Οι εμπορικοί αποκλεισμοί πλήττουν την επιχειρηματική δραστηριότητα

Η εμπορική διένεξη ΗΠΑ-Κίνας μπορεί να οδηγήσει σε ένα δικαιότερο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα;

 
Η πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών να περιορίσει την πρόσβαση της εταιρίας  κατασκευής τηλεπικοινωνιακού υλικού Huawei σε εξαρτήματα και τεχνολογία από αμερικανικές εταιρίες χωρίς προηγούμενη έγκριση, επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφαλείας, ενδεχομένως να οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε διεθνές επίπεδο, να τροποποιήσουν το βαθμό σύνδεσής τους με προμηθευτικές αλυσίδες που εδρεύουν στην Κίνα και να στρέψουν τους καταναλωτές σε τηλεπικοινωνιακά προϊόντα μη κινεζικής προέλευσης. Η διάσταση που μπορεί να λάβει η κίνηση αυτή, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ζήτησαν και από την Ευρώπη να υιοθετήσει παρόμοια συμπεριφορά, είναι πιθανό να συμβάλει στην τροποποίηση των ισχυόντων εμπορικών σχέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Μολονότι το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ εξέδωσε τρίμηνη παράταση συναλλαγών με την εταιρία Huawei προκειμένου να εκτονωθεί η ένταση που δημιουργήθηκε στις αμερικανο-κινεζικές σχέσεις. Η εμπορική σύγκρουση έχει αρχίσει να κλιμακώνεται με αποτέλεσμα να τραυματίζεται η επιχειρηματική εμπιστοσύνη, να ενισχύεται η μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, να διαταράσσονται οι σχέσεις στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού και να τίθεται σε κίνδυνο η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν λίγες ημέρες αναθεώρησε πτωτικά την πρόβλεψή του για το φετινό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας στο 6,2% από 6,3%, καθώς και την πρόβλεψη για την ανάπτυξη του 2020 στο 6,0% από 6,1%, επικαλούμενο την έντονη αβεβαιότητα που προκαλούν οι εξελίξεις στο παγκόσμιο εμπόριο.

 
Οι νέοι εμπορικοί δασμοί ήρθαν για να μείνουν;

Προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός επίδρασης των νέων εμπορικών δασμών που επιβλήθηκαν, τόσο από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και από την πλευρά της Κίνας, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η χρονική τους διάρκεια. Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι από τις μέχρι σήμερα εξελίξεις, διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει πρόθεση επιστροφής στα ισχύοντα του πρόσφατου παρελθόντος. Συνολικά από τον Ιούλιο του 2018 μέχρι το Μάιο του 2019, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει διαδοχικά δασμούς, σε τρεις «ομάδες» εισαγόμενων αγαθών από την Κίνα, συνολικής αξίας $250 δισ. ενώ από την πλευρά της Κίνας, έχουν επιβληθεί δασμοί σε εισαγωγές αξίας $110 δισ. Το αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι ότι, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επωμισθεί το μεγαλύτερο βάρος της αύξησης του κόστους εξαιτίας των νέων δασμών ενώ οι εισαγωγές από την Κίνα έχουν μειωθεί απότομα και στις τρεις «ομάδες» αγαθών.

Ορισμένοι από τους επιβληθέντες δασμούς έχουν μετακυληθεί στους καταναλωτές ενώ άλλοι έχουν απορροφηθεί από τις εισαγωγικές επιχειρήσεις μέσω χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους. Στην περίπτωση της Κίνας, η επιβολή δασμών στα εισαγόμενα αγαθά από τις ΗΠΑ, έχει επιφέρει μια ηπιότερου μεγέθους μείωση των εισαγωγών από την ημέρα έναρξης των εμπορικών αντεγκλήσεων. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να επισημανθεί, ότι η αύξηση των διμερών δασμών ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα δεν έχει επηρεάσει σημαντικά το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου με την Κίνα το πρώτο τρίμηνο του 2019 ήταν περί τα $80 δισ. έναντι $91 δισ. της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου έτους. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το 2018, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ με την Κίνα, διευρύνθηκε κατά $42 δισ. συγκριτικά με το 2017, καθώς πολλές επιχειρήσεις προσπάθησαν να εφοδιασθούν με πρώτες ύλες και αγαθά πριν την εφαρμογή των νέων δασμών. Η οποιαδήποτε νέα εμπορική συμφωνία προκύψει μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας δεν θα καταργήσει άμεσα τους επιβληθέντες δασμούς αλλά το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα διατηρηθούν και μετά τη συμφωνία και μέχρι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των δυο πλευρών.

 
Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα σε αναζήτηση νέων ισορροπιών

Οι επιβληθέντες δασμοί τόσο από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και από την πλευρά της Κίνας, όπως υποδεικνύουν οι σημερινές συνθήκες θα λειτουργήσουν εντός ενός αρκετά προστατευτικού παγκόσμιου εμπορικού συστήματος για σχετικά μακρύ χρονικό διάστημα. Ωστόσο, ο εμπορικός προστατευτισμός όπως όλα καταμαρτυρούν δεν αποτελεί μια εσωτερική υπόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Οι διμερείς δασμοί επιδρούν στην ανταγωνιστικότητα μιας χώρας με κύριο χαρακτηριστικό ότι επωφελούνται οι επιχειρήσεις των χωρών που δεν επηρεάζονται άμεσα από τους επιβληθέντες δασμούς. Η επιβολή υψηλότερων δασμών σε κινεζικά αγαθά από την πλευρά των ΗΠΑ επιτρέπει σε άλλες χώρες και ειδικότερα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να διεκδικήσουν ένα τμήμα των κινεζικών εξαγωγών, καθώς οι αμερικανικές επιχειρήσεις  στρέφονται εκτός της προμηθευτικής αλυσίδας της Ανατολικής Ασίας.

Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς μπορούν να αδράξουν την ευκαιρία και να επωφεληθούν από την επιβολή δασμών στα αμερικανικά αγαθά από την πλευρά της Κίνας, ενισχύοντας τις εξαγωγές τους (π.χ. αγροτικά προϊόντα) προς την Κίνα. Υπενθυμίζεται, ότι η ΕΕ μετά την πρώτη επιβολή δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Ιούλιο του 2018, ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με την Κίνα προκειμένου να εξασφαλίσει σταθερές εξαγωγές προς αυτήν, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τον περιορισμό των απωλειών από την κλιμάκωση της εμπορικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Κίνας.

Η απόφαση των ΗΠΑ να περιορίσει την πρόσβαση της εταιρίας Huawei σε εξαρτήματα και τεχνολογία αμερικανικών εταιριών, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να εμποδιστεί η πώληση κινεζικών προϊόντων και υπηρεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο, δίνοντας την ευκαιρία στην ΕΕ να αποτελέσει εν δυνάμει, ένα σημαντικό εμπορικό σύμμαχο της Κίνας. Η Κίνα από στρατηγικής άποψης δεν επιθυμεί να διευρύνει το εμπορικό μέτωπο εναντίον της, οδηγώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ σε κοινή στάση. Η αλλαγή των σημερινών εμπορικών κανόνων μεταξύ ΕΕ και Κίνας θα είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές. Ωστόσο, Κίνα και ΕΕ είναι αναγκαίο να προσεγγίσουν τον τρόπο αντιμετώπισης των επιχειρήσεών τους με την ίδια βαρύτητα, αποφεύγοντας χειρισμούς που θα είχαν μονόπλευρα οφέλη.

Ο τρόπος αντίδρασης τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και της Κίνας, υποδηλώνει ότι και οι δύο συμφωνούν πως το υφιστάμενο εμπορικό σύστημα ωφελεί περισσότερο την Κίνα. Οι νέοι δασμοί ανεξαρτήτως, του βαθμού επιβάρυνσης που προξενούν στις τιμές των αγαθών και του εύρους των αγαθών στα οποία επιβάλλονται, δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα στο σημερινό σύστημα εμπορικών συναλλαγών. Πολιτικοί και ακαδημαϊκοί στο παρελθόν άσκησαν έντονη κριτική στον τρόπο λειτουργίας του διεθνούς εμπορίου, υπογραμμίζοντας την αδυναμία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) να προσφέρει ουσιαστική λύση στα προβλήματα του.

Σε ένα βαθμό η επιβολή δασμών ενδεχομένως να αποτελεί μια περιορισμένη μορφή δικαιοσύνης στα ζητήματα που προκάλεσε η απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου στο όραμα της παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, οι δασμοί δεν αποτελούν το μοναδικό εργαλείο επίλυσης των προβλημάτων ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει μια οικονομία. Το πολυμερές σύστημα διεθνούς εμπορίου, επιβάλλεται να ενισχυθεί και να μην αφεθεί να καταρρεύσει, καθώς θα αντικατασταθεί από τα εθνικά συμφέροντα και τον προστατευτισμό. Στα πλαίσια του ΠΟΕ και του G-20, οι χώρες θα πρέπει να βρεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να αναλάβουν πρωτοβουλίες απομονώνοντας τον παράγοντα της γραφειοκρατίας, προκειμένου με τις παρεμβάσεις τους σε ρυθμιστικούς κανόνες να οδηγήσουν σε ένα αποτελεσματικότερο πολυεθνικό εμπορικό σύστημα.

Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.