Όταν η δημοκρατία βρίσκει τα όριά της: Το παράδειγμα της Ρουμανίας και η ανάγκη για φραγμούς
Η πρόσφατη περίπτωση της ακύρωσης των προεδρικών εκλογών στη Ρουμανία, με επίκεντρο τον υποψήφιο Călin Georgescu, φέρνει στο προσκήνιο μια κρίσιμη συζήτηση για τα όρια της δημοκρατίας και τον ρόλο των ελίτ στην προστασία του πολιτεύματος από απειλές. Το περιστατικό, που ξεπέρασε τα στενά γεωγραφικά όρια της Ρουμανίας και προκάλεσε αντιδράσεις ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναδεικνύει την ένταση μεταξύ της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας και της αναγκαιότητας διασφάλισης της σταθερότητας και της λογικής στη διακυβέρνηση.
Ο Călin Georgescu, ένας Ρουμάνος αγρονόμος και πρώην αξιωματούχος του ΟΗΕ, έχτισε την προεκλογική του εκστρατεία πάνω σε ένα οικοδόμημα θεωριών συνωμοσίας. Από την αμφισβήτηση της προσελήνωσης και της κλιματικής αλλαγής, μέχρι την πεποίθηση ότι τα ανθρακούχα ποτά περιέχουν μικροτσίπ και την εξωφρενική ιδέα ότι οι κάτοικοι των Νησιών Μάρσαλ ζούσαν έως και 200 χρόνια πριν τις αμερικανικές πυρηνικές δοκιμές που μείωσαν δραματικά τη ζωή τους, ο Georgescu εκπροσωπούσε μια ριζοσπαστική απόκλιση από τη συμβατική πολιτική.
Παρά τις αρχικά χαμηλές δημοσκοπήσεις, ο Georgescu κατόρθωσε να συγκεντρώσει περίπου το 23% των ψήφων στον πρώτο γύρο των εκλογών του Νοεμβρίου, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση και εξασφαλίζοντας θεωρητικά τη συμμετοχή του στον δεύτερο γύρο. Ωστόσο, η πορεία του προς την προεδρία ανακόπηκε από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ρουμανίας στις 6 Δεκεμβρίου, το οποίο ακύρωσε το αποτέλεσμα των εκλογών.1
Η απόφαση αυτή βασίστηκε σε στοιχεία που υπέδειξαν ρωσική παρέμβαση, συμπεριλαμβανομένων συντονισμένων εκστρατειών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κυβερνοεπιθέσεων με στόχο την ενίσχυση της υποψηφιότητάς του.2 Περαιτέρω έρευνες αποκάλυψαν τη χρήση αδήλωτων πόρων στην καμπάνια του Georgescu και διασυνδέσεις με φασιστικές οργανώσεις.3 Ως αποτέλεσμα, ο Georgescu συνελήφθη και αποκλείστηκε από την επαναληπτική εκλογή.
Αυτό το γεγονός προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια στην αμερικανική δεξιά, η οποία έκανε λόγο για υποκρισία εκ μέρους των ρουμανικών αρχών που ακύρωσαν το αποτέλεσμα όταν ο νικητής δεν ήταν αρεστός. Παρόμοια συζήτηση διεξάγεται και στη Γερμανία, όπως καταδεικνύει η αναφορά στην αντιπαράθεση μεταξύ του Marco Rubio και του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Ο συγγραφέας του κειμένου υποστηρίζει ότι το επιχείρημα της δεξιάς περί έλλειψης ορίων στη δημοκρατία είναι αβάσιμο. Παραλληλίζει την κατάσταση με τον καπιταλισμό, όπου, παρά τη γενική αποδοχή του συστήματος, υπάρχουν ευρέως αποδεκτοί περιορισμοί όπως ο κατώτατος μισθός, η κρατική υγειονομική περίθαλψη και οι απαγορεύσεις στην πορνεία και τα ναρκωτικά. Ενώ στον καπιταλισμό οι υπέρμαχοι της απεριόριστης ελευθερίας θεωρούνται ακραίοι, στη δημοκρατία φαίνεται να είναι ταμπού η ιδέα του περιορισμού των επιλογών των ψηφοφόρων.
Ο συγγραφέας αναγνωρίζει την πιθανή υποκρισία των ευρωπαϊκών ελίτ, οι οποίες δεν παραδέχονται ευθέως την ανάγκη για όρια στη δημοκρατία, αλλά ισχυρίζονται ότι την προστατεύουν. Ωστόσο, θεωρεί ότι αυτή η στάση δεν είναι απαραίτητα ασυνάρτητη. Όπως και στην οικονομία, όπου οι παρεμβάσεις παρουσιάζονται ως μέσο βελτίωσης της λειτουργίας της αγοράς, έτσι και στη δημοκρατία, ορισμένοι περιορισμοί μπορεί να κριθούν απαραίτητοι για την εύρυθμη λειτουργία της.
Στην ουσία, το ζήτημα δεν έγκειται στις ορολογικές διαμάχες για το αν η Ρουμανία ή η Γερμανία “ενισχύουν” ή “βλάπτουν” τη δημοκρατία, αλλά στο αν οι ψηφοφόροι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν οποιονδήποτε ηγέτη θέλουν, ή αν οι ελίτ έχουν μερικές φορές την ευθύνη να παρέμβουν για να αποτρέψουν την πορεία της χώρας προς την καταστροφή.
Ενώ μπορεί κανείς να διαφωνήσει με την αιτιολόγηση της Ρουμανίας περί ρωσικής παρέμβασης ως μοναδικής αιτίας της επιτυχίας του Georgescu, και να προτιμήσει μια πιο ειλικρινή προσέγγιση όπως αυτή της Γερμανίας, το βασικό ερώτημα παραμένει: εάν ο ρουμανικός λαός επιθυμεί να κυβερνηθεί από κάποιον σαν τον Georgescu, είναι δικαιολογημένο οι ελίτ να διασφαλίσουν ότι αυτός δεν θα αναλάβει τα καθήκοντά του; Ο συγγραφέας αποδίδει την επιτυχία του Georgescu στην «αγνή μαζική βλακεία», απορρίπτοντας άλλες πιθανές εξηγήσεις όπως η μαζική μετανάστευση ή η “wokeness”, οι οποίες δεν σχετίζονται με την περίπτωση της Ρουμανίας.
Ορισμένοι ενδέχεται να αντιτείνουν ότι η πολιτική καταστολή δεν λειτουργεί μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, ο συγγραφέας παραθέτει παραδείγματα όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και την AfD στη Γερμανία, όπου οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις έχουν συνεργαστεί αποτελεσματικά για να αποκλείσουν την ακροδεξιά από την εξουσία για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Φυσικά, τίθεται το δύσκολο ερώτημα πού χαράσσεται η γραμμή. Ο συγγραφέας θεωρεί την περίπτωση του Georgescu εύκολη: είναι δυνατόν να εκλέγεται κάποιος που πιστεύει στα μικροτσίπ στα αναψυκτικά; Η AfD παρουσιάζει μια δυσκολότερη πρόκληση. Στις ΗΠΑ, ο αποκλεισμός του MAGA δεν είναι προς το παρόν εφικτός, αλλά αναδρομικά, οι Ρεπουμπλικάνοι θα έπρεπε να είχαν καταδικάσει τον Τραμπ μετά τη δεύτερη παραπομπή του για να αποτρέψουν την εκ νέου υποψηφιότητά του.
Η διακυβέρνηση Τραμπ, την οποία ο συγγραφέας χαρακτηρίζει ως “απολύτως απαίσια”, αναδεικνύει τους κινδύνους ενός ανεξέλεγκτου λαϊκισμού. Η παλιά ρήση “η απάντηση στον κακό λόγο είναι περισσότερος λόγος” φαίνεται να μην ισχύει πλέον. Ο συγγραφέας αναφέρει την περίπτωση του Τραμπ που συγκεντρώνει κεφάλαια βασιζόμενος στην ιδέα ότι το “Σύστημα” τον εμποδίζει να στείλει επιταγές 5.000 δολαρίων στους Αμερικανούς, μια εντελώς ανυπόστατη υπόσχεση. Το MAGA, κατά τον συγγραφέα, ζει σε έναν κόσμο φαντασίας, δυσπιστώντας σε οποιαδήποτε πληροφορία δεν προέρχεται απευθείας από τον Τραμπ.
Ενώ ορισμένοι συντηρητικοί προτείνουν τεστ IQ ή περιουσιακά κριτήρια για την ψήφο, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι ο αποκλεισμός συγκεκριμένων υποψηφίων ή θέσεων έχει παρόμοιο αποτέλεσμα, θέτοντας ένα ελάχιστο όριο για την πλήρη δημοκρατική συμμετοχή. Η αδυναμία του κατεστημένου να εμποδίσει τον Τραμπ, παρά τις ευκαιρίες που είχε, καταδεικνύει τους κινδύνους μιας ελίτ που είναι υπερβολικά ανεκτική σε απειλές κατά του συστήματος.
Ο συγγραφέας επικρίνει τη στάση της αμερικανικής δεξιάς που διαμαρτύρεται για δήθεν αδικίες που υφίσταται, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει την απεριόριστη δημοκρατία ή ακόμη και την απόλυτη μοναρχία (αναφορά στον Curtis Yarvin). Αντίθετα, η Ευρώπη φαίνεται να έχει υιοθετήσει μια πιο μετριοπαθή θέση, αποδεχόμενη τη δημοκρατία αλλά θέτοντας όρια στη λαϊκή κυριαρχία μέσω του αποκλεισμού ακραίων μορφών. Η στρατηγική συνεργασία άλλων κομμάτων για τον αποκλεισμό της λαϊκιστικής δεξιάς, όπως συμβαίνει στη Γαλλία και τη Γερμανία, δεν αντιφάσκει με τις δημοκρατικές αρχές. Αν η πλειοψηφία των ψηφοφόρων θέλει να κρατήσει κάποιους μακριά από την εξουσία, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει.
Συμπερασματικά, ενώ οι απαγορεύσεις ενέχουν τον κίνδυνο υπέρβασης, στην περίπτωση του Georgescu, η απόφαση του ρουμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου κρίνεται δικαιολογημένη. Με την άνοδο του λαϊκισμού παγκοσμίως, ο συγγραφέας αναμένει περισσότερες περιπτώσεις όπου η δημοκρατία θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, καθιστώντας αναγκαία τη συζήτηση για τα όριά της και τον ρόλο των θεσμών στην προστασία της.
Πηγή: richardhanania.com
mywaypress.gr
