Η κακοήθης βλακεία θα σκοτώσει την παγκόσμια οικονομία;

3 Απριλίου, 2025 1:51 μμ

Plus: Δασμοί αυστηρότεροι από το αναμενόμενο

 
Ο Paul Krugman σε άρθρο του στο paulkrugman.substack.com ασκεί δριμεία επίκριση στις νέες δασμολογικές πολιτικές του  Ντόναλντ Τράμπ, ἐπισημαίνοντας ότι αυτές αποτελούν καταστροφή και υπογραμμίζει την ανοησία στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων του. Ἐπιπλέον, τονίζει ὅτι οἱ δασμοὶ εἶναι ὑψηλότεροι τοῦ ἀναμενομένου καὶ συγκρίνονται δυσμενῶς πρὸς τὸν νόμο Σμοτ-Χόλεϋ τοῦ 1930. Τέλος, ἐκφράζει ἀνησυχία  για τις  συνέπειες της απρόβλεπτης και ανεύθυνης πολιτικής του στην παγκόσμια οικονομία.

 

1. Ποιο ήταν το ιστορικό πλαίσιο του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος που ανατράπηκε από τις πρόσφατες δασμολογικές κινήσεις των ΗΠΑ;

Η Αμερική δημιούργησε το σύγχρονο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, το οποίο βασίζεται σε κανόνες που διέπουν τους δασμούς και σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης που οδήγησε στη μείωσή τους με την πάροδο του χρόνου. Το σύστημα αυτό προήλθε από τον Νόμο Αμοιβαίων Εμπορικών Συμφωνιών του 1934, που επινοήθηκε από τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου υπό αυτό το σύστημα, παρόλο που είχε ορισμένες αρνητικές πτυχές, ήταν συνολικά πολύ ευεργετική για την Αμερική και τον κόσμο, αποτελώντας ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα πολιτικής.

2. Πόσο σημαντικές είναι οι νέες δασμολογικές επιβαρύνσεις που ανακοινώθηκαν και πώς συγκρίνονται με προηγούμενες εμπορικές ενέργειες;

Οι δασμοί που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν υψηλότεροι από ό,τι αναμενόταν από τους περισσότερους. Αυτό αποτελεί ένα πολύ μεγαλύτερο σοκ για την οικονομία από τον περιβόητο δασμό Σμουτ-Χόλεϊ του 1930, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι το διεθνές εμπόριο είναι περίπου τρεις φορές πιο σημαντικό σήμερα απ’ ό,τι ήταν τότε.

3. Ποιες ήταν οι βασικές αποκαλύψεις σχετικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων πίσω από αυτούς τους νέους δασμούς και γιατί προκαλούν ανησυχία;

Αυτό που προκάλεσε σοκ δεν ήταν μόνο το μέγεθος των δασμών, αλλά κυρίως αυτό που αποκαλύφθηκε σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ομάδα του Τραμπ κατέληξε σε αυτά τα δασμολογικά ποσοστά. Η «κακοήθης ανοησία» της όλης διαδικασίας ήταν ανησυχητική. Η αξιοπιστία είναι ένα κρίσιμο μέρος της χάραξης πολιτικής. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να σχεδιάσουν αν δεν έχουν ιδέα τι να περιμένουν στη συνέχεια, και οι ξένες κυβερνήσεις δεν θα λάβουν μέτρα που βοηθούν την Αμερική αν δεν αναμένουν από τις ΗΠΑ να ανταποκριθούν ορθολογικά.

4. Ποια φαινομενική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό των δασμών και ποια είναι τα κύρια προβλήματα με αυτήν την προσέγγιση;

Ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι τα δασμολογικά ποσοστά που επιβλήθηκαν σε διάφορες χώρες αντανακλούσαν τις πολιτικές τους, αλλά αποδείχθηκε ότι οι δασμοί για κάθε χώρα φαίνεται να προέρχονται από έναν απλοϊκό τύπο που βασίζεται στο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με αυτήν τη χώρα. Ο τύπος αυτός θεωρούσε ότι το υποτιθέμενο επίπεδο προστατευτισμού μιας χώρας ισούται με το εμπορικό της πλεόνασμα με την Αμερική διαιρούμενο με τις εξαγωγές της προς την Αμερική. Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι ότι αυτός ο υπολογισμός λαμβάνει υπόψη μόνο το εμπόριο αγαθών, αγνοώντας το εμπόριο υπηρεσιών, το οποίο είναι μια σημαντική παράλειψη. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σημαντικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ στο εμπόριο αγαθών, το οποίο όμως αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από ένα έλλειμμα στο εμπόριο υπηρεσιών.

5. Υπάρχουν εικασίες για την προέλευση αυτής της μεθόδου υπολογισμού των δασμών;

Υπάρχουν εικασίες ότι η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να έχει προκύψει από έναν κατώτερο υπάλληλο με ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας, ή ακόμη και να είναι αποτέλεσμα χρήσης μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT. Ορισμένοι υπαινίσσονται ότι η απλοϊκότητα και οι ελλείψεις του τύπου μοιάζουν με κάτι που θα παρήγαγε ένας φοιτητής που δεν έχει κάνει την απαραίτητη μελέτη και προσπαθεί να «πουλήσει φύκια» σε μια εξέταση.

6. Πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις, ποια είναι η ευρύτερη σημασία μιας τόσο «κακοήθους ανόητης» διαδικασίας χάραξης πολιτικής;

Όταν διακυβεύεται η τύχη της παγκόσμιας οικονομίας, η «κακοήθης ανοησία» της διαδικασίας χάραξης πολιτικής είναι ίσως εξίσου σημαντική με τις ίδιες τις πολιτικές. Πώς μπορούν οι επιχειρήσεις ή οι ξένες κυβερνήσεις να εμπιστευτούν οτιδήποτε προέρχεται από μια διοίκηση που συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο; Η έλλειψη προβλεψιμότητας και ορθολογισμού υπονομεύει την εμπιστοσύνη και καθιστά δύσκολη τη διεθνή συνεργασία.

7. Ποια είναι η πιθανή κινητήρια δύναμη πίσω από αυτές τις δασμολογικές ενέργειες, σύμφωνα με τον συγγραφέα;

Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι ο κύριος στόχος του Τραμπ δεν είναι η επίτευξη οικονομικών στόχων, αλλά μάλλον μια επίδειξη κυριαρχίας, με σκοπό να σοκάρει και να τρομοκρατήσει τους ανθρώπους και να τους κάνει να υποταχθούν, παρά μια κανονική πολιτική. Η άγνοια και η ανευθυνότητα φαίνεται να αποτελούν μέρος αυτού του μηνύματος.

8. Ποια είναι η άποψη του συγγραφέα για το αν ο Τραμπ θα αναθεωρήσει αυτές τις πολιτικές;

Ο συγγραφέας εκφράζει την επιθυμία να φανταστεί ότι ο Τραμπ θα παραδεχτεί το λάθος του, θα ακυρώσει όλη την προσπάθεια και θα ξεκινήσει από την αρχή. Ωστόσο, πιστεύει ότι αυτό δεν θα συμβεί, επειδή θα χάλαγε την επίδειξη κυριαρχίας. Η άγνοια και η ανευθυνότητα είναι σκόπιμα μέρος του μηνύματος που θέλει να περάσει.

 
Δασμοί αυστηρότεροι από το αναμενόμενο

Δημοσίευμα  του axios.com περιγράφει το σχέδιο του Προέδρου Τραμπ για την επιβολή νέων, σημαντικών δασμών σε πολλούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Αυτοί οι δασμοί, που χαρακτηρίζονται ως ένα “οικονομικό στοίχημα” και μια “επιθετική αναδιάρθρωση”, στοχεύουν στην αναμόρφωση του παγκόσμιου εμπορίου και την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας. Ωστόσο, η κίνηση αυτή αντιμετωπίζει σκεπτικισμό και αντίθεση από επιχειρηματικούς ηγέτες, οικονομολόγους και πολιτικούς, λόγω των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στις τιμές των καταναλωτών, την επιχειρηματική δραστηριότητα και τις διεθνείς σχέσεις. Οι αναλυτές εκτιμούν σημαντική αύξηση του πληθωρισμού και επισημαίνουν την ευρεία κλίμακα των δασμών που επιβάλλονται σε διάφορες χώρες.

 

1. Ποιο είναι το βασικό σχέδιο δασμών που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Τραμπ και γιατί χαρακτηρίζεται ως “Ημέρα Απελευθέρωσης”;

Ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε ένα σχέδιο “αμοιβαίων” δασμών, επιβάλλοντας σημαντικές εισαγωγικούς φόρους σε βασικούς εμπορικούς εταίρους. Χαρακτηρίζεται ως “Ημέρα Απελευθέρωσης” από τον ίδιο και ανώτερους αξιωματούχους του Λευκού Οίκου, υποδηλώνοντας μια ριζική αλλαγή στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ με στόχο την αναδιάταξη της παγκόσμιας οικονομίας προς όφελος της αμερικανικής βιομηχανίας.

2. Ποια είναι η κλίμακα και η έκταση αυτών των νέων δασμών;

Οι νέοι δασμοί περιλαμβάνουν έναν γενικό βασικό δασμό 10% που εφαρμόζεται παγκοσμίως, αλλά αυξάνεται σημαντικά για χώρες που θεωρούνται οι “χειρότεροι παραβάτες”. Για παράδειγμα, οι κινεζικές εισαγωγές θα υπόκεινται σε συνολικούς δασμούς 54% (συνδυάζοντας τον νέο αμοιβαίο δασμό 34% με τους προηγούμενους δασμούς 20%). Χώρες όπως το Βιετνάμ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ινδία θα αντιμετωπίσουν επίσης σημαντικά αυξημένους δασμούς που ξεπερνούν το 25%. Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές θα επιβαρυνθούν με 20% δασμούς, ενώ τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα με 25%. Εκτιμάται ότι περίπου 60 χώρες θα επηρεαστούν από αυτούς τους υψηλούς δασμούς.

3. Ποιες είναι οι πιθανές οικονομικές επιπτώσεις αυτών των δασμών για τις Ηνωμένες Πολιτείες;

Οι πιθανές οικονομικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν αύξηση των τιμών καταναλωτή λόγω του αυξημένου κόστους των εισαγόμενων αγαθών, διαταραχή της επιχειρηματικής δραστηριότητας και πιθανότητα ύφεσης. Νέες εκτιμήσεις από το Yale Budget Lab υποδεικνύουν ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση του συνολικού πληθωρισμού κατά 2,3 ποσοστιαίες μονάδες φέτος, επιβαρύνοντας το μέσο νοικοκυριό με περίπου 3.800 δολάρια επιπλέον κόστος.

4. Ποια είναι η αντίδραση των επιχειρηματικών ηγετών, των οικονομολόγων και άλλων ενδιαφερομένων μερών σε αυτή την πολιτική;

Στην πλειονότητά τους, οι επιχειρηματικοί ηγέτες, πολλοί οικονομολόγοι και ακόμη και ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει έντονες επιφυλάξεις και διαφωνίες με το σχέδιο των νέων δασμών. Προειδοποιούν για τις αρνητικές συνέπειες στις τιμές, την επιχειρηματική δραστηριότητα και τις διεθνείς οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις, προτείνοντας μια πιο συγκρατημένη προσέγγιση.

5. Πώς αντιμετωπίζει η κυβέρνηση Τραμπ τις ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις;

Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να αγνοεί τις περισσότερες από αυτές τις ανησυχίες, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση ως “εθνική έκτακτη ανάγκη” και επιμένοντας στην ανάγκη μιας ριζικής αλλαγής για την αναζωογόνηση της αμερικανικής βιομηχανίας. Ανώτεροι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι αυτή “δεν είναι διαπραγμάτευση”, υποδεικνύοντας μια αδιάλλακτη στάση απέναντι στους εμπορικούς εταίρους.

6. Τι σημαίνει η φράση “αμοιβαίοι δασμοί” και πώς διαφέρει αυτή η προσέγγιση από τις προηγούμενες εμπορικές πολιτικές;

Οι “αμοιβαίοι δασμοί” αναφέρονται στην επιβολή δασμών ως απάντηση στους δασμούς ή άλλους εμπορικούς φραγμούς που επιβάλλουν άλλες χώρες στις αμερικανικές εξαγωγές. Αυτή η προσέγγιση σηματοδοτεί μια σημαντική απόκλιση από τις προηγούμενες εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ, οι οποίες γενικά ήταν πιο προσεκτικές στην επιβολή ευρείας κλίμακας δασμών και προτιμούσαν τις διαπραγματεύσεις για τη μείωση των εμπορικών φραγμών.

7. Ποια είναι η στάση της κυβέρνησης Τραμπ σχετικά με την πιθανότητα άλλες χώρες να λάβουν μέτρα για να αποφύγουν τους νέους δασμούς, όπως η υπόσχεση για μείωση των υφιστάμενων δασμών τους;

Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται δύσπιστη απέναντι σε τέτοιες υποσχέσεις. Ανώτεροι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι οι χώρες που πιστεύουν ότι μπορούν απλώς να ανακοινώσουν μειώσεις δασμών αγνοούν το “μεγάλο κεντρικό πρόβλημα των μαζικών μη δασμολογικών φραγμών” που, κατά την άποψή τους, εξακολουθούν να υφίστανται. Αυτό υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση αναζητά κάτι περισσότερο από απλές μειώσεις δασμών και εστιάζει στην άρση αυτών των μη δασμολογικών εμποδίων.

8. Ποιο είναι το βασικό μήνυμα για τους Αμερικανούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις μετά την ανακοίνωση αυτών των δασμών;

Το βασικό μήνυμα είναι ότι η εποχή των φθηνών εισαγόμενων αγαθών από όλο τον κόσμο, από την οποία επωφελήθηκαν οι Αμερικανοί καταναλωτές για δεκαετίες, μπορεί να φτάνει στο τέλος της. Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι έτοιμοι να βρουν αμερικανικά προϊόντα ως υποκατάστατα ή να προετοιμαστούν να πληρώσουν υψηλότερες τιμές για τα εισαγόμενα αγαθά. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει επίσης να αναμένουν πιθανές διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού και αυξημένο κόστος.