Ανάλυση: Η νομική μάχη για τους δασμούς του Τραμπ και η αβεβαιότητα στο παγκόσμιο εμπόριο

Η απόφαση του  Ντόναλντ Τραμπ, να επιβάλει ευρείς δασμούς επικαλούμενος λόγους εθνικής έκτακτης ανάγκης, πυροδότησε μια έντονη νομική διαμάχη με σημαντικές προεκτάσεις για το παγκόσμιο εμπόριο και την αμερικανική οικονομική πολιτική. Το παρόν άρθρο εξετάζει τις βασικές πτυχές αυτής της αντιπαράθεσης, τις πιθανές εξελίξεις και τις επιπτώσεις της, βασιζόμενο στις εκτιμήσεις ειδικών.

 
Η νομική προσέγγιση Τραμπ και η πρωτόδικη απόφαση

Στις 2 Απριλίου, ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας μια πρωτότυπη νομική θεωρία και διευρύνοντας την εφαρμογή μιας παλαιότερης νομοθεσίας, του Νόμου περί Διεθνών Έκτακτων Οικονομικών Εξουσιών (IEEPA), με τρόπο που κανένας προηγούμενος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε υιοθετήσει. Ωστόσο, ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο έκρινε την Τετάρτη ότι η χρήση αυτού του νόμου από τον Τραμπ ήταν αντισυνταγματική, παρόλο που οι δασμοί αυτοί βρίσκονται προσωρινά σε αναστολή με προοπτική να τεθούν σε ισχύ στις αρχές Ιουλίου.

Παρά την απόφαση αυτή, οι ειδικοί δεν θεωρούν ότι σηματοδοτεί το τέλος των εμπορικών πολέμων. Η κυβέρνηση αναμένεται να ασκήσει έφεση και ο Josh Lipsky, πρόεδρος διεθνούς οικονομίας στο Atlantic Council, εκτιμά ότι ένα εφετείο πιθανότατα θα εκδώσει αναστολή της απόφασης, επαναφέροντας τους δασμούς. Η υπόθεση αυτή θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγηθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τους επόμενους μήνες. Ο Lipsky χαρακτηρίζει την απόφαση “οπισθοδρόμηση για την κυβέρνηση”, η οποία μάλιστα είχε ζητήσει από το συγκεκριμένο δικαστήριο να αναλάβει την υπόθεση. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ομόφωνη απόφαση περιελάμβανε δικαστές διορισμένους τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον πρώην Πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν.

Η Barbara C. Matthews, πρώην ακόλουθος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ στην ΕΕ, επισημαίνει ότι η απόφαση είναι “περιορισμένης εμβέλειας και παρέχει πολλούς μηχανισμούς” στην κυβέρνηση Τραμπ για να “επιτύχει τους ίδιους στόχους”. Συγκεκριμένα, το σκεπτικό του δικαστηρίου που υποστηρίζει τα δασμολογικά εργαλεία του Λευκού Οίκου ως μέτρα για την αντιμετώπιση ζητημάτων του ισοζυγίου πληρωμών, καθιστά δυνητικά τους δασμούς της 2ας Απριλίου σε σχετικά σταθερή βάση σε σύγκριση με τους δασμούς του Ιανουαρίου 2025 για τη φαιντανύλη κατά του Μεξικού, της Κίνας και του Καναδά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Τραμπ δικαιολόγησε τους αμοιβαίους δασμούς της 2ας Απριλίου ως μέσο διόρθωσης των εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ με όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Το δικαστήριο ήταν πιο κατηγορηματικό σχετικά με τους δασμούς για τη φαιντανύλη, κρίνοντας ότι τόσο η κηρυχθείσα έκτακτη ανάγκη όσο και το μέτρο που έλαβε ο Τραμπ ήταν υπερβολικά ευρεία.

 
Εναλλακτικά σχέδια και εργαλεία της κυβέρνησης

Καθώς η διαδικασία των εφέσεων εξελίσσεται, η κυβέρνηση διαθέτει αρκετά εργαλεία για να συνεχίσει την τρέχουσα δασμολογική της πολιτική. Η απόφαση της Τετάρτης συμφωνεί με μια δικαστική απόφαση του 1975 ότι το Κογκρέσο μπορεί να παρέχει στην εκτελεστική εξουσία “περιορισμένη εξουσία” επιβολής δασμών. Η απόφαση υποστηρίζει επίσης ότι οι εξουσίες που χορηγούνται στον Λευκό Οίκο βάσει του IEEPA είναι πιο περιορισμένες από εκείνες του προηγούμενου νόμου, του Trading with the Enemy Act.

Η Matthews υποστηρίζει ότι η απόφαση “παρείχε ένα προσχέδιο για το πώς η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί δασμούς για την αντιμετώπιση τόσο γεωοικονομικών ανισορροπιών όσο και ενός ευρέος φάσματος εθνικών εκτάκτων αναγκών με μεγαλύτερη ακρίβεια”. Κατά τη διάρκεια της έφεσης, ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να περιορίσει το εύρος, τη χρονική διάρκεια ή τη νομική βάση για τους δασμούς της φαιντανύλης και τους αμοιβαίους δασμούς βάσει του IEEPA. Μια τέτοια κίνηση, ωστόσο, θα απαιτούσε από την κυβέρνηση να παραδεχτεί, τουλάχιστον σιωπηρά, ότι οι εξουσίες έκτακτης ανάγκης και δασμολογικές της εκτελεστικής εξουσίας μπορούν να περιοριστούν από δικαστική απόφαση.

Ο Lipsky προσθέτει ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να ακολουθήσει την απόφαση του δικαστηρίου και να βασιστεί στα άρθρα 122 και 338 του Εμπορικού Νόμου, που αφορούν το ισοζύγιο πληρωμών, για να στηρίξει τους αμοιβαίους δασμούς της 2ας Απριλίου. Μια κίνηση που δεν εκτιμήθηκε πλήρως τον Απρίλιο, κατά την οποία η κυβέρνηση μετέφερε τους δασμούς στους ημιαγωγούς και τα καταναλωτικά ηλεκτρονικά είδη στο άρθρο 232 του Νόμου περί Επέκτασης του Εμπορίου, αποτέλεσε ένδειξη ότι η κυβέρνηση επιθυμούσε ισχυρότερη νομική βάση για ορισμένες από τις πιο σκληρές εισφορές της στην Κίνα. “Εκ των υστέρων, αυτή η κίνηση ήταν περισσότερο μια τακτική υποχώρηση. Επειδή αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, δίνει (στην κυβέρνηση) έναν ισχυρό νέο δασμό που θα μπορούσε να έρθει το καλοκαίρι”. Η Matthews συμφωνεί, σημειώνοντας ότι ο Τραμπ έχει ήδη χρησιμοποιήσει “παραδοσιακές μεθόδους του άρθρου 232 και του άρθρου 301 για άλλους δασμούς που δεν επηρεάζονται από την απόφαση, όπως αυτούς στα αυτοκίνητα”.

 
Επιπτώσεις στον εμπορικό πόλεμο και τις διαπραγματεύσεις

Η δικαστική απόφαση έρχεται σε μια στιγμή που οι χώρες προσπαθούν να συνάψουν συμφωνίες με την κυβέρνηση ενόψει της προθεσμίας του Ιουλίου για την επαναφορά των αμοιβαίων δασμών. Ο Lipsky αναμένει ότι “άλλες χώρες θα προσπαθήσουν τώρα να επιβραδύνουν τις διαπραγματεύσεις τους, με αποτέλεσμα λιγότερες συμφωνίες πριν από την προθεσμία του Ιουλίου και την προθεσμία του Αυγούστου για την ολοκλήρωση των δασμολογικών διαπραγματεύσεων με την Κίνα “.

Η απόφαση αυτή επηρεάζει επίσης τις διαπραγματεύσεις του Κογκρέσου για τον προϋπολογισμό ενόψει της προθεσμίας του Αυγούστου για την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους. Ένα ρεπουμπλικανικό νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό συγκέντρωσε αρκετές ψήφους για να περάσει από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, εν μέρει χάρη στις αισιόδοξες προβλέψεις για τα έσοδα από δασμούς, οι οποίες τώρα τίθενται εν αμφιβόλω. Καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταφέρονται στη Γερουσία, ο Lipsky προειδοποιεί να “παρακολουθούμε την αγορά ομολόγων, η οποία ήδη δεν έχει αντιδράσει καλά στις επιπτώσεις του νομοσχεδίου στο έλλειμμα”.

Η Matthews σημειώνει ότι το Κογκρέσο θα μπορούσε να επιλέξει να χρησιμοποιήσει αυτό το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό για να επικυρώσει τους δασμούς για τη φαιντανύλη και της 2ας Απριλίου, κάτι που θα μπορούσε να ικανοποιήσει πτυχές της απόφασης του εμπορικού δικαστηρίου, αλλά “οποιαδήποτε τέτοια νομοθεσία πιθανότατα θα αντιμετώπιζε επίσης νομική αμφισβήτηση”.

 
Αξιολόγηση και συμπεράσματα: Αβεβαιότητα και επιμονή

“Όλα αυτά οδηγούν σε περισσότερη αβεβαιότητα – όχι λιγότερη”, προσθέτει ο Lipsky. Οι επιχειρήσεις δεν θα είναι σε θέση να λάβουν μακροπρόθεσμες επενδυτικές αποφάσεις και η ιδέα ότι οι δασμοί θα μειωθούν μόνο από εδώ και πέρα μπορεί να είναι ένας λανθασμένος υπολογισμός. Οι αγορές φαίνονται ενθουσιασμένες που ο πρόεδρος μπορεί να μην έχει τόση δασμολογική εξουσία όση νόμιζε, αλλά η “μέθη” θα περάσει σύντομα. Ο Τραμπ διαθέτει ακόμα πολλά εμπορικά εργαλεία και δεν θα ήθελε η βασική του διεθνής οικονομική ατζέντα να ανατραπεί από τρεις δικαστές κατώτερου δικαστηρίου.

 
Βασικά σημεία:

• Η χρήση του νόμου IEEPA από τον Τραμπ για την επιβολή δασμών κρίθηκε πρωτόδικα αντισυνταγματική.
• Η υπόθεση πιθανότατα θα φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο.
• Η κυβέρνηση Τραμπ διαθέτει εναλλακτικά νομικά εργαλεία για την επιβολή δασμών, όπως τα άρθρα 122, 338 του Εμπορικού Νόμου και το άρθρο 232 του Νόμου περί Επέκτασης του Εμπορίου.
• Η δικαστική απόφαση δημιουργεί περαιτέρω αβεβαιότητα για τις διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις και τις επιχειρήσεις.
• Οι προβλέψεις για έσοδα από δασμούς στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ τίθενται εν αμφιβόλω.
• Η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να συνεχίσει τη δασμολογική της πολιτική, παρά τις νομικές προκλήσεις.

Η νομική αμφισβήτηση των δασμών του Τραμπ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ενώ η πρωτόδικη απόφαση αποτέλεσε πλήγμα για την κυβέρνηση, η ύπαρξη εναλλακτικών νομικών οδών και η πιθανότητα ανατροπής της απόφασης σε ανώτερο βαθμό διατηρούν την αβεβαιότητα. Οι επιχειρήσεις και οι διεθνείς εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ θα πρέπει να προετοιμαστούν για μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας και πιθανών νέων δασμολογικών μέτρων. Η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης Τραμπ να μην υποχωρήσει από την κεντρική της οικονομική ατζέντα υποδηλώνει ότι η μάχη αυτή απέχει πολύ από το τέλος της.

 
Με πληροφορίες από atlanticcouncil.org

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες