Eurobank: ο αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών δύναται να αποτελέσει σημαντικό τροχοπέδη για την πορεία της οικονομίας

Μπορεί η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης να αποτέλεσε έναν μοχλό ενίσχυσης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας τα τελευταία τρίμηνα, ωστόσο, ο αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών δύναται να αποτελέσει σημαντικό τροχοπέδη για την πορεία ανάκαμψης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας στο μέλλον.

 
Από το 1ο τρίμηνο 2012 μέχρι το 1ο τρίμηνο 2017 η σωρευτική απώλεια πλούτου των νοικοκυριών λόγω αρνητικής αποταμίευσης ήταν -€32.588 εκατ. σημειώνει σχετική ανάλυση της Eurobank στο δελτίο της 7 ημέρες οικονομία εξετάζοντας τον υψηλότερο  ρυθμό μεταβολής της κατανάλωσης των νοικοκυριών από το αντίστοιχο διαθέσιμο εισόδημα το 1ο τρίμηνο 2017.

Αναλυτικά:

Σύμφωνα με τους τριμηνιαίους μη χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς θεσμικών τομέων της ελληνικής στατιστικής αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) διαμορφώθηκε στα €26.172 εκατ. το 1ο τρίμηνο 2017 παρουσιάζοντας οριακή πτώση της τάξης του -0,1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (€26.201 εκατ.). Βάσει της μεθοδολογίας κατασκευής των συγκεκριμένων λογαριασμών, η προαναφερθείσα ετήσια μείωση του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατά -€27 εκατ. προήλθε: από την αύξηση του ακαθάριστου ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων (+€338 εκατ.), τη μείωση των καθαρών κοινωνικών εισφορών και παροχών (-731 εκατ.), την αύξηση των καθαρών λοιπών τρεχουσών μεταβιβάσεων (+€156 εκατ.) και τη συρρίκνωση των τρεχουσών φόρων εισοδήματος και πλούτου (-€210 εκατ.). Η τελευταία μεταβλητή εισέρχεται αφαιρετικά στον υπολογισμό του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.

Όπως έχουμε αναφέρει σε παλαιότερα τεύχη του δελτίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (7ΗΟ), τα τελευταία 5 χρόνια στην ελληνική οικονομία καταγράφεται συνεχής αποσυσσώρευση του πλούτου (wealth) των νοικοκυριών. Η εν λόγω εξέλιξη αποτυπώνεται στην αρνητική αποταμίευση των νοικοκυριών (βλέπε Σχήμα 1Α).

Δηλαδή, ο συγκεκριμένος θεσμικός τομέας της οικονομίας πραγματοποιεί καταναλωτικές δαπάνες (καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες) οι οποίες υπερβαίνουν το αντίστοιχο ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημά του. Για παράδειγμα, το 1ο τρίμηνο 2017 οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών ανήλθαν στα €29.680 εκατ. και το αντίστοιχο ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα διαμορφώθηκε στα €26.172 εκατ. Ως εκ τούτου, το επίπεδο της αποταμίευσης διαμορφώθηκε στο αρνητικό έδαφος των -€3.508 εκατ. Σημειώνουμε ότι από το 1ο τρίμηνο 2012 μέχρι το 1ο τρίμηνο 2017 η σωρευτική απώλεια πλούτου των νοικοκυριών λόγω αρνητικής αποταμίευσης ήταν -€32.588 εκατ. Το συγκεκριμένο ποσό χρηματοδότησε ένα ποσοστό της αντίστοιχης καταναλωτικής δαπάνης. Το υπόλοιπο χρηματοδοτήθηκε από το πραγματοποιηθέν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα. Σε όρους ποσοστού, ο ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών (αποταμίευση / ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα) διαμορφώθηκε στο -13,4% το 1ο τρίμηνο 2017 (-10,3%, κινητός μέσος 4 τριμήνων) από -8,9% και -9,8% το 4ο τρίμηνο 2016 και το 1ο τρίμηνο 2016 αντίστοιχα (-9,4% και -7,2%, κινητός μέσος 4 τριμήνων). Η πτωτική πορεία του ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών αντικατοπτρίζεται στον υψηλότερο ρυθμό μεταβολής της καταναλωτικής τους δαπάνης σε σύγκριση με τον αντίστοιχο του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματός τους (βλέπε Σχήμα 1Β). Ως γνωστόν, το συγκεκριμένο φαινόμενο ονομάζεται «εξομάλυνση της κατανάλωσης». Μπορεί η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης να αποτέλεσε έναν μοχλό ενίσχυσης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας τα τελευταία τρίμηνα, ωστόσο, ο αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών δύναται να αποτελέσει σημαντικό τροχοπέδη για την πορεία ανάκαμψης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας στο μέλλον.

Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε ετήσια πτώση -€124,3 εκατ. τον Μάιο 2017. Διαμορφώθηκε σε έλλειμμα -€581,6 εκατ. από -€457,3 εκατ. τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Σε όρους κινητού αθροίσματος 12 μηνών, ήτοι Ιουνίου 2016 – Μαΐου 2017, το ΙΤΣ παρέμεινε ελλειμματικό στα -€1,1 δις. Σύμφωνα με τα στοιχεία ισοζυγίου πληρωμών (balance of payments) της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (current account) στην ελληνική οικονομία παρουσίασε έλλειμμα -€581,6 εκατ. τον Μάιο 2017. Σε σύγκριση με τον Μάιο 2016 καταγράφηκε διεύρυνση του ελλείμματος της τάξης των €124,3 εκατ. Η εν λόγω μεταβολή προήλθε από τη μείωση των ισοζυγίων πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων κατά -€111,0 και -€21,0 εκατ. αντίστοιχα. Το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών σημείωσε αύξηση €7,7 εκατ. Τέλος, σε όρους κινητού αθροίσματος 12 μηνών, το ΙΤΣ παρέμεινε ελλειμματικό στα -€1,1 δις (βλέπε Σχήμα 2). Το αντίστοιχο μέγεθος τον Μάιο 2016 ήταν πλεονασματικό στα €0,8 δις. Όπως αναφέραμε στην παραπάνω παράγραφο το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών κατέγραψε ετήσια αύξηση €7,7 εκατ. τον Μάιο 2017. Το αντίστοιχο μέγεθος τον Απρίλιο 2017 ήταν €292,9 εκατ. Συνεπώς, για το δίμηνο Απριλίου-Μαΐου 2017 το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ενισχύθηκε σε ετήσια βάση €300,7 εκατ. (βλέπε Σχήμα ()). Το τελευταίο στοιχείο αποτελεί μια θετική ένδειξη για τη συνεισφορά του εξωτερικού τομέα στον ονομαστικό ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας το 2ο τρίμηνο 2017.1 Σημειώνουμε ότι το προηγούμενο τρίμηνο η συνεισφορά των καθαρών εξαγωγών στον ονομαστικό και στον πραγματικό ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης ήταν αρνητική.