Τρίτη Ηλικία στην Ελλάδα: Θα ήθελες να μείνεις σε γηροκομείο;

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά την επένδυση που γίνεται για τη φροντίδα των ηλικιωμένων

 
Η ανάγκη χάραξης εθνικής στρατηγικής για την τρίτη και τέταρτη ηλικία είναι επιτακτική, με έμφαση στη δημιουργία κλινών μακρόχρονης φροντίδας και στην επένδυση πόρων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι

 
Έρευνα της Prorata, εξετάζει τις αντιλήψεις των Ελλήνων για τους ηλικιωμένους, εστιάζοντας σε θέματα όπως η έλλειψη προσοχής από την κοινωνία, η πρόσβαση στην υγεία, η οικονομική ασφάλεια, η μοναξιά και η γηροκόμηση. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 75% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η Ελλάδα διαχειρίζεται άσχημα τη φροντίδα των ηλικιωμένων, ενώ η πρόσβαση στην υγεία αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για την κατηγορία αυτή. Παράλληλα, το 58% των ερωτηθέντων θα επέλεγε γηροκομείο για τους γονείς τους σε περίπτωση που η υγεία τους ήταν πολύ άσχημη, ενώ το 52% δεν θα ήθελε να καταλήξει σε γηροκομείο. Η έρευνα καταδεικνύει την ανάγκη για μια εθνική στρατηγική για τη φροντίδα των ηλικιωμένων, καθώς και την ύπαρξη δυσπιστίας προς τα γηροκομεία λόγω έλλειψης ποιότητας και νομικής προστασίας.

 
Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων στην ελληνική κοινωνία

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της Prorata, η ελληνική κοινωνία δείχνει μια σχετικά καλή αντιμετώπιση προς τους ηλικιωμένους.

• Παρόλο που το 43% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι τα παιδιά και οι έφηβοι λαμβάνουν τη λιγότερη προσοχή από την κοινωνία, ακολουθούν τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (27%) και οι ηλικιωμένοι (20%).
• Η καθηγήτρια Αναστασία Ζήση υποστηρίζει ότι αυτό το ποσοστό δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι “έχουν μια καλή ορατότητα και μια θα έλεγα συναισθηματική ένταξη στην ελληνική κοινωνία” και “έχουν μια σχετικά καλή προσοχή”.
• Αυτό οφείλεται εν μέρει στον παραδοσιακό ρόλο της οικογένειας στην Ελλάδα, όπου τα παιδιά και τα εγγόνια φροντίζουν τους ηλικιωμένους.
• Το 51% των ερωτηθέντων συναναστρέφεται με ηλικιωμένους καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, ενώ ένα 24% διατηρεί συχνή επαφή μαζί τους τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα.

Ωστόσο, υπάρχουν και προβλήματα:

• Το 75% των ερωτηθέντων έχει πολύ κακή γνώμη για την κρατική πρόνοια όσον αφορά τη διαχείριση των ηλικιωμένων.
• Η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση στις χώρες του ΟΟΣΑ όσον αφορά την επένδυση που γίνεται για τη φροντίδα των ηλικιωμένων.
• Η έλλειψη επαρκών δομών και υπηρεσιών για ηλικιωμένους οδηγεί σε δυσπιστία προς τα γηροκομεία.
• Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση στην υγεία (39%), οικονομική ανασφάλεια (34%) και μοναξιά (21%).

Επιπρόσθετα προβλήματα είναι και η ψηφιακή ένταξη των ηλικιωμένων, η πρόσβαση σε μέσα μεταφοράς, η ασφάλεια κατ’ οίκον κ.α.

Συνολικά, η έρευνα καταδεικνύει μια ανάγκη για βελτίωση των υπηρεσιών και της φροντίδας που παρέχονται στους ηλικιωμένους στην Ελλάδα, καθώς και για ενίσχυση της κρατικής πρόνοιας.

 
Τα μεγαλύτερα προβλήματα των ηλικιωμένων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την έρευνα, τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στην Ελλάδα είναι:

• Η προβληματική πρόσβαση στην υγεία: Σχεδόν το 40% των Ελλήνων θεωρεί την πρόσβαση στην υγεία ως τη μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι άνω των 65 ετών. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη υπηρεσιών φροντίδας σε πολλούς δήμους και κοινότητες, ιδιαίτερα σε αγροτικές και νησιωτικές περιοχές. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά την επένδυση που γίνεται για τη φροντίδα των ηλικιωμένων.
• Η οικονομική ανασφάλεια: Το 34% των ερωτηθέντων θεωρούν την οικονομική ανασφάλεια ως σημαντικό πρόβλημα για τους ηλικιωμένους. Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς σύνταξης κρίνεται απαραίτητη, αλλά η οικονομική κατάσταση του κράτους και οι δυνατότητες των νεότερων γενεών να εργάζονται επηρεάζουν αυτό το ζήτημα.
• Η μοναξιά: Η μοναξιά αποτελεί πρόβλημα για το 21% των ηλικιωμένων. Ενώ ο παραδοσιακός ρόλος της οικογένειας στην Ελλάδα προσφέρει κάποια κάλυψη, η πιθανότητα επιδείνωσης της μοναξιάς αυξάνεται καθώς η ελληνική κοινωνία υιοθετεί πιο “δυτικοευρωπαϊκά” πρότυπα.

Επιπλέον, η έλλειψη επαρκών οίκων ευγηρίας με εξειδικευμένο προσωπικό και η γενικότερη κακή γνώμη για την κρατική πρόνοια δημιουργούν ανησυχία για την φροντίδα των ηλικιωμένων. Η ανάγκη χάραξης εθνικής στρατηγικής για την τρίτη και τέταρτη ηλικία είναι επιτακτική, με έμφαση στη δημιουργία κλινών μακρόχρονης φροντίδας και στην επένδυση πόρων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι.

Πέραν της ανάγκης για εθνική στρατηγική,  πιο συγκεκριμένα παραδείγματα λύσεων όπως π.χ. επενδύσεις σε κέντρα ημέρας, προγράμματα καταπολέμησης της μοναξιάς, φορολογικά κίνητρα για την οικογενειακή φροντίδα, είναι απαραίτητο να εισαχθούν στον δημόσιο διάλογο.

 
Η άποψη της ελληνικής κοινωνίας για τα γηροκομεία

Η άποψη της ελληνικής κοινωνίας για τα γηροκομεία είναι μάλλον διχασμένη.

• Από τη μία πλευρά, ένα σημαντικό ποσοστό (58%) των ερωτηθέντων σε πρόσφατη έρευνα δήλωσαν ότι θα έστελναν τους γονείς τους σε γηροκομείο, υπό την προϋπόθεση ότι η υγεία τους θα ήταν πολύ άσχημη και θα το επιθυμούσαν και οι ίδιοι οι γονείς.
• Από την άλλη πλευρά, όταν ερωτήθηκαν οι ίδιοι οι ερωτηθέντες αν θα ήθελαν να ζήσουν σε γηροκομείο στην τρίτη ηλικία, το 52% απάντησε αρνητικά.
• Επιπλέον, το 49% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα αντιδρούσε αρνητικά στην πρόταση των παιδιών τους να ζήσουν σε κάποια δομή.

Αυτή η διχογνωμία οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:

• Παραδοσιακός ρόλος της οικογένειας: Στην Ελλάδα, η οικογένεια διαδραματίζει παραδοσιακά σημαντικό ρόλο στη φροντίδα των ηλικιωμένων.
• Κακή φήμη των γηροκομείων: Πολλά γηροκομεία στην Ελλάδα έχουν κακή φήμη, καθώς θεωρούνται σαν νοσοκομεία που δεν παρέχουν επαρκή φροντίδα στους ηλικιωμένους.
• Εμπειρίες από το παρελθόν: Πολλοί Έλληνες έχουν αρνητικές εμπειρίες από γηροκομεία, είτε προσωπικά είτε μέσω γνωστών και συγγενών, γεγονός που ενισχύει την δυσπιστία τους απέναντι σε αυτές τις δομές.
• Έλλειψη κρατικής πρόνοιας: Η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά την επένδυση για την φροντίδα των ηλικιωμένων.
• Επιχειρηματική λογική των γηροκομείων: Πολλά γηροκομεία λειτουργούν με γνώμονα το κέρδος, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Παρά την αρνητική εικόνα που επικρατεί για τα γηροκομεία, παρατηρείται μια τάση αλλαγής, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ανάγκη για εξειδικευμένη φροντίδα, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και των αυξημένων προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι.

Συνοψίζοντας, η άποψη της ελληνικής κοινωνίας για τα γηροκομεία είναι αρκετά σύνθετη και επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες, όπως ο παραδοσιακός ρόλος της οικογένειας, η κακή φήμη των γηροκομείων, οι αρνητικές εμπειρίες, η έλλειψη κρατικής πρόνοιας και η επιχειρηματική λογική που διέπει πολλά από αυτά. Ωστόσο, η αυξανόμενη ανάγκη για εξειδικευμένη φροντίδα, οδηγεί σε μια σταδιακή αλλαγή της στάσης απέναντι στα γηροκομεία.