Άνω των $240 τρισ. το παγκόσμιο χρέος, ιδιωτικό και δημόσιο

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Global Debt Monitor-April 2019 του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (The Institute of International Finance) το παγκόσμιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) υποχώρησε το τέταρτο τρίμηνο του 2018 κατά $1 τρισ. έναντι του προηγούμενου τριμήνου, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στα $243 τρισ. Αντιθέτως, σε ετήσια βάση το παγκόσμιο χρέος σημείωσε άνοδο κατά $3,3 τρισ. το 2018, λόγω της αύξησης του χρέους των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στις ανεπτυγμένες οικονομίες . Παρατηρώντας την τριμηνιαία εξέλιξη του παγκόσμιου χρέους το 2018, διαπιστώνεται ότι η μεγαλύτερη άνοδος  καταγράφηκε το 1ο τρίμηνο του 2018, όταν ανήλθε στο ιστορικά υψηλό επίπεδο των $248 τρισ. ενώ από το δεύτερο τρίμηνο άρχισε να υποχωρεί και γενικά να σταθεροποιείται προς το τέλος του έτους.

Αξίζει να επισημανθεί, ότι η ετήσια συνολική αύξηση του παγκόσμιου χρέους το 2018 ήταν σημαντικά υποδεέστερη της αντίστοιχης κατά $21 τρισ. που είχε καταγράψει το 2017. Η σημειωθείσα επιβράδυνση της ετήσιας αύξησης γεωγραφικά εντοπίζεται σε Ευρώπη και Κίνα ενώ παρά την εξασθένιση του ονομαστικού χρέους, ο λόγος παγκόσμιο χρέος προς παγκόσμιο ΑΕΠ, διατηρήθηκε το 2018 για δεύτερο κατά σειρά έτος, περί το 317%.

 
Το χρέος των αναδυόμενων οικονομιών αυξήθηκε με τον πιο αργό ρυθμό από το 2001

Το χρέος των αναδυόμενων οικονομιών, αυξήθηκε κατά περίπου $1 τρισ. το 2018, ωστόσο η αύξηση αυτή ήταν μικρότερη από το ένα τέταρτο της μέσης ετήσιας αύξησης που καταγράφηκε στην περίοδο 2013-17. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης προήλθε από τα νοικοκυριά και τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ενώ σε γενικές γραμμές ο συνολικός δανεισμός ήταν κατά προσέγγιση σύμφωνος με την εξέλιξη της οικονομικής ανάπτυξης, με το δείκτη χρέος προς ΑΕΠ, να διατηρείται σταθερός περί το 212% του ΑΕΠ.

 
Σημαντικές αποκλίσεις στο δείκτη χρέος προς ΑΕΠ μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών

Με την οικονομική ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες οικονομίες να διατηρείται σταθερή περί το 2,2%, ο δείκτης χρέος προς ΑΕΠ, κινήθηκε σε παράλληλη τροχιά διαμορφούμενος σταθερά περί το 390% το 2018. Ωστόσο, υπήρξαν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των εν λόγω οικονομιών. Ειδικότερα, η Ιαπωνία, η Γαλλία και η Αυστραλία, παρουσίασαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις του δείκτη χρέος προς ΑΕΠ ενώ η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες και η Πορτογαλία κατέγραψαν πτώση του δείκτη.

 
Κίνα: Το χρέος των νοικοκυριών υψηλότερα από το μέσο όρο της ομάδας των αναδυόμενων οικονομιών

Οι προσπάθειες των αρχών της Κίνας να περιορίσουν την υπερβολική μόχλευση συνέβαλαν ώστε το συνολικό χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) να διατηρηθεί περί το 290% του ΑΕΠ από το 2016 και εντεύθεν. Στην διάρκεια της περιόδου 2016-2018, η σημαντική μείωση των δανείων του σκιώδους τραπεζικού συστήματος οδήγησε σε μια μετρίου μεγέθους απομόχλευση στις επιχειρήσεις του μη χρηματοοικονομικού τομέα. Επί του παρόντος, το χρέος του μη χρηματοπιστωτικού τομέα κυμαίνεται μεταξύ 150-155% του ΑΕΠ, ήτοι ποσοστό 5-7 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το υψηλό που είχε επιτύχει στις αρχές του 2016. Ωστόσο εξακολουθεί να είναι ένα από τα υψηλότερα, παγκοσμίως. Αντιθέτως, το χρέος των νοικοκυριών στην περίοδο 2016-2018 αυξήθηκε κατά περίπου 40%, με το δείκτη χρέος προς ΑΕΠ να αγγίζει το 52% στις αρχές του 2019 και να υπερβαίνει κατά πολύ το μέσο όρο (37%) της ομάδας των αναδυόμενων οικονομιών. Σημειώνεται, ότι ο δανεισμός των νοικοκυριών εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερος συγκριτικά με την αύξηση των εισοδημάτων τους. Ειδικότερα, ο δείκτης χρέος προς εισόδημα των νοικοκυριών διαμορφώθηκε το 2018 στο 115%, ήτοι 15 περίπου εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερος από ότι ήταν το 2016 ενώ ένα μεγάλος αριθμός νοικοκυριών εμφανίζεται ευάλωτος στις μεταβολές του επιχειρηματικού κύκλου. Σημειώνεται ότι το 2018 το χρέος των νοικοκυριών κατέγραψε νέα ιστορικά υψηλά σε μια πλειάδα χωρών (Χιλή, Ινδία, Ισραήλ, Κορέα, Βέλγιο, Καναδάς, Γαλλία, Νέα Ζηλανδία, Σουηδία, Ελβετία).

 
ΗΠΑ: Το εταιρικό χρέος σε ανοδική πορεία

Το συνολικό χρέος στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά $2,9 τρισ. με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε $68,14 τρισ. στο τέλος του 2018 (η μεγαλύτερη ετήσια άνοδος από το 2007). Ωστόσο, ο δανεισμός εξακολουθεί να αυξάνεται με βραδύτερο ρυθμό σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη, ωθώντας το συνολικό ποσοστό του χρέους προς το ΑΕΠ στο 326% (το χαμηλότερο επίπεδο από το 2005). Επισημαίνεται, ότι η αύξηση του χρέους για τα νοικοκυριά και τον χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν μετρίου μεγέθους το 2018, με το δείκτη χρέος προς ΑΕΠ για τους συγκεκριμένους τομείς να διαμορφώνεται χαμηλότερα κατά 20 και 45 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα, από τα υψηλά επίπεδα της περιόδου της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ωστόσο, ο δείκτης του μη χρηματοοικονομικού εταιρικού χρέους προς το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 73% και δεν απέχει πολύ από το ιστορικά υψηλό (73,7%) που επέτυχε στο πρώτο τρίμηνο του 2009. Αντιθέτως, το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ, διαμορφώνεται σταθερά περί το 100% από τα τέλη του 2015, κινούμενο πάνω από 30 ποσοστιαίες μονάδες από τα προ κρίσης επίπεδα ενώ αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη τα υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα και την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας.

 
Η αύξηση των δαπανών για την πληρωμή τόκων του δημόσιου χρέους μπορεί να περιορίσει τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων

Το συνολικό δημόσιο χρέος σε παγκόσμιο επίπεδο έφθασε τα $65 τρισ. το 2018, καταγράφοντας αύξηση μεγαλύτερη του 45% από το 2009. Ωστόσο, οι τάσεις ποικίλλουν: το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη και στον Καναδά μειώθηκε για τέταρτη συνεχή χρονιά ενώ στις αναδυόμενες οικονομίες το χρέος έφθασε σε νέο ιστορικά υψηλό (50% του ΑΕΠ), εξαιτίας των επιβαρύνσεων που υπήρξαν σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας. Παρά τα χαμηλά επιτόκια, η σημαντική αύξηση του δημοσίου χρέους στην τελευταία δεκαετία έχει οδηγήσει σε άνοδο των δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους σε ορισμένες χώρες (Λίβανος, Βραζιλία, Αίγυπτος) γεγονός που μπορεί να σημάνει αύξηση της φορολογίας και λιγότερες παραγωγικές επενδύσεις από την πλευρά του Δημοσίου.

 
Πηγή:  Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank