυξη ενδεχομένως να ισχυροποιηθεί, μολονότι η αβεβαιότητα δεν θα εξαλειφθεί, δεδομένης της αδυναμίας πρόβλεψης των πολιτικών που θα υιοθετηθούν. Οι εμπορικές εντάσεις έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων, οδηγώντας σε μείωση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων από σχεδόν 4% το 2017 σε 1% σήμερα.
Η αβεβαιότητα που προκαλεί η εμπορική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου έχει συμβάλει στην κάμψη της μεταποιητικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να πλήττονται η αγορά εργασίας, τα εισοδήματα των νοικοκυριών και γενικότερα οι καταναλωτικές δαπάνες. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι το παγκόσμιο εμπόριο θα παρουσιάσει σημαντική συρρίκνωση τα επόμενα δύο χρόνια, με αποτέλεσμα να αφαιρέσει από την παγκόσμια ανάπτυξη 0,3-0,4 ποσοστιαίες μονάδες το 2020.
Τι προβλέπεται για τις σημαντικότερες οικονομίες
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να μετριαστεί σε περίπου 2% το 2020, καθώς εξασθενεί η στήριξη από τη δημοσιονομική πολιτική. Η θετική εικόνα της αγοράς εργασίας και οι επικρατούσες χρηματοπιστωτικές συνθήκες συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις καταναλωτικές δαπάνες, ωστόσο οι υψηλότερες δασμολογικές επιβαρύνσεις αυξάνουν το επιχειρηματικό κόστος, ενώ επιβραδύνεται η αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων και των εξαγωγών.
Η οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα αναμένεται να μειωθεί σταδιακά, ωστόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι μιας απότομης επιβράδυνσης και μιας παρατεταμένης περιόδου πολύ χαμηλής ζήτησης για εισαγόμενα προϊόντα. Το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 5,7% το 2020, έναντι πρόβλεψης 6,0% τον περασμένο Μάιο. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η συνεχής μείωση της αύξησης της εγχώριας ζήτησης κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, ετησίως, μπορεί να προκαλέσει σημαντική επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Εάν αυτή συνοδευθεί με επιδείνωση των διεθνών οικονομικών συνθηκών και αυξημένη αβεβαιότητα, η παγκόσμια ανάπτυξη θα μπορούσε να μειωθεί κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, ετησίως.
Στην Ιαπωνία, η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να επιβραδυνθεί από 1,0% το 2019 σε 0,6% το 2020. Οι ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό και οι περιορισμοί στην παραγωγική ικανότητα ενισχύουν τις επενδύσεις, ωστόσο η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί και η ανάπτυξη των εξαγωγών έχει αποδυναμωθεί. Οι δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να στηρίξουν τη ζήτηση μετά την επικείμενη αύξηση του συντελεστή του φόρου κατανάλωσης, παρότι οι προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης πρόκειται να επαναληφθούν το 2020.
Στη Ζώνη του Ευρώ, η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να παραμείνει υποτονική, περίπου στο 1% το 2019 και το 2020. Η αύξηση των μισθών και οι ευνοϊκές μακροοικονομικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης της μέτριας δημοσιονομικής χαλάρωσης, στηρίζουν τις δαπάνες των νοικοκυριών, αλλά η αβεβαιότητα για το μίγμα πολιτικής που θα ακολουθηθεί επιδρά στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Η οικονομική δραστηριότητα στη Γερμανία και την Ιταλία θα παραμείνει πολύ πιο αδύναμη συγκριτικά με την υπόλοιπη Ζώνη του Ευρώ, αντανακλώντας την ισχυρότερη έκθεση αυτών των δυο οικονομιών στο παγκόσμιο εμπόριο και το μέγεθος του μεταποιητικού τομέα τους. Η ανάπτυξη στη Γαλλία αναμένεται να παραμείνει σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα, καθώς η εσωτερική ζήτηση θα στηριχθεί στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων.
Η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και τη φύση της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζει τις οικονομικές προοπτικές. Η ανάπτυξη έχει εξασθενήσει, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα και τις ισχνές επενδύσεις, ωστόσο μια σημαντική δημοσιονομική χαλάρωση θα επιτρέψει την ενίσχυση της ζήτησης. Η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να διαμορφωθεί περί το 1% το 2019 και το 2020, ακόμη και στην περίπτωση που η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποιηθεί ομαλά εντός μιας μεταβατικής περιόδου. Στην περίπτωση εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς διαπραγμάτευση, ενδεχομένως, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η οικονομία να οδηγηθεί σε ύφεση το 2020, επηρεάζοντας σε σημαντικό βαθμό αρνητικά την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε στη συγκεκριμένη περίπτωση να μειωθεί σχεδόν κατά 2% το 2020 και το 2021.
Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank
