Έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου για τη σχέση θρησκείας και κοινωνικής ένταξης μεταναστών
Έρευνα με θέμα «Ο ρόλος της θρησκείας σε ομάδες μειονοτήτων και ομάδες πλειονότητας στην κυπριακή κοινωνία» διεξήγαγε ερευνητική ομάδα στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου υπό την εποπτεία του Αναπληρωτή Καθηγητή Γιάννη Παπαδάκη με κύριο ερευνητή τον διδακτορικό φοιτητή του Τμήματος Θοδωρή Κούρο. Στόχος της έρευνας, η οποία συγχρηματοδοτήθηκε από τα Ταμεία Αλληλεγγύης της Ε.Ε. και το Υπουργείο Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ήταν να διερευνηθεί ο ρόλος της θρησκείας σε σχέση με την κοινωνική ένταξη μεταναστών στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η έρευνα εστιάστηκε σε μετανάστες από τη Συρία (Μουσουλμάνοι), τη Ρωσία (Χριστιανοί Ορθόδοξοι), τις Φιλιππίνες (Καθολικοί) και τη Σρι-Λάνκα (Βουδιστές).
Τα βασικά ερωτήματα που τέθηκαν είναι τα εξής:
- Κατά πόσο η θρησκεία των μεταναστών αποτελεί παράγοντα που διευκολύνει ή εμποδίζει την διαδικασία της κοινωνικής τους ένταξης.
- Πώς επηρεάζεται η θρησκευτικότητα των μεταναστών από την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση στην οποία οι ίδιοι βρίσκονται .
- Πώς διάφορες παράμετροι της κυπριακής κοινωνίας επηρεάζουν τη θρησκευτικότητα και την κοινωνική τους ένταξή.
Η έρευνα έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίων σε δείγμα 1.000 μεταναστών από τις προαναφερθείσες χώρες προέλευσης και συνεντεύξεις σε βάθος με 40 άτομα, την περίοδο μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου 2014, σε δείγμα που ήταν αντιπροσωπευτικό από την άποψη του φύλου, λόγω της ισχυρής έμφυλης διάστασης της μετανάστευσης στην Κυπριακή Δημοκρατία και περιέλαβε όλες τις επαρχίες της.
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα, διαφαίνεται ότι οι μετανάστες οι οποίοι βρίσκονται σε πιο «ευάλωτη» θέση, είτε οικονομικά είτε κοινωνικά και συναισθηματικά, τείνουν να είναι πιο θρήσκοι από εκείνους που βρίσκονται σε λιγότερο ευάλωτη θέση, τόσο σε υποκειμενικό επίπεδο (αίσθημα θρησκευτικότητας), όσο και σε επίπεδο συχνότητας συμμετοχής σε θρησκευτικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, οι Φιλιππινέζοι/ες και οι Σρι Λανκέζοι/ες παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα θρησκευτικότητας σε σχέση με τους/τις Ρώσους/ίδες και τους/τις Σύρους/ες και πολύ μεγαλύτερη ανασφάλεια σε σχέση με το εισόδημα, την κατοικία κτλ. Επίσης, εκείνοι που διαθέτουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο τείνουν να είναι λιγότερο θρήσκοι. Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι ο βαθμός θρησκευτικότητας, δηλαδή το πόσο θρήσκο θεωρεί κανείς τον εαυτό του, σημειώνει καθοδική τάση όσο αυξάνεται η διάρκεια παραμονής στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η συμμετοχή σε θρησκευτικές δραστηριότητες για τους περισσότερους και ειδικά για τους/τις Φιλιππινέζους/ες και τους/τις Σρι Λανκέζους/εςαποσκοπεί εξίσου σε θρησκευτικούς όσο και κοινωνικούς λόγους, αποτελεί δηλαδή έναν τρόπο κοινωνικοποίησης και κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά κατά το πρώτο διάστημα της μετανάστευσης. Αξίζει εδώ να σημειωθεί, ότι αυτές οι δύο ομάδες μεταναστών, φαίνεται να είναι και οι λιγότερο ενταγμένες στην κυπριακή κοινωνία, καθώς και οι πιο ανασφαλείς και ευάλωτες, τόσο λόγω του καθεστώτος παραμονής τους, όσο λόγω του εισοδήματός τους και άλλων παραγόντων.
Διερευνήθηκε, επίσης, ο βαθμός διάκρισης στη βάση θρησκευτικών κριτηρίων που οι συμμετέχοντες στην έρευνα θεωρούν ότι υφίστανται. Τα υψηλότερα ποσοστά θρησκευτικής διάκρισης, σημειώνονται στους/στις Σύρους/ες και στους/στις Σρι Λανκέζους/ες, η πλειοψηφία των οποίων είναι Μουσουλμάνοι/ες και Βουδιστές/ίστριες αντίστοιχα.
Το ερώτημα αν η θρησκεία των μεταναστών αποτελεί παράγοντα που διευκολύνει ή δυσχεραίνει την κοινωνική ένταξη, δεν μπορεί να απαντηθεί με τον ίδιο τρόπο για όλες τις μεταναστευτικές θρησκευτικές κοινότητες στην Κύπρο. Ενώ αποτελεί παράγοντα που διευκολύνει την ένταξη στην περίπτωση των Ρώσων που είναι στην πλειοψηφία τους Χριστιανοί Ορθόδοξοι, όπως και η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων, αποτελεί παράγοντα που τη δυσχεραίνει στην περίπτωση των Σύρων και των Σρι Λανκέζων. Οι Φιλιππινέζοι/ες από την άλλη, θεωρούν ότι υφίστανται διάκριση περισσότερο στη βάση της εθνοτικής καταγωγής και όχι τόσο της θρησκείας.
Το γενικότερο θέμα της ένταξης μεταναστών είναι σύνθετο και η θρησκεία αποτελεί μόνο ένα από πολλούς άλλους σημαντικούς παράγοντες. Η έρευνα καταλήγει σε σειρά εισηγήσεων για δράσεις με στόχο την καλύτερη ένταξη θρησκευτικών ομάδων μεταναστών.
