Η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, το κεφάλαιο της αφθονίας και η νέα μας πραγματικότητα

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) διασχίζει μια περίοδο ραγδαίων και μετασχηματιστικών αλλαγών. Δεν πρόκειται απλώς για βελτιώσεις σε υπάρχοντα συστήματα, αλλά για μια θεμελιώδη στροφή στην ίδια τη φιλοσοφία της μάθησης και της ανάπτυξής της. Η παραδοσιακή προσέγγιση, που βασιζόταν αποκλειστικά στην εκπαίδευση με δεδομένα παραγόμενα από ανθρώπους, δείχνει πλέον τα όριά της – η απόδοση αναπόφευκτα φτάνει σε ένα πλατό.

 
Η εποχή της εμπειρίας και οι κίνδυνοι της αυτονομίας

Όπως υποστηρίζουν οι David Silver και Richard Sutton της DeepMind, εισερχόμαστε στην “εποχή της εμπειρίας”, όπου η AI μαθαίνει ανεξάρτητα αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον της. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το AlphaProof της DeepMind, το οποίο κατέκτησε ασημένιο μετάλλιο στη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα δημιουργώντας εκατομμύρια δικές του αποδείξεις, ξεπερνώντας κατά πολύ μοντέλα που βασίζονται σε ανθρώπινα δεδομένα. Αντίστοιχα, το AlphaGeometry 2 έχει πλέον ξεπεράσει τον μέσο κάτοχο χρυσού μεταλλίου στην επίλυση γεωμετρικών προβλημάτων Ολυμπιάδων.

Αυτή η στροφή σημαίνει ότι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μετατοπίζεται: από τη συσσώρευση τεράστιων συνόλων δεδομένων, περνά στην μηχανική (engineering) διαδραστικών περιβαλλόντων που διευκολύνουν τη συνεχή, αυτόνομη μάθηση. Οι επιχειρήσεις πρέπει να προετοιμαστούν για μια εποχή όπου η δημιουργία αξίας θα εξαρτάται από την ενορχήστρωση αυτών των δυναμικών βρόχων μάθησης.

Ωστόσο, η αυξημένη αυτονομία εγκυμονεί και σημαντικούς κινδύνους. Η ενισχυτική μάθηση (reinforcement learning), αν και αποτελεσματική για τη βελτιστοποίηση, συχνά βελτιώνει υπάρχουσες ικανότητες χωρίς να διευρύνει ουσιαστικά την δημιουργική ικανότητα επίλυσης προβλημάτων ενός μοντέλου. Επιπλέον, η επιθετική βελτιστοποίηση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένων παραισθήσεων (hallucinations) και αναξιόπιστης αυτο-αξιολόγησης (όπως έδειξε η ανάλυση του Nathan Lambert για το o3 του OpenAI). Το πραγματικό οικονομικό πλεονέκτημα θα έγκειται ολοένα και περισσότερο σε εύρωστους μηχανισμούς επαλήθευσης, ελέγχου και ασφαλούς ανάπτυξης ισχυρών συστημάτων AI.

Ο Dario Amodei, Διευθύνων Σύμβουλος της Anthropic, θέτει την κρίσιμη διάσταση της ερμηνευσιμότητας (interpretability). Υποστηρίζει ότι βρισκόμαστε σε έναν αγώνα δρόμου μεταξύ της αυξανόμενης ευφυΐας των μοντέλων και της ικανότητάς μας να “διαβάζουμε” τις εσωτερικές διεργασίες τους. Χωρίς αυτή την “AI MRI”, όπως την αποκαλεί, η αδιαφάνεια των προηγμένων συστημάτων AI αποτελεί σημαντικό κίνδυνο, ιδιαίτερα σε κρίσιμους τομείς όπως η χρηματοοικονομική, η ιατρική και η εθνική ασφάλεια. Η Anthropic στοχεύει σε ολοκληρωμένες διαγνωστικές δυνατότητες έως το 2027 και ενθαρρύνει ακόμη και τους ανταγωνιστές της να ακολουθήσουν.

Σε αυτό το πλαίσιο, παρατηρούμε:

-Τα ΗΑΕ σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν AI για τη σύνταξη νόμων, με στόχο την επιτάχυνση της νομοθετικής διαδικασίας κατά 70%, παρά τις ανησυχίες ειδικών για την αξιοπιστία.

-Η Google κυκλοφόρησε το Gemini 2.5 Flash, ένα μοντέλο που ανταγωνίζεται το DeepSeek R1 σε τιμή και απόδοση και, σύμφωνα με την Artificial Analysis, είναι αυτή τη στιγμή το ταχύτερο διαθέσιμο.

 
Η αφθονία χρειάζεται κεφάλαιο

Πέρα από την τεχνολογική πτυχή, η επίτευξη αφθονίας στην κοινωνία, όπως συζητήθηκε πρόσφατα από τους Ezra Klein και Derek Thompson, απαιτεί την υπέρβαση της νοοτροπίας της σπανιότητας και την επανανακάλυψη της ικανότητάς μας να χτίζουμε απαραίτητες υποδομές. Αυτό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίου, στενά ευθυγραμμισμένες με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Ο Larry Fink, πρόεδρος της BlackRock, σημείωσε ότι το 2025 θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη κομβικό σημείο για το χρηματοπιστωτικό τοπίο. Ο κόσμος χρειάζεται 68 τρισεκατομμύρια δολάρια για υποδομές, ποσό που ισοδυναμεί με την ανακατασκευή του συστήματος αυτοκινητοδρόμων των ΗΠΑ κάθε έξι εβδομάδες για 15 χρόνια!

Η χρηματοδότηση αυτών των έργων είναι μια πρόκληση. Τα πιστωτικά κεφάλαια αναζητούν ώριμες ταμειακές ροές, ενώ τα Venture Capital προτιμούν startups με ελαφρύ ενεργητικό. Αυτό αφήνει αφηρημένες τις επενδύσεις σε φυσικά περιουσιακά στοιχεία αρχικού σταδίου, όπως εργοστάσια και data centers. Αυτό το κρίσιμο “κενό ενορχήστρωσης κεφαλαίων”, όπως το ονομάζουν οι Brett.Bivens και William Godfrey, δίνει γένεση σε έναν νέο αρχέτυπο: τον “Κεφαλαιούχο Παραγωγής” (Production Capitalist). Πρόκειται για εταιρείες που συνδυάζουν μεθόδους Venture Capital και χρηματοδότησης μέσω χρέους για να βοηθήσουν startups εστιασμένες σε υποδομές να δομήσουν τα οικονομικά τους αποτελεσματικά. Ο κύριος ρόλος τους είναι η γεφύρωση της καινοτομίας αρχικού σταδίου με μεγαλύτερες θεσμικές πηγές χρηματοδότησης για να καταστεί εφικτή η πρακτική κλιμάκωση.

Παραδείγματα αυτής της υβριδικής προσέγγισης αποτελούν η CoreWeave, η οποία συνδύασε γύρο χρηματοδότησης 1,1 δισ. δολαρίων με διευκόλυνση χρέους 7,5 δισ. δολαρίων για την ταχεία επέκταση data centers με GPU. Αντίστοιχα, η Hadrian ενσωμάτωσε χρέος εξοπλισμού ύψους 25 εκατ. δολαρίων στον γύρο χρηματοδότησης Series B των 117 εκατ. δολαρίων για να κλιμακώσει την αεροδιαστημική κατασκευή. Εταιρείες που είναι ικανές σε αυτή τη συνδυασμένη προσέγγιση θα ηγηθούν της επερχόμενης έκρηξης υποδομών, αποτελώντας ακριβώς τη νοοτροπία και τη χρηματοδότηση που απαιτούνται για την οικοδόμηση της αφθονίας.

 
Σχετιζόμενοι με την πραγματικότητα: AI, θάνατος και συνείδηση

Πέρα από τις οικονομικές διαστάσεις και την τεχνολογική πρόοδο, η AI αρχίζει να αγγίζει τις πιο θεμελιώδεις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης μας με τον θάνατο και την πραγματικότητα. Ο θάνατος οδεύει προς ένα μοντέλο συνδρομής. Παραγωγική AI, εκπαιδευμένη σε μια ζωή κειμένων, φωνητικών σημειώσεων και βίντεο, μπορεί ήδη να φιλοτεχνήσει διαδραστικά αντίγραφα αποθανόντων. Ερευνητές της DeepMind αναμένουν ότι “εντός της ζωής μας μπορεί να γίνει κοινή πρακτική για τους ανθρώπους να δημιουργούν εξατομικευμένους πράκτορες AI για να αλληλεπιδρούν με αγαπημένα πρόσωπα μετά τον θάνατο”, βαφτίζοντάς τους “παραγωγικά φαντάσματα” (generative ghosts).

Η monetization έχει ήδη φτάσει. Η DeepBrain AI της Νότιας Κορέας χρεώνει περίπου 12.000 δολάρια για να στήσει μια μόνο “επανένωση” 30 λεπτών, συν 1.200 δολάρια για κάθε επανάληψη. Δεν είναι η μόνη εταιρεία στον χώρο – οι HereAfter AI, SeanceAI και StoryFile υπόσχονται όλες να “συνδέσουν” με τους νεκρούς.

Η μεταθανάτια φωτογραφία ήταν κοινή στη Βικτωριανή Βρετανία, αλλά ένα αντίγραφο που είναι πάντα ενεργό και μιλάει συνιστά μια τεράστια ποιοτική αλλαγή στην συναισθηματική δέσμευση. Ο Γάλλος φιλόσοφος Baudrillard έγραψε για τα ομοιώματα (simulacra), αναπαραστάσεις της πραγματικότητας που γίνονται πιο “πραγματικές” από την ίδια την πραγματικότητα. Αυτό δημιουργεί ένα νέο επίπεδο υπερπραγματικότητας (hyperreality), όπου οι σχέσεις και οι εμπειρίες μεσολαβούνται εξ ολοκλήρου μέσω της ψηφιακής προσομοίωσης – και σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσε να αποσυνδέσει τους ανθρώπους από τις διεργασίες του πένθους, του κλεισίματος και της αποδοχής.

Σε μια συναφή εξέλιξη, η Anthropic ξεκίνησε ένα πρόγραμμα AI Welfare για την έρευνα της “ευημερίας μοντέλων”. Ο ερευνητής Kyle Fish υπαινίχθηκε ότι το μοντέλο Claude της Anthropic μπορεί ήδη να διαθέτει κάποια μορφή συνείδησης, αποδίδοντάς του μια εκπληκτική πιθανότητα 15%. Ο νευροεπιστήμονας Anil Seth προτρέπει σε προσοχή – οι άνθρωποι τείνουν να συγχέουν την γλωσσική ευχέρεια και τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων της AI με γνήσια συνείδηση.

Στο πρακτικό επίπεδο, η Anthropic προβλέπει την εμφάνιση πλήρως αυτόνομων AI “εικονικών υπαλλήλων” μέσα σε ένα χρόνο, κάτι που απαιτεί από τις εταιρείες να επαναπροσδιορίσουν την κυβερνοασφάλεια για μη ανθρώπινες ταυτότητες. Παράλληλα, ο νόμος AB 1836 στην Καλιφόρνια καθιστά πλέον παράνομη την εκμετάλλευση ψηφιακών αντιγράφων αποθανόντων ηθοποιών χωρίς τη συγκατάθεση της περιουσίας τους, αναγνωρίζοντας τη νέα αυτή διάσταση της “ψηφιακής υστεροφημίας”.

 
Η Τεχνητή Νοημοσύνη βρίσκεται αναμφίβολα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι

Η μετάβαση από την παθητική μάθηση στην αυτόνομη, βασισμένη στην εμπειρία, ανοίγει νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη και την οικονομική αξιοποίηση, αλλά παράλληλα αναδεικνύει επιτακτικά την ανάγκη για έλεγχο, ασφάλεια και ερμηνευσιμότητα. Η οικοδόμηση των υποδομών που απαιτούνται για αυτή τη νέα εποχή “αφθονίας” δεν είναι μόνο ένα τεχνολογικό, αλλά κυρίως ένα κεφαλαιακό και οργανωτικό στοίχημα, που απαιτεί νέες χρηματοδοτικές προσεγγίσεις όπως αυτή του “Κεφαλαιούχου Παραγωγής”. Τέλος, η βαθιά διείσδυση της AI στην ανθρώπινη εμπειρία, αγγίζοντας ακόμη και το πένθος και την αντίληψη της πραγματικότητας, καθώς και τα αναπάντητα ερωτήματα γύρω από την συνείδηση, μας υπενθυμίζουν ότι η εξέλιξη αυτή δεν είναι μόνο τεχνολογική ή οικονομική – είναι βαθιά κοινωνική, φιλοσοφική και υπαρξιακή. Η πλοήγηση σε αυτό το σύνθετο τοπίο απαιτεί προσεκτική σκέψη, συνεργασία και ισχυρά πλαίσια διακυβέρνησης για να διασφαλίσουμε ότι η AI θα υπηρετήσει την ανθρωπότητα με ασφάλεια και υπευθυνότητα.

mywaypress.gr