Έκθεση McKinsey: Πέντε ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη της Ν. Αφρικής

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση “South Africa’s big five: Bold priorities for inclusive growth”, του διεθνούς γραφείου συμβούλων McKinsey Global Institute, μπορούν να διαμορφωθούν συνθήκες αισιοδοξίας για τις οικονομικές προοπτικές της Ν. Αφρικής.

 
Αν και, από έναρξης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008, ο ετήσιος μέσος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της Ν. Αφρικής έχει επιβραδυνθεί σε μόλις 1,8%, και η ανεργία παραμένει σε περίπου 25% διαχρονικά, δεδομένου του μεγέθους και των ανεκμετάλλευτων δυνατοτήτων της, η χώρα έχει περιθώρια αναγκαίας περαιτέρω ανάπτυξης (επιτάχυνση αναπτυξιακού ρυθμού και δημιουργία θέσεων εργασίας για μείωση της φτώχειας) παρά τον διαρκή, τελευταίως, τόνο απαισιοδοξίας καθώς υπάρχει διάχυτη ανησυχία ότι η οικονομία έχει “κολλήσει” σε κύκλο χαμηλής ανάπτυξης.

Στην εν λόγω έκθεση επισημαίνονται “πέντε μεγάλες” ευκαιρίες :1) η μετατροπή της χώρας σε παγκοσμίως ανταγωνιστικό κέντρο προηγμένης βιομηχανικής μεταποίησης, 2) η στήριξη των επενδύσεων, και της παραγωγικότητάς των, σε έργα υποδομής για περιεκτική ανάπτυξη σε όλο το φάσμα της οικονομίας, 3) η υιοθέτηση του φυσικού αερίου για παραγωγή της απαραίτητης επιπλέον ενέργειας και βιομηχανικής ανάπτυξης, 4) η στήριξη των εξαγωγών υπηρεσιών προς την υπόλοιπη Αφρική, αλλά και προς όλες τις χώρες, και 5) η αξιοποίηση του δυναμικού της γεωργικής παραγωγής και επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων της χώρας.

Θεωρείται ότι αν η Κυβέρνηση και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας καταφέρουν να θέσουν τις ευκαιρίες αυτές σε προτεραιότητα (με έμφαση στην υλοποίηση), θα ήταν δυνατή η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας έως το 2030 κατά 1,1% ετησίως, προσθέτοντας 1 τρισ. ραντ (87 δισ. δολ. ΗΠΑ) στο ετήσιο ΑΕΠ και δημιουργώντας 3,4 εκ. νέες θέσεις εργασίας (στόχοι σε συμφωνία με το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης / NDP της χώρας).

Αναλυτικότερα ως προς την αιτιολογική βάση συμπερασμάτων της έκθεσης:

1.Προηγμένη βιομηχανική μεταποίηση
Η Ν. Αφρική μπορεί να αξιοποιήσει υπάρχον εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και να καταστεί παγκοσμίως ανταγωνιστικό κέντρο παραγωγής, εστιάζοντας σε κατηγορίες υψηλής προστιθέμενης αξίας όπως αυτοκινητοβιομηχανία, μηχανήματα / εξοπλισμός, και χημικά προϊόντα (όπου, θεωρείται, τοπικές  επιχειρήσεις διαθέτουν τεχνογνωσία και υψηλό επίπεδο βιομηχανικής ιδιοκτησίας) — κυρίως, δηλαδή, σε τομείς καινοτομίας και τεχνολογικής ανάπτυξης πέραν της πολυπληθούς κατάστασης βιομηχανικών τομέων που περιλαμβάνονται στο εθνικό Σχέδιο Δράσης Βιομηχανικής Πολιτικής (IPAP). Δεδομένου ότι η βιομηχανία της χώρας έχει συρρικνωθεί σε μόλις 13% της εθνικής οικονομίας, πρέπει να αναπτυχθούν νέες αγορές και να ενισχυθεί η καινοτομία και η παραγωγικότητα.

 
2.Παραγωγικότητα υποδομών
Αν και η χώρα πραγματοποιεί σημαντικές επενδύσεις σε έργα υποδομής, υφίστανται μεγάλα κενά ως προς την ηλεκτροπαραγωγή, την υδροδότηση / διαχείριση υδάτινων πόρων και τις υγειονομικές υποδομές. Μια αποδοτική εταιρική σχέση δημόσιου – ιδιωτικού τομέα θα μπορούσε καταστήσει τη δαπάνη σε έργα υποδομής έως και 40% παραγωγικότερη, με μεγιστοποίηση της χρήσης των υφιστάμενων υποδομών και αύξηση του βαθμού συντήρησής των, θέτοντας σε προτεραιότητα τα έργα βέλτιστων θετικών επιπτώσεων και ενισχύοντας χαρακτηριστικά διαχείρισης για βέλτιστη προσφορά υπηρεσιών.

3.Φυσικό αέριο

Το έλλειμμα παροχής ενέργειας στη χώρα συμβάλλει αισθητά στον περιορισμό της ανάπτυξης και, παρά την εισαγωγή ορισμένου νέου δυναμικού ηλεκτροπαραγωγής, ελλείμματα προβλέπονται έως και το 2030. Οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο – οι οποίες κατασκευάζονται γρήγορα, με χαμηλό κόστος κεφαλαίου, και χαμηλές εκπομπές άνθρακα – προσφέρονται ως κατάλληλη εναλλακτική λύση διαφοροποίησης της εγχώριας ενεργειακής σύνθεσης. Εκτιμάται ότι η χώρα θα μπορούσε να εγκαταστήσει νέο δυναμικό ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο έως και 20 GW έως το 2030 (φυσικό αέριο μπορεί να προέρχεται από εισαγωγές, από ίδιους πόρους αν αναζητηθούν και βρεθούν, ή και τα δύο).

4.Εξαγωγές υπηρεσιών

Αν και η Ν. Αφρική διαθέτει αναπτυγμένο τομέα παροχής υπηρεσιών ωστόσο, επί του παρόντος, στη χώρα αντιστοιχεί μόνο το 2% της αγοράς υπηρεσιών της Υποσαχαρικής Αφρικής, με εκτίμηση συνολικής αξίας της αγοράς αυτής περίπου 0,5 τρισ. ραντ (38 δισ. δολ. ΗΠΑ). Θεωρείται ότι, με κατάλληλες επενδύσεις, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εξαγωγές τους στην εν λόγω ευρύτερη περιοχή, ενώ η Κυβέρνηση μπορεί να βοηθήσει με κατάλληλες περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες. Στον κατασκευαστικό τομέα ειδικότερα εκτιμάται φάσμα ευκαιριών, όπως υπηρεσίες μελετών, διαχείρισης κατασκευαστικών έργων ή/και συντήρησης έργων. Στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών πολλά υποσχόμενοι τομείς ανάπτυξης θεωρούνται η χονδρική και λιανική τραπεζική καθώς και ο ασφαλιστικός κλάδος.

Κατά την έρευνα, η Ν. Αφρική διαθέτει κατάλληλο δυναμικό ώστε να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο παροχέα υπηρεσιών στην αφρικανική ήπειρο, όπως η Βραζιλία στην ευρύτερη περιοχή της όπου της αντιστοιχεί 26% των εισαγωγών υπηρεσιών της Λατινικής Αμερικής. Προς το παρόν, η Κίνα, το ΗΒ και οι ΗΠΑ έχουν μεγαλύτερα μερίδια της αγοράς υπηρεσιών της Αφρικής, έναντι της Ν. Αφρικής — αν και η τελευταία έχει σημαντικές εταιρείες, όπως η MTN και η Standard Bank, που έχουν αναπτύξει ευρύ φάσμα εργασιών στην ήπειρο.

 
5.Εξαγωγές ακατέργαστων και μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων
Καθώς αυξάνεται η κατανάλωση στις αγορές όλης της Υποσαχαρικής Αφρικής και της Ασίας, εκτιμάται ότι η Ν. Αφρική θα μπορούσε να τριπλασιάσει τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της έως το 2030 — αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης του εγχώριου γεωργικού τομέα προς όφελος των, σχεδόν ενός στους δέκα, Νοτιοαφρικανών μικροκαλλιεργητών. Η αξιοποίηση αυτού του δυναμικού θα απαιτήσει κατάλληλο εθνικό σχέδιο για αύξηση της εθνικής γεωργικής παραγωγής, της παραγωγικότητας, και του βαθμού μεταποίησης αγροτικών προϊόντων.

 
Πηγή: Πρεσβεία Ελλάδος Πρετόρια, Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Γιοχάνεσμπουργκ