Η αναγέννηση της Ευρώπης: Προς μια αυτόνομη πορεία στον μεταβαλλόμενο κόσμο

Μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται στις διατλαντικές σχέσεις, ωθώντας την Ευρώπη να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της στην παγκόσμια σκακιέρα. Η εποχή της αδιαμφισβήτητης αμερικανικής ομπρέλας φαίνεται να φτάνει στο τέλος της, αναγκάζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει την πρωτοβουλία για την ασφάλεια και την ευημερία της.

 
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, το οικονομικό κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες χαρακτηριζόταν από ευφορία, με προσδοκίες για φορολογικές περικοπές, απορρύθμιση και μαζικές επενδύσεις. Αναλυτές εξυμνούσαν τις ΗΠΑ ως επενδυτικό προορισμό, επικρίνοντας παράλληλα την Ευρώπη για υπερβολική ρύθμιση και έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, η εικόνα αυτή άλλαξε δραματικά μέσα σε λίγους μήνες. Η ασταθής εμπορική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, οι αντιδράσεις που προκάλεσε και η γενικότερη αβεβαιότητα έχουν αρχίσει να επηρεάζουν αρνητικά την αμερικανική οικονομία. Παράλληλα, οι επιθέσεις στο κράτος δικαίου και σε βασικούς θεσμούς των ΗΠΑ υπονομεύουν τα θεμέλια της ελκυστικότητάς τους για επενδύσεις.

 
Το τέλος μιας εποχής και η ανάγκη για Ευρωπαϊκή αυτονομία

Για περισσότερα από 80 χρόνια, Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες μοιράζονταν μια βαθιά οικονομική και εμπορική σχέση, την πιο εξελιγμένη στρατιωτική συμμαχία και στενούς διαπροσωπικούς δεσμούς. Μαζί, οικοδόμησαν ένα διεθνές σύστημα βασισμένο σε κανόνες, το οποίο εξασφάλισε παγκόσμια σταθερότητα και πρόοδο. Ωστόσο, τα γεγονότα του τρέχοντος έτους σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής. Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να μην επιθυμεί την επιτυχία της Ευρώπης, επιδιώκοντας να την αποδυναμώσει μέσω εξωτερικού καταναγκασμού και επιθετικών πολιτικών. Η αντίληψη στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι σαφής: η εποχή της μεταπολεμικής ευρωαμερικανικής συμμαχίας έχει παρέλθει.

Εάν η Ευρώπη δεν θέλει να γίνει υποτελής της Ουάσινγκτον ή μέρος μιας νέας ρωσικής σφαίρας επιρροής, πρέπει να πάρει το μέλλον στα χέρια της. Απαιτείται σαφής στρατηγική, συλλογική δράση και αποφασιστικότητα. Η ήπειρος διαθέτει τα απαραίτητα εφόδια: ταλαντούχους ανθρώπους, πλούτο, ένα στέρεο κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας, παραγωγική δύναμη και ένα αυξανόμενο φιλοευρωπαϊκό αίσθημα μεταξύ των πολιτών της.

 
Ενίσχυση της άμυνας και της οικονομίας: Οι πυλώνες της ανεξαρτησίας

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την επιδείνωση της μακροχρόνιας διατλαντικής εταιρικής σχέσης και έναν συνεχιζόμενο πόλεμο στα ανατολικά της σύνορα. Ωστόσο, η οικονομική της δύναμη και η πολιτική βούληση για την οικοδόμηση μιας ικανότερης κοινής άμυνας και την προώθηση της ανάπτυξης παραμένουν ισχυρές.

Αμυντική ενίσχυση:

• Οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν, ειδικά μετά τις δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων στο Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου, ότι η διασφάλιση του μέλλοντός τους απαιτεί αποφασιστικά βήματα για την οικοδόμηση αξιόπιστης ευρωπαϊκής αποτροπής.
• Έχουν ξεκινήσει προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών, αντιμετώπιση κρίσιμων ελλείψεων στις στρατιωτικές δυνατότητες, προώθηση μιας πιο ανταγωνιστικής αμυντικής βιομηχανικής βάσης και δημιουργία μιας πραγματικής ευρωπαϊκής αμυντικής αγοράς.
• Σε επίπεδο ΕΕ, δίνεται έμφαση στην απελευθέρωση χρηματοδότησης έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ασφάλεια και την άμυνα, καθώς και στην οικοδόμηση μιας ευρωπαικής αγοράς στρατιωτικού εξοπλισμού.
• Χαλάρωσαν οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ για να επιτρέψουν στα κράτη μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες.
• Η ΕΕ θα δανειστεί έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ για να υποστηρίξει τις κοινές προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού από τα κράτη μέλη και να διερευνήσει συμβάσεις με εταίρους. Οι ΗΠΑ δεν περιλαμβάνονται σε αυτή τη λίστα.
• Χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Ισπανία αυξάνουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες. Η Γαλλία έχει εκφράσει την προθυμία να συζητήσει την επέκταση της πυρηνικής της ομπρέλας.

 
Οικονομική ανθεκτικότητα και ανάπτυξη:

• Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει υποτιμηθεί, εν μέρει λόγω της ίδιας της τάσης της Ευρώπης να προχωρά στην ολοκλήρωση μόνο όταν βρίσκεται σε κρίση.
• Παρά τις όποιες δυσκολίες, η Ευρώπη προσφέρει σταθερότητα και προβλεψιμότητα, πολύτιμα χαρακτηριστικά στο σημερινό ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον. Ο πληθωρισμός έχει επιβραδυνθεί και το κόστος δανεισμού μειώνεται. Τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος είναι επίσης χαμηλότερα στην Ευρώπη σε σχέση με άλλες μεγάλες οικονομίες.
• Η ΕΕ εργάζεται για την εξισορρόπηση της εστίασής της στην απαλλαγή από τον άνθρακα, την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ασφάλεια. Η “πυξίδα ανταγωνιστικότητας” είναι ένα πενταετές σχέδιο με συγκεκριμένες δράσεις για την κάλυψη του χάσματος καινοτομίας, τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε καθαρή και προσιτή ενέργεια και τη μείωση της υπερβολικής εξάρτησης από εισαγωγές.
• Η ΕΕ διαθέτει σημαντική μόχλευση στο εμπόριο, καθώς το 62% των συναλλαγών της πραγματοποιείται μεταξύ των κρατών μελών στην ενιαία αγορά. Μπορεί να μειώσει την έκθεσή της σε μονομερείς αμερικανικούς δασμούς διευκολύνοντας το ενδοενωσιακό εμπόριο και βρίσκοντας νέες εμπορικές ευκαιρίες σε άλλες αγορές.
• Η ΕΕ έχει σημειώσει πρόοδο σε νέα εμπορικά μέτωπα, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας συμφωνίας με τη Mercosur και διαπραγματεύσεων με την Ινδία, τις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη.
• Η πρωτοβουλία για το ψηφιακό ευρώ κερδίζει έδαφος, εν μέρει ως απάντηση στην προώθηση των αμερικανικών stablecoins και στις προσπάθειες της Κίνας για το ψηφιακό γουάν.

 
Κοινή προσπάθεια και το μέλλον της Ευρώπης

Για την ενίσχυση της άμυνας, της ασφάλειας, της ενέργειας και των υποδομών απαιτείται σημαντική αύξηση των δαπανών, όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και μέσω συλλογικών επενδύσεων σε επίπεδο ΕΕ. Εξετάζονται διάφορες οδοί για την επίτευξη αυτών των στόχων, όπως η επέκταση του προϋπολογισμού της ΕΕ, ένας νέος γύρος κοινού δανεισμού ή η αναδιάρθρωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Ο ανταγωνισμός της κυβέρνησης Τραμπ προς την παραδοσιακή διατλαντική συμμαχία θα μπορούσε να αποτελέσει τον πιο σημαντικό καταλύτη για περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση από την εποχή της ίδρυσης της ΕΕ. Η Ευρώπη επιθυμεί να διατηρήσει τις σχέσεις με τον μακροχρόνιο σύμμαχό της, αλλά, επιφυλακτική απέναντι στην απρόβλεπτη συμπεριφορά της Ουάσινγκτον και συνειδητοποιώντας τις ευκαιρίες που δημιουργεί η νέα πραγματικότητα, ετοιμάζεται να πάρει το μέλλον στα χέρια της.

Είναι επικίνδυνο να παραβλεφθεί η ζημιά που προκαλεί η τρέχουσα αμερικανική πολιτική στην ικανότητα των ΗΠΑ να προβάλλουν ισχύ. Χώρες σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Ασία, παρακολουθούν προσεκτικά τις εξελίξεις. Δεν πρέπει να υποτιμάται η ικανότητα της Ευρώπης και να υπερεκτιμάται η σταθερότητα της Ουάσινγκτον. Εάν τα κράτη μέλη επιδείξουν την απαραίτητη βούληση για να υλοποιήσουν τα σχέδια και τις φιλοδοξίες τους, η ΕΕ θα μπορέσει να διατηρήσει το μοναδικό της μοντέλο συλλογικής κυριαρχίας και να προωθήσει ένα πιο ασφαλές, ευημερούν και δημοκρατικό μέλλον για τους πολίτες της – κάτι θετικό τόσο για την Ευρώπη όσο και για τους διεθνείς της εταίρους.

 
Βασικά σημεία:

• Η αλλαγή στάσης των ΗΠΑ δημιουργεί την ανάγκη για μια πιο αυτόνομη Ευρώπη.
• Η Ευρώπη διαθέτει τα μέσα για να επιτύχει μεγαλύτερη αυτονομία, τόσο αμυντικά όσο και οικονομικά.
• Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, με σημαντικές αυξήσεις δαπανών και πρωτοβουλίες για μια κοινή αμυντική αγορά.
• Η ευρωπαϊκή οικονομία, παρά τις προκλήσεις, παραμένει ανθεκτική και προσφέρει σταθερότητα.
• Η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, η αναζήτηση νέων εμπορικών εταίρων και η ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ είναι κρίσιμες για την οικονομική της ενδυνάμωση.
• Η συλλογική δράση και οι κοινές επενδύσεις σε επίπεδο ΕΕ είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων.
• Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από την πολιτική βούληση των κρατών μελών να προχωρήσουν αποφασιστικά προς την περαιτέρω ολοκλήρωση.

 
Πηγή: foreignaffairs.com

mywaypress.gr

Για προσεκτικούς αναγνώστες