Έρευνα Eteron x King’s College: Οι Έλληνες εντοπίζουν πρόβλημα έμφυλης βίας
Το 68,3% συμφωνεί ότι εγκλήματα κατά των γυναικών πρέπει να τιμωρούνται αυστηρότερα, ενώ το 27,9% διαφωνεί
Το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή εγκαινιάζει σήμερα το νέο του project με τίτλο “Gender Divide”, σε συνεργασία με το βρετανικό πανεπιστήμιο King’s College του Λονδίνου.
Η έρευνα αυτή, αποτελεί συγκριτική μελέτη της αντίστοιχης που διενήργησε το King’s College του Λονδίνου στη Μεγάλη Βρετανία και στοχεύει στη διεύρυνση και εμβάθυνση του έργου του Ινστιτούτου σε έμφυλα ζητήματα, επιχειρώντας να καταγράψει, να μελετήσει και να αναλύσει προσλήψεις και στερεότυπα του κοινωνικού σώματος, να εξερευνήσει τις αντιλήψεις των Ελλήνων σε ζητήματα φεμινισμού, φύλου και κρίσιμα κοινωνικά φαινόμενα, όπως οι γυναικοκτονίες.
Στο πλαίσιο αυτό, το Eteron δημοσιεύει σήμερα τα ευρήματα της μεγάλης του έρευνας που πραγματοποιήθηκε από την aboutpeople για λογαριασμό του Ινστιτούτου, σε πανελλαδικό δείγμα 2.074 πολιτών μεταξύ 4-6 Ιουνίου 2024. Η έρευνα επικεντρώθηκε σε βασικά ζητήματα όπως η γυναικοκτονία, τα δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ+ και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία και την εργασία, αλλά και στην πρόσληψη κεντρικών εννοιών, όπως η πατριαρχία και ο φεμινισμός.
Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από τους Δρ. Γιώργο Σαμαρά (Επίκουρος Καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής King’s College London), Δρ. Αναστασία Βενετή (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Bournemouth), Πέτρο Ιωαννίδη (Διευθυντής της aboutpeople) και Δρ. Νίκο Ερηνάκη (Επιστημονικός διευθυντής του ΕΝΑ και επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης).
Ακολουθούν ορισμένα από τα πιο βασικά ευρήματα της ποσοτικής έρευνας:
Γυναικοκτονία
Στην ερώτηση γνωρίζετε/έχετε ακούσει τον όρο” γυναικοκτονία”, το 95,9% των ερωτηθέντων απαντάει ναι και ξέρω και τι σημαίνει, μόλις το 3,4% απαντάει ότι τον έχω ακούσει αλλά δεν ξέρω τι σημαίνει και το 0,1% απαντάει ότι δεν τον έχω ακούσει.
Τοξική αρρενωπότητα
Το 66% των ερωτηθέντων γνωρίζει και κατανοεί τον όρο, το 11,1% τον έχει ακούσει αλλά δεν τον κατανοεί, το 20,8% δεν τον έχει ακούσει και το 2,1% δεν απάντησε.
Πατριαρχική κοινωνία
Το 95% των ερωτηθέντων γνωρίζει και κατανοεί τον όρο, το 3,2% τον έχει ακούσει αλλά δεν τον καταλαβαίνει, το 1% δεν τον έχει ακούσει και το 0,8% δεν απάντησε.
Φεμινισμός
Το 98% γνωρίζει και κατανοεί τον όρο, το 1,6% τον έχει ακούσει αλλά δεν τον καταλαβαίνει και το 0,4% δεν τον έχει ακούσει.
Woke κουλτούρα
Το 23,3% γνωρίζει και κατανοεί τον όρο, το 30,4% τον έχει ακούσει αλλά δεν τον καταλαβαίνει, το 40,9% δεν τον έχει ακούσει και το 5,4% δεν απάντησε.
Γάμος ομόφυλων ζευγαριών
Στην ερώτηση συμφωνείτε ή διαφωνείτε με το νομοσχέδιο για το γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, οι απαντήσεις έχουν ως εξής:
– Συμφωνώ και μάλλον συμφωνώ: 60,1%
– Διαφωνώ και μάλλον διαφωνώ: 37,4%
– Οι άνδρες συμφωνούν και μάλλον συμφωνούν σε ποσοστό 53,3% και οι γυναίκες σε ποσοστό 66,7%
– Το υψηλότερο ποσοστό συμφωνώ και μάλλον συμφωνώ εντοπίζεται στην ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών (69,4%)
Υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια
Στην ερώτηση συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις υιοθεσίες παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, οι απαντήσεις έχουν ως εξής:
– Συμφωνώ και μάλλον συμφωνώ: 36,7%
– Διαφωνώ και μάλλον διαφωνώ: 59,9%
– Οι άνδρες διαφωνούν και μάλλον διαφωνούν σε ποσοστό 66.6% και οι γυναίκες σε ποσοστό 53.2%
– Το υψηλότερο ποσοστό διαφωνώ και μάλλον διαφωνώ εντοπίζεται στην ηλικιακή ομάδα 65 ετών και άνω (70,7%)
Διακρίσεις και εγκλήματα εις βάρος των γυναικών
Στην ερώτηση αν οι γυναίκες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν περισσότερες διακρίσεις σε σχέση με τους άνδρες, οι απαντήσεις έχουν ως εξής:
– Συμφωνώ και μάλλον συμφωνώ: 79,9%
– Διαφωνώ και μάλλον διαφωνώ: 37,4%
– Οι άνδρες συμφωνούν και μάλλον συμφωνούν σε ποσοστό 53,3% και οι γυναίκες σε ποσοστό 66,7%
– Το υψηλότερο ποσοστό συμφωνώ και μάλλον συμφωνώ εντοπίζεται στην ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών (69,4%)
Επίσης, τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν πολύ υψηλά επίπεδα συμφωνίας στην ανάγκη τα εγκλήματα σε βάρος γυναικών, όπως η βία, η κακοποίηση και η θανάτωση, να τιμωρούνται αυστηρότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα.
Συνολικά, το 68,3% των ερωτηθέντων συμφωνεί ότι τα εγκλήματα κατά των γυναικών πρέπει να τιμωρούνται αυστηρότερα, ενώ το 27,9% διαφωνεί. Οι γυναίκες με 80,2% διατυπώνουν το αίτημα για τη λήψη μέτρων απέναντι στην έμφυλη βία, ενώ για τους άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι σημαντικά χαμηλότερο, κινούμενο στο 56.4%.
Ηθικός Πανικός και Ελληνική Πολιτική
Κείμενο του
principal researcher, Δρ. Γιώργου Σαμαρά
Η έρευνα Gender Divide του Eteron εξερευνά τις αντιλήψεις των Ελλήνων σε ζητήματα φεμινισμού, φύλου και κρίσιμες κοινωνικές παθογένειες όπως οι γυναικοκτονίες στην Ελλάδα και η ανάγκη νομικής αναγνώρισης του όρου – ζήτημα που δείχνει να απασχολεί ολοένα και περισσότερους ερευνητές και αναλυτές τόσο σε Ευρωπαϊκό, 1 αλλά και Ελληνικό επίπεδο. 2
Παράλληλα, η έρευνα αναδεικνύει σημαντική πτυχή της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με τις αντιλήψεις για την ισότητα, και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της Ελληνίδας γυναίκας το 2024. Επιπλέον, εξετάζει την ποιότητα ζωής των τρανς ατόμων στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την κοινή γνώμη απέναντι στη διαφορετικότητα.
Το κύριο συμπέρασμα των αποτελεσμάτων είναι ότι στην Ελλάδα δεν έχει κυριαρχήσει ο ηθικός πανικός για θέματα φύλου, σε αντίθεση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Στοιχεία που παρατηρούνται σε χώρες όπως οι Μεγάλη Βρετανία, 3 Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία δεν κάνουν την εμφάνιση τους στα αποτελέσματα της έρευνας του ΕΤΕΡΟΝ σε δείγμα 2,000 ατόμων, μία έκβαση θετική και αρκετά ελπιδοφόρα. Όμως, παρατηρούνται ανησυχητικά ευρήματα στις τάσεις των ανδρών, ενώ οι ηλικιακές διαφορές είναι έντονες απέναντι σε προοδευτικές αξίες.
Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις, ο παρακάτω σχολιασμός εστιάζει στην κοινωνική και πολιτική διάσταση του ηθικού πανικού, την ανάγκη επικέντρωσης σε υπαρκτά ζητήματα δημόσιας πολιτικής, και λειτουργεί ως «προειδοποίηση» για πιθανή αύξηση και περαιτέρω στοχοποίηση κοινωνικά ευάλωτων ομάδων στη χώρα σε θέματα φύλου και σεξουαλικής ταυτότητας.
Είναι απαραίτητη η παρακολούθηση και τακτική ανάλυση των εν λόγω ζητημάτων, ειδικά μετά τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024, όπου κόμματα με μονοθεματική ατζέντα εμφανίστηκαν στην ελληνική πολιτική σκηνή, 4 υιοθετώντας ανοιχτά τον ηθικό πανικό, συνοδευόμενο από φόβο και εξτρεμιστική ρητορική.
Συνεπώς, το Eteron ρίχνει φως στις αντιλήψεις των Ελλήνων σχετικά με θέματα φύλου, ευελπιστώντας να εγκαινιάσει νέα εποχή και για άλλους φορείς, ινστιτούτα και δημοσκοπικές εταιρείες, που θα δίνουν έμφαση σε πτυχές που μέχρι στιγμής παραμένουν σχετικά ανεξερεύνητες στην Ελλάδα.
Γυναικοκτονίες
Ξεκινώντας από το πολυσυζητημένο θέμα της εξάπλωσης της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών στη χώρα, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων αντικατοπτρίζουν την αναγνώριση της έλλειψης ισότητας. Το 79.9% των συμμετεχόντων αναγνωρίζουν ανοιχτά ότι η Ελλάδα είναι μια πατριαρχική κοινωνία, ενώ το 68.3% θεωρούν σημαντική την επιβολή αυστηρότερων ποινών για εγκλήματα κατά των γυναικών. Επιπλέον, το 65.8% των ερωτηθέντων τονίζουν την ανάγκη για αναγνώριση του όρου «γυναικοτονία» στην ελληνική κοινωνία.
Αυτά τα ποσοστά αποτυπώνουν ισχυρή θέληση της κοινής γνώμης στην Ελλάδα, ακολουθώντας τάσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη σχετικά με τη νομική αναγνώριση ενός όρου που εξακολουθεί να αποτελεί πολιτικοποιημένο ταμπού μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. 5 Το συντριπτικά υψηλό ποσοστό, που καλεί για αναγνώριση του όρου, έρχεται ως κάλεσμα σε ένα υπάρχον νομικό πλαίσιο που αποδεικνύεται μη ανθεκτικό και ακατάλληλο, με επιτακτική την ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία των Ελληνίδων ύστερα από τέσσερα χρόνια κατακόρυφης αύξησης των περιστατικών. 6
Είναι επίσης αξιοσημείωτη η διαιρεμένη ανδρική γνώμη επί του θέματος, με μόλις το 52.6% των ανδρών να τάσσεται υπέρ και το 43.3% κατά. Οι αυξητικές τάσεις στις νεότερες ηλικίες, ειδικά στη γενιά της Gen Z και τους Millennials, αποτελούν επίσης Ευρωπαϊκό φαινόμενο με πιο προοδευτικές αντιλήψεις στα έμφυλα ζητήματα. 7Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις θετικότερες αντιλήψεις απέναντι στον φεμινισμό στις νεότερες ηλικίες, όπου τα αποτελέσματα παρουσιάζουν το σημαντικό εύρημα στις ηλικίες 17-34, που είναι σαφώς πιο ανοιχτές στην υιοθέτηση προοδευτικών θέσεων.
Δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ
Μετά από μια χρονιά πολλαπλών βίαιων γεγονότων, 8ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα, όπου η άνοδος της ακροδεξιάς συνοδεύεται από ομοφοβικές τάσεις, η έρευνα του ΕΤΕΡΟΝ καταγράφει τον ηθικό πανικό που συμβαδίζει με τις προοδευτικές τάσεις των συμμετεχόντων. Στο ερώτημα αν συμφωνούν ή διαφωνούν με τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, το 60.1% συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί, ενώ το 37.4% διαφωνεί ή μάλλον διαφωνεί.
Οι μεγάλες διαφορές εντοπίζονται στις τάσεις των νέων, που παρουσιάζονται και πάλι πιο θετικοί απέναντι στο νομοσχέδιο, ειδικά στις ηλικίες 17-44. Ο πολιτικός διάλογος και η τοξικότητα από κόμματα της δεξιάς, αλλά και μεγάλο μέρος του κυβερνώντος κόμματος, έχουν προκαλέσει ζημία σε κοινωνικό επίπεδο, καθώς παρατηρείται πολιτικοποίηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα εν έτει 2024. Οι τάσεις που εμφανίστηκαν στα τέλη του 2023 και στις αρχές του 2024, με τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά 9 και τα κόμματα «Νίκη» και «Ελληνική Λύση» να πρωταγωνιστούν με ομοφοβικές τοποθετήσεις εντός της Βουλής, αποτελούν πασιφανή απόπειρα δημιουργίας ηθικού πανικού.
Η πολιτικοποίηση των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων αποτελεί το νέο πεδίο μάχης ακροδεξιών πολιτικών, που σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, εντείνονται. 10 Η αμφισβήτηση της ίσης μεταχείρισης, σε συνδυασμό με την επιρροή της εκκλησίας και τη χρήση ρητορικής μίσους, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα ελληνικά ΜΜΕ και στις συζητήσεις εντός της Βουλής κατά τη διάρκεια της ψήφισης του νομοσχεδίου. Η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και η ύπαρξη έντονης εθνικιστικής ομοφοβίας είχαν αρνητική επίδραση στις τάσεις των Ελλήνων, όπως αποτυπώθηκε και σε άλλες έρευνες κοινής γνώμης κατά τη διάρκεια του έτους. 11
Ο ηθικός πανικός επεκτείνεται και στα δικαιώματα των τρανς ατόμων σε Ελληνικό επίπεδο. Η ανάγκη αποπολιτικοποίησης τέτοιων ζητημάτων και η χρονική στιγμή της δημοσίευσης της έρευνας του Eteron ρίχνουν φως στις τάσεις των Ελλήνων, όπου σχεδόν το 70% της κοινωνίας αναγνωρίζει ότι τα τρανς άτομα στην Ελλάδα δεν έχουν αξιοπρεπή ζωή.
Σε συνδυασμό με τις αντί-ΛΟΑΤΚΙ τάσεις, όπως αυτές αποτυπώνονται στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάγκη ίσης μεταχείρισης και σεβασμού στη διαφορετικότητα. Η εμφάνιση μονοθεματικών κομμάτων, που στοχεύουν στη διάδοση ομοφοβικών και τρανσφοβικών τάσεων, αποτελεί υπενθύμιση ότι ο ηθικός πανικός διεισδύει και στην Ελλάδα, αυξάνοντας τον κίνδυνο βίας όταν τα εν λόγω ζητήματα πολιτικοποιούνται. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η συνεχής παρακολούθηση των συγκεκριμένων τάσεων για να διαπιστωθεί κατά πόσο επηρεάζονται από την πολιτικοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύνοψη
Κλείνοντας τον σχολιασμό της έρευνας, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κοινή γνώμη τείνει να δίνει έμφαση σε ζητήματα δημόσιας πολιτικής όταν αυτά αναφέρονται συχνά από τα ΜΜΕ, ακόμα κι αν δεν είναι καίρια ή υπαρκτά προβλήματα. 12 Ο ηθικός πανικός συχνά μεγεθύνεται από τα μέσα, τα οποία οφείλουν να αναγνωρίσουν τον ρόλο τους σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο σκηνικό που διαμορφώνεται στην Ελλάδα με αφορμή τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, αλλά και τα δικαιώματα των γυναικών.
Τα ποσοστά απαντήσεων σχετικά με την ύπαρξη ισότητας και το κατά πόσο προωθείται από τα ΜΜΕ είναι ενδεικτικά του διχασμού, με το 49.8% των συμμετεχόντων να πιστεύει ότι τα Ελληνικά ΜΜΕ δεν συμβάλλουν στην προώθηση της ισότητας. Η αρνητική γνώμη για την ισότητα είναι άλλη μία ένδειξη των προβληματικών τάσεων και της εργαλειοποίησης ζητημάτων που δεν θα έπρεπε να εργαλειοποιούνται από τον δημοσιογραφικό κόσμο.
Συνεπώς, τα αποτελέσματα του Eteron εγκαινιάζουν ένα νέο κύκλο ανάλυσης και συζητήσεων πάνω σε θέματα ισότητας, τονίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη αναγνώριση των προβλημάτων εντός της ελληνικής κοινωνίας και τη θέσπιση ισχυρότερων πλαισίων της δημόσιας πολιτικής της χώρας, που θα προστατεύσουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μόνο με ουσιαστικές κυβερνητικές παρεμβάσεις θα είναι εφικτή μία πολιτική ισότητας, ενώ πρέπει να θεωρείται αυτονόητο ότι το έργο της κυβέρνησης σε θέματα ισότητας, δεν πρέπει να σταματήσει ή ολοκληρωθεί στο γάμο ομόφυλων ζευγαριών ή την τεκνοθεσία. Οφείλει να επεκταθεί με ουσιαστικές νομικές προστασίες και αποφασιστική ατζέντα, που θα λειτουργήσουν ως ασπίδα προστασίας για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ανά την χώρα.
info
10 επιλεγμένα γραφήματα από την έρευνα
Oλόκληρη η έρευνα σε μορφή pdf
