Alpha Bank: “H αναγκαία εκλογίκευση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και η μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα”
«Το πιο σημαντικό θέμα στην τρέχουσα διαπραγμάτευση με την Τρόικα είναι η αναγκαία εκλογίκευση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και η μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα.
Αυτό επιδιώκεται κατ’ αρχήν για την αναγκαία μείωση των μισθολογικών δαπανών αυτού του τομέα και την συμβολή του στη δημοσιονομική προσαρμογή.
Ωστόσο επιδιώκεται επίσης για την εκ βάθρων ανασύσταση της οργανωτικής του δομής και τη σημαντική βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του δημόσιου τομέα για την ενίσχυση της συμβολής του στην ανάκαμψη και την ανάπτυξη της οικονομίας και στην προσπάθεια της χώρας για έγκαιρη έξοδο από την μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της. Ειδικότερα:
Σύμφωνα με το 1ο Μνημόνιο Οικονομικής Πολιτικής (1ο ΜΟΠ), η ελληνική κυβέρνηση είχε αναλάβει την υποχρέωση της μείωσης του προσωπικού του δημόσιου τομέα κατά 150.000 άτομα από τα τέλη του 2010 έως το τέλος του 2015.
Στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι με τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις και με την εφαρμογή του κανόνα 1:5 η ανωτέρω μείωση του προσωπικού θα επιτυγχανόταν και με το παραπάνω.
Ήδη το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΥΔΜ&ΗΔ) σημειώνει ότι οι συνταξιοδοτήσεις το 2012 ανήλθαν στα 32.000 άτομα και ότι τελικά η μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων έως το τέλος του 2015 μπορεί να υπερβεί τα 180.000 άτομα, ή το 25% έναντι του τέλους του 2010.
Ωστόσο, όπως και ο ίδιος ο Υπουργός ΔΜ&ΗΔ σημειώνει, παρά το ότι από την ανωτέρω μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων προκύπτει σημαντικό δημοσιονομικό όφελος, από την άλλη πλευρά συνεπάγεται και τη δημιουργία σημαντικών ελλείψεων προσωπικού σε πολλές κρίσιμες υπηρεσίες.
Σε κάθε δε περίπτωση, η λειτουργία των υπηρεσιών δεν φαίνεται να έγινε πιο αποτελεσματική και αποδοτική, παρά την μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλεται από την συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων.
Οι τελευταίοι ήδη αντιμετωπίζουν και μεγάλες μειώσεις στους μισθούς που μπορεί να συνεπάγονται μειωμένα κίνητρα για εργασία και υψηλή απόδοση.
Στη συνέχεια, στο 2ο ΜΟΠ του Μαρτίου του 2012 τέθηκε και ο στόχος σύμφωνα με τον οποίο η αναγκαία μείωση του προσωπικού, με ταυτόχρονη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της λειτουργίας του δημόσιου τομέα, θα πρέπει να ενισχυθεί και με την εφαρμογή του μέτρου της κινητικότητας των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα.
Ειδικότερα, η ελληνική κυβέρνηση έχει αναλάβει την υποχρέωση να προγραμματίσει την μετάβαση σε καθεστώς κινητικότητας 27.000 υπαλλήλων ως το τέλος του 2013, ενώ οι 12.500 εξ αυτών θα πρέπει να τεθούν στο ειδικό αυτό καθεστώς έως το τέλος του 1ου 6μήνου του 2013.
Για το σκοπό αυτό το ΥΔΜ&ΗΔ έχει ήδη ολοκληρώσει την εκπόνηση των αναγκαίων οικονόμο-τεχνικών μελετών αξιολόγησης των δομών των υπηρεσιών όλων των υπουργείων.
Οι μελέτες αυτές περιγράφουν, εξηγούν και τεκμηριώνουν την παρούσα κατάσταση σε κάθε υπηρεσία και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αναδιοργανωθεί και να λειτουργεί αυτή η υπηρεσία με κριτήρια ορθολογικότητας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας.
Ειδικότερα, προσδιορίζεται η νέα οργανωτική δομή κάθε υπηρεσίας ή υπουργείου (με συγχωνεύσεις ή και κατάργηση μη αναγκαίων οργανισμών και υπηρεσιών) και εκτιμάται ο αριθμός και η εξειδίκευση του προσωπικού που χρειάζεται για να λειτουργήσει ικανοποιητικά κάθε υπηρεσία, το προσωπικό που κρίνεται πλεονάζον, ή μη κατάλληλο για τη συγκεκριμένη υπηρεσία και οι ανάγκες για νέο προσωπικό, εξειδικευμένο ή μη.
Στην επόμενη φάση, το προσωπικό που θα κριθεί πλεονάζον ή μη κατάλληλο θα μεταφερθεί σε καθεστώς κινητικότητας, όπως προαναφέρθηκε.
Σε αυτό το καθεστώς θα αμείβονται με μειωμένο μισθό για ένα έτος, κατά το οποίο θα γίνει προσπάθεια να επανενταχθούν σε κάποια άλλη θέση στο δημόσιο τομέα.
Αν αυτό δεν καταστεί εφικτό θα υποχρεωθούν σε αναγκαστική αποχώρηση από τον δημόσιο τομέα.
Δυστυχώς, όμως, δεν έχει ανακοινωθεί το άριστο μέγεθος προσωπικού και μίγμα εξειδικεύσεων και ικανοτήτων, που προκύπτει από τις μελέτες και τις διαδικασίες αυτές και, συνεπώς είναι αδύνατον να εκτιμηθούν οι αποχωρήσεις και οι προσλήψεις που θα απαιτηθούν, με δεδομένες τις συνταξιοδοτήσεις.
Για την διευκόλυνση της αναγκαίας ανανέωσης του προσωπικού του δημόσιου τομέα με την πρόσληψη και νέου εξειδικευμένου προσωπικού σε κρίσιμες υπηρεσίες αυτού του τομέα, υπήρχε η εκτίμηση (συμφωνία) στο 2ο ΜΟΠ ότι ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων που θα εντάσσονταν σε καθεστώς κινητικότητας θα αποχωρούσαν τελικά αναγκαστικά από το Δημόσιο.
Συγκεκριμένα, ο αρμόδιος Υπουργός ΔΜ&ΗΔ έχει αναφέρει την προσδοκία της Τρόικα να τεθεί από την Κυβέρνηση ως στόχος οι 15.000 – 20.000 αναγκαστικές αποχωρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να υλοποιηθούν με τον προσδιορισμό συγκεκριμένων 3μηνιαίων στόχων έως το τέλος του 2014.
Γύρω από αυτό το τελευταίο, εξαιρετικά δύσκολο και πολιτικά υπερ-φορτισμένο, θέμα φαίνεται να υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες με την Τρόικα.
Ορισμένα από τα κόμματα που απαρτίζουν την Κυβέρνηση δεν αποδέχονται ούτε την ιδέα των αναγκαστικών αποχωρήσεων στο δημόσιο.
Απλώς αποδέχονται την ιδέα της κινητικότητας, την οποία και πάλι θεωρούν ότι δεν θα πρέπει να γίνεται υπό πίεση (π.χ., υπό την απειλή της αναγκαστικής αποχώρησης).
Επίσης, όλα τα κόμματα συμφωνούν στην αναγκαστική αποχώρηση από το δημόσιο των επίορκων υπαλλήλων.
Ωστόσο, από το Υπουργείο ΔΜ&ΗΔ υποστηρίζεται ότι ουσιαστική διαδικασία αναγκαστικής αποχώρησης αυτών των υπαλλήλων δεν υπήρχε στα προηγούμενα έτη, καθώς τα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια υπολειτουργούσαν ή δεν λειτουργούσαν καθόλου.
Αντίθετα, υποστηρίζεται ότι σήμερα τα συμβούλια αυτά λειτουργούν εντατικά και ότι έχουν διαβιβαστεί σε αυτά και εξετάζονται όλες οι εκκρεμείς υποθέσεις, που αγγίζουν τις 2.000, ενώ ήδη πάνω από 900 υπάλληλοι έχουν τεθεί σε αυτοδίκαιη αργία.
Επίσης, το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης εξετάζει το σύνολο των περίπου 1.900 περιπτώσεων υπαλλήλων στους οποίους έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για αδικήματα τα οποία επισύρουν σοβαρές ποινές από το 2007, χωρίς, ωστόσο, έως σήμερα, τα στοιχεία που δόθηκαν να έχουν αξιοποιηθεί καταλλήλως από τις αρμόδιες υπηρεσίες για να αναληφθούν οι απαιτούμενες ενέργειες.
Σε κάθε περίπτωση, η Κυβέρνηση επιδιώκει να παρουσιάσει τις απολύσεις περίπου 2.000 επίορκων υπαλλήλων έως τον Ιούνιο του 2013 ως την πρώτη φάση του προγράμματος αναγκαστικών αποχωρήσεων.
Επιπλέον, επιδιώκει τη συμφωνία για την αντικατάστασή τους (1:1) με την πρόσληψη νέου εξειδικευμένου προσωπικού στις υπηρεσίες στις οποίες υπάρχει άμεση ανάγκη.
Η εξέλιξη αυτή (της άμεσης αντικατάστασης των απολυθέντων με νέο εξειδικευμένο προσωπικό που θα προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ) είναι πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα.
Διότι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα στην τρέχουσα περίοδο προκύπτουν σε μεγάλο βαθμό από την αδυναμία πραγματοποίησης νέων προσλήψεων στους τομείς στους οποίους υπάρχει άμεση ανάγκη για νέο εξειδικευμένο προσωπικό (π.χ., στους τομείς βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων, στα ασφαλιστικά ταμεία, και σε άλλους τομείς).
Τέλος, από το Υπουργείο ΔΜ&ΗΔ υποστηρίζεται ότι η εμμονή της Τρόικα σε 3μηνιαίους ποσοτικούς στόχους για τις αναγκαστικές αποχωρήσεις έως και 20.000 υπαλλήλων, αφενός υπονομεύει το πρόγραμμα της κινητικότητας που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αφετέρου ότι δεν είναι δυνατό να προγραμματιστεί και να υλοποιηθεί χωρίς την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων.
Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι η εφαρμογή του προγράμματος κινητικότητας δεν θα είχε έννοια χωρίς την προοπτική τελικά ενός αριθμού αναγκαστικών αποχωρήσεων, διότι δεν θα ενίσχυε τη δυνατότητα ανανέωσης των δημοσίων υπηρεσιών με νέο προσωπικό.
Επίσης, η κινητικότητα χωρίς την προοπτική της αναγκαστικής αποχώρησης δεν θα είχε επιτυχία.
Όσον αφορά δε στην αξιολόγηση, ενώ είναι σωστό ότι δεν μπορεί να υπάρξει προγραμματισμός αναγκαίων αποχωρήσεων χωρίς αξιολογήσεις, είναι εξίσου σωστό ότι οι αξιολογήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για να μην προσληφθεί νέο προσωπικό με διαφορετικές ικανότητες και εξειδικεύσεις.
Στην ουσία, η πρόταση του ΥΔΜ&ΗΔ συνοψίζεται στα εξής: το μέγεθος του δημόσιου τομέα θα μειωθεί λόγω συνταξιοδοτήσεων, τυχόν ανάγκες σε ορισμένους τομείς θα καλυφθούν από μετακινήσεις προσωπικού από άλλους τομείς, και, συνεπώς, δεν χρειάζεται να γίνουν αναγκαστικές αποχωρήσεις (παρά μόνον όσων σε βάθος χρόνου αξιολογηθούν ως ακατάλληλοι).
Ταυτόχρονα, η αποτελεσματικότητα λειτουργίας του δημόσιου τομέα βελτιώνεται μέσω των νέων μεθόδων που θα εφαρμοσθούν (και για τις οποίες δεν υπάρχει πληροφόρηση) και μέσω της κινητικότητας προσωπικού με τις ίδιες ικανότητες και εξειδικεύσεις και χωρίς νέες προσλήψεις.
Εάν, όμως, η βελτίωση της παραγωγικότητας των δημοσίων υπηρεσιών περιορισθεί μόνο στην κινητικότητα, η μείωση των υπαλλήλων λόγω συνταξιοδότησης θα φέρει και αντίστοιχη μείωση του παραγόμενου έργου.
Σημειώνεται, εν προκειμένω, ότι για να έχει επίπτωση στην παραγωγικότητα το μέτρο της κινητικότητας, θα έπρεπε να περιλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού από τις 27.500 που προβλέπεται.
Γενικά, η ουσιαστική άρνηση των αναγκαστικών αποχωρήσεων υπαλλήλων, ακόμη και ως έσχατο μέτρο, αποτελεί ενδεχομένως το πιο σημαντικό εμπόδιο στην επίτευξη προόδου στην προσπάθεια εποικοδομητικής ανασυγκρότησης της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.
Σημειώνεται ότι ο αποκλεισμός των αναγκαστικών αποχωρήσεων (ακόμη και των επίορκων υπαλλήλων) επέβαλε αφενός την οριζόντια μεγάλη περικοπή των μισθών του συνόλου, ακόμη και των πιο παραγωγικών και των πιο πολύτιμων, υπαλλήλων και στελεχών και επίσης συνέβαλε στην εσπευσμένη αποχώρηση από την υπηρεσία πολλών από τα πιο έμπειρα και πιο παραγωγικά στελέχη αυτής της διοίκησης.
Τέτοιου είδους εξελίξεις καθιστούν την οργανωτική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα άπιαστο όνειρο παρά την αναμφισβήτητη αναγκαιότητά της στην προσπάθεια για έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση.
Το συμπέρασμα είναι ότι ο δημόσιος τομέας της χώρας χρειάζεται να θεσπίσει κίνητρα για τους αποδοτικούς υπαλλήλους και επίσης να προχωρήσει σε προσλήψεις νέου εξειδικευμένου και μη προσωπικού σε πολλούς τομείς.
Η κινητικότητα μπορεί να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση έως ένα βαθμό και η συνεχής αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων είναι αυτονόητη και απολύτως αναγκαία.
Ωστόσο, τίποτε από όλα αυτά δεν μπορεί να υλοποιηθεί με την αναγκαία επιτυχία εάν οι αναγκαστικές αποχωρήσεις από το Δημόσιο αποκλείονται εκ των προτέρων.
Πηγή: Εβδομαδιαίο Οικονομικό Δελτίο της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank
www.mywaypress.gr
