MY WAY NEWS

ΑΠΘ-Αρχαιολογικό συνέδριο για τις ανασκαφές του 2014 στη Μακεδονία και τη Θράκη

2 Μαρτίου, 2015 11:56 πμ

• Βεργίνα 2013 – 2014-Ο Τομέας του «Αγρού Τσακιρίδη»

• Καστρί Γρεβενών-Πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου

• Συνοπτική παρουσίαση της ανακοίνωσης της Ομ. Καθηγήτριας του ΑΠΘ, Στ. Δρούγου και των συνεργατών της Χ. Καλλίνη και Α. Θάνου

«Η ανασκαφή στον Τομέα Τσακιρίδη, στο κέντρο της αρχαίας πόλης των Αιγών στη Βεργίνα, πραγματοποιείται ήδη από το 2005-2006 σε μικρές ανασκαφικές περιόδους και με ελάχιστα οικονομικά μέσα. Ο χώρος βρίσκεται στα βορειοδυτικά του γνωστού Μητρώου της Βεργίνας και τον χωρίζει από αυτόν ένας από τους χαρακτηριστικούς ξηροπόταμους που διασχίζουν την αρχαία πόλη.

Στη διάρκεια των σύντομων αυτών ανασκαφικών περιόδων προέκυψαν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για την όψιμη ελληνιστική και ρωμαϊκή φάση της πόλης, όπως μαρτυρούν τα πολυπληθή ευρήματα. Στο βόρειο τμήμα του τομέα αναγνωρίζονται πρόχειρα χτισμένοι χώροι, λιθόστρωτες αυλές τις οποίες διασχίζουν πήλινοι ή λίθινοι αγωγοί νερού, μεγάλοι λάκκοι απορριμμάτων ή πιθαριών, ενώ ανάμεσα στα ευρήματα σημειώνονται πολλές σκουριές, πηλοί κλπ.

Στο νότιο τμήμα του τομέα, όπου είναι πλέον φανερή η υψομετρική διαφορά, με κλίση του εδάφους προς τα ΝΑ διαπιστώνονται πυκνά κατάλοιπα θεμελίων και τοίχων από την ίδια χρονολογική περίοδο (2ος αι. π. Χ. – 1ος αι. μ. Χ.), τα οποία όμως θα πρέπει να συνδεθούν πιθανώς με το γειτονικό Μητρώον. Ένας ισχυρός αναλημματικός τοίχος προστατεύει το οικοδομικό αυτό συγκρότημα που εκτείνεται και πέραν των ανατολικών ορίων του Τομέα, ενώ παράλληλα φάνηκαν κατάλοιπα θεμελίων που πρέπει να συνδέονται με παλιότερα κτήρια από τους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους.

Τα κινητά ευρήματα – κυρίως πήλινα ειδώλια – της φετινής σύντομης ανασκαφικής ενισχύουν την υπόθεση μας για τη σχέση του νέου οικοδομικού συγκροτήματος προς το Μητρώον. Αποκαλύπτεται ότι το μεγάλο Ιερό της Μητέρας των Θεών είχε μεγαλύτερη έκταση, αλλά και χρονολογική διάρκεια από όσα είχε υπολογιστεί κατά την παλιότερη έρευνά του. Απομένει να αποδειχθεί η υπόθεση αυτή με την μελλοντική ανασκαφή του χώρου, που επιδιώκουμε να φωτίσει την τελική φάση της αρχαίας και σημαντικής αυτής πόλης, αλλά και του ίδιου του βασιλείου με τις απαραίτητες αρχαιολογικές μαρτυρίες», αναφέρει κοινή δήλωση των Στ. Δρούγου, Χ. Καλλίνη και Α. Θάνος.

• Περίληψη ανακοίνωσης της Ομ. Καθηγήτριας του ΑΠΘ, Στ. Δρούγου και των συνεργατών της Γ. Γαρούφα και Α. Θάνου

«Η διετία 2013-2014 και το παρόν έτος 2015 φαίνεται ότι θα αποτελέσουν τομή στην προσπάθεια που ανέλαβε πριν από δεκαπέντε και πλέον χρόνια μία ομάδα αρχαιολόγων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου με τη βοήθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Καστρί των Γρεβενών, το γνωστό βραχώδες ύψωμα στην ανατολική Πίνδο, ανάμεσα στα χωριά του Πολυνερίου και της Αλατόπετρας.

Μετά από πολλές προσπάθειες και δύσκολη ανασκαφική διερεύνηση, το 2013 εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η ήδη εγκεκριμένη από το ΥΠΠΟ και το ΚΑΣ πρότασή μας για την προστασία και ανάδειξη του νέου αρχαιολογικού χώρου, της αρχαίας ακρόπολης στο ύψωμα «Καστρί» (υψόμ. 1.100-1.200 μ.) στο πλαίσιο των προγραμμάτων ΕΣΠΑ. Επιδίωξη μας ήταν και είναι βεβαίως η διάσωση των αρχαίων λειψάνων, αλλά κα η δημιουργία μιας αρχαιολογικής-ερευνητικής μονάδας του ΑΠΘ με σκοπό την άσκηση φοιτητών και την έρευνα της σημαντικής αυτής θέσης.

Δύο είναι οι κύριοι στόχοι του προγράμματος μας: α) Ολοκληρώνεται και εξοπλίζεται το αρχαιολογικό εργαστήριο στο παλιό δημοτικό σχολείο του Πολυνερίου, β) Δημιουργούνται στέγαστρα για τα κυριότερα τμήματα του αρχαιολογικού χώρου για την προστασία των οικοδομικών λειψάνων καθώς και περιφράξεις και προσβάσεις στο χώρο.

Στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος, αρχίσαμε την άνοιξη του 2014 τον καθαρισμό και την προετοιμασία του αρχαιολογικού χώρου για να δεχτεί τα στέγαστρα. Ο ανασκαφικός έλεγχος του χώρου απέδωσε αξιοσημείωτα αποτελέσματα ως προς τη χρονολόγηση των αρχαίων οικοδομημάτων και του τρόπου θεμελίωσης τους. Θυμίζουμε ότι στην αρχαία οχυρωμένη ακρόπολη στο Καστρί αναγνωρίστηκαν κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους τα οικοδομικά λείψανα του πετρόχτιστου άστυλου ναού, μιας δωρικής στοάς και ενός ακόμη μεγάλου οικοδομήματος, καθώς και τμημάτων της οχύρωσης με κυριότερο στοιχείο τη Δυτ. Πύλη, στη περιοχή πίσω από το ναό.

Στο εσωτερικό του ναού και παρά την εκτεταμένη καταστροφή που επέφεραν τα σύγχρονα καμίνια καθώς και η λιθαρπαγή διαπιστώνεται με βεβαιότητα ότι το δάπεδο του σχηματίζεται από πηλόχωμα πάχους 0,10 μ., πιθανώς πάνω σε μία χαλαρή υποθεμελίωση. Χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι. π. Χ. με αρκετή ασφάλεια. Είναι ίσως ενδεχόμενο να είχε το πηλόχωμα μορφή «πλακών» χωρίς να είναι δυνατή η επαλήθευση της παρατήρησης. Συγχρόνως επιβεβαιώνεται ότι ο ναός ήταν στεγασμένος με κεράμωση χρονολογημένη στον 4ο αι. π. Χ. που κατά καιρούς δέχτηκε νεώτερες επιδιορθώσεις κατά τους 3ο και 2ο αι. π. Χ.

Το δυτικό τμήμα του ναού και ο χώρος αμέσως έξω από αυτόν αποτελεί ένα από τα πλέον δύσκολα σημεία της ανασκαφής αφού σημειώνονται εκεί έντονα τα ίχνη της φωτιάς που συμβαίνει ήδη στην αρχαιότητα (πιθανώς κατά τον 3ο αι. π. Χ., αλλά και αργότερα, στον 2ο αι. π. Χ. κατά την κατάληψη και καταστροφή της ακρόπολης).

Όμοια στοιχεία αναγνωρίζονται και στον εξωτερικό δυτικό χώρο, όπου μάλιστα υπάρχει πυκνή δόμηση ανάμεσα στο δυτικό τοίχο του ναού, το τείχος και τη Δυτική πύλη, χωρίς να είναι εφικτή ακόμη η κατανόηση των μικρών αυτών χώρων και κτισμάτων από τους όψιμους ελληνιστικούς χώρους.

Τα εναπομείναντα λείψανα της δωρικής στοάς προδίδουν την εντυπωσιακή μορφή της, ένα οικοδόμημα που μαζί με τον ναό και ένα ακόμη κτήριο σχηματίζουν το μεγάλο ∏ του οικοδομικού συγκροτήματος της ακρόπολης. Η δυτική πύλη στα βορειοδυτικά του Ναού, γνωστή ήδη κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους, με τον καθαρισμό της, επιβεβαίωσε και φέτος την εντυπωσιακή μορφή της.

Πολλές φορές έχει υπογραμμιστεί η στρατηγική σημασία του υψώματος στο Καστρί για τη χώρα των Τυμφαίων, καθώς φαίνεται να ελέγχει του δρόμους προς την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και την πεδινή Μακεδονία. Η μορφή των οικοδομημάτων, η σύγχρονη θεμελίωσή τους στο τέλος του 4ου αι. π. Χ. επιβεβαιώνουν τη σημασία τους ήδη στην περίοδο αυτή, που συνδέεται πολύ καλά με τα γεγονότα που ακολούθησαν το θάνατο του Αλέξανδρου.

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος στο Καστρί, πιστεύουμε ότι αποδίδεται μια νέα σημαντική αρχαιολογική ερευνητική και εκπαιδευτική μονάδα. Εναπόκειται στο Πανεπιστήμιο μας να συνεχίσει αυτή την προσπάθεια που επιχειρούν οι αρχαιολόγοι και οι άλλοι παράγοντες του, η Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας και το ΥΠΠΟ».

Η Ανακοίνωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 5 Μαρτίου 2015 και ώρα 13.15, στην Αίθουσα Τελετών του παλαιού κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Συνεδρίου για τις ανασκαφές του 2014 στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Αρωγοί του Αρχαιολογικού Έργου είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Επιτροπή Ερευνών του Α.Π.Θ.

INFO Photo

Βεργίνα 1: Τομέας Τσακιρίδη, νοτιοανατολικό τμήμα.