ΑΠΘ: Επιβάρυνση της δημόσιας υγείας σε μεγάλες πόλεις από τη χρήση στερεάς βιομάζας ως καύσιμη ύλη

24 Σεπτεμβρίου, 2013 5:49 μμ

Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής σε θέματα που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις στην υγεία και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων μεθοδολογιών για την εκτίμηση των επιπτώσεων των  σωματιδίων, πραγματοποιήθηκε από το εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ μια εκστρατεία δειγματοληψίας αιωρούμενων σωματιδίων αεροδυναμικής διαμέτρου 10, 2.5 και 1 μm από τις αρχές Οκτωβρίου του 2012 μέχρι τα μέσα Απριλίου του 2013, ταυτόχρονα σε 2 σημεία στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ως ακολούθως:

 

 

 

 

 

 

• Ένα σημείο με έντονη κυκλοφοριακή ροή (Εγνατίας), όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται κυρίως από εκπομπές οχημάτων

• Ένα σημείο (Επταπύργιο) όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται από το αστικό υπόβαθρο, δηλ. χαρακτηρίζουν το σύνολο των εκπομπών της πόλης της Θεσσαλονίκης

 

 

 

 

Όπως αναφέρει ενημερωτική ανακοίνωση του ΑΠΘ «για τη δειγματοληψία, τις ζυγίσεις των φίλτρων και τις χημικές αναλύσεις που ακολούθησαν, χρησιμοποιήθηκαν πιστοποιημένες μέθοδοι.

 

 

 

 
Με την πτώση της θερμοκρασίας που ξεκίνησε στο δεύτερο δεκαήμερο του Νοέμβρη του 2012, παρατηρήθηκε άνοδος της συγκέντρωσης σωματιδίων στον κυκλοφοριακό σταθμό δειγματοληψίας (Εγνατίας) και ακόμη μεγαλύτερη άνοδος στον σταθμό υποβάθρου (Επταπύργιο), ιδιαίτερα όσον αφορά τα πιο λεπτόκοκκα σωματίδια (ΡΜ2.5).

 

 

 

 

Δεδομένου ότι οι δειγματολήπτες στο Επταπύργιο δεν εκτίθενται σε απευθείας εκπομπές οχημάτων όπως οι αντίστοιχοι στην Εγνατίας, η ραγδαία αυτή αύξηση σωματιδίων αποδίδεται στις οικιακές καύσεις με σκοπό την θέρμανση.

 

 

 

 

Οι αυξημένες αυτές συγκεντρώσεις και πιο συγκεκριμένα η μεγαλύτερη σχετικά αύξηση των ΡΜ2.5 οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη χρήση βιομάζας (τζάκια, ξυλόσομπες κ.τ.λ).

 

 

 

 

Παρατηρώντας τις μετρημένες τιμές συγκέντρωσης σωματιδίων στο Επταπύργιο, ως πιο χαρακτηριστικές για το αστικό περιβάλλον της πόλης, παρατηρούμε τα εξής:

 

 

Σχήμα 1. Διακύμανση συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων στη Θεσ/νίκη (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012)

 

 

Σχήμα 2. Διακύμανση συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων στη Θεσ/νίκη (Ιανουάριος-Απρίλιος 2013)

 

 

 

 

• Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου οι τιμές κυμάνθηκαν σε επίπεδα κάτω από τα όρια ασφαλείας που έχουν τεθεί από την Κοινοτική νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα (40 μg/m³ για τα ΡΜ10 και 20 μg/m³ για τα ΡΜ2.5).

 

 

 

 

• Από τις 10-12 Νοεμβρίου και μετά όμως οι συγκεντρώσεις αερολυμμάτων αυξήθηκαν αλματωδώς για να φτάσουν οι μέσες τιμές τους τα περίπου 60 μg/m³ για τα ΡΜ10 και τα 50 μg/m³ για τα ΡΜ2.5, ενώ έχουν σημειωθεί και μέγιστες τιμές της τάξης άνω των 180 μg/m³ για τα ΡΜ10 και των 130 μg/m³ για τα ΡΜ2.5.

 

 

 

 

• Οι μέσες συγκεντρώσεις από τα μέσα Νοεμβρίου μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου ήταν δηλαδή 50% μεγαλύτερες από το όριο ασφαλείας για τα ΡΜ10 και πάνω από 100% μεγαλύτερες από το όριο για τα ΡΜ2.5.

 

 

 

 

• Η εικόνα αυτή συνεχίστηκε και τους ψυχρούς μήνες του 2013 (Ιανουάριο – Φεβρουάριο) και προοδευτικά η εικόνα άρχισε να αντιστρέφεται με την προοδευτική αύξηση της θερμοκρασίας (Σχήματα 1 και 2).

 

 

 

 

Με βάση τις συγκεντρώσεις του πολυσακχαρίτη λεβογλυκοζάνη, που αποτελεί τον πλέον κατάλληλο δείκτη καύσης βιομάζας, προσδιορίστηκε η συμβολή της καύσης βιομάζας στις μετρούμενες συγκεντρώσεις.

 

 

 

 

Βρέθηκε ότι στο σταθμό αστικού υποβάθρου, η μέση συμβολή τη βιομάζας στα μετρούμενα σωματίδια ανέρχεται σε ποσοστό 36%, ενώ αντίστοιχα στον κυκλοφοριακό σταθμό, η μέση συμβολή ανέρχεται στο 16%.

Σχήμα 3. Συνεισφορά της καύσης βιομάζας στα επίπεδα ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια στη Θεσ/νίκη

 

 

 

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα που σχετίζονται με τον προσδιορισμό καρκινογόνων πολυαρωματικών υδρογονανθράκων. Η αναλυτική μεθοδολογία που προτείνεται από το CROME, λαμβάνει υπόψιν:

 

 

 

 

• τις συγκεντρώσεις (19 διαφορετικών) πολυαρωματικών υδρογονανθράκων που μετρήθηκαν στα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας

 

 

 

 

• την κατανομή τους κατά μήκος του αναπνευστικού συστήματος λαμβάνοντας υπόψιν την αντίστοιχη εναπόθεση των σωματιδίων στα οποία ήταν προσροφημένα,

 

 

 

 

• το δυναμικό καρκινογένεσης του εκάστοτε μείγματος πολυαρωματικών με μονάδα αναφοράς την τοξικότητα του βενζο[α]πυρενίου

 

 

 

 

Λόγω των διαφορών στη φυσιολογία αλλά και την ένταση της φυσικής δραστηριότητας μεταξύ παιδιών και ενηλίκων η εσωτερική δόση των πολυαρωματικών υδρογονανθράκων είναι αρκετά υψηλότερη στα παιδιά (κανονικοποιημένη ως προς το σωματικό βάρος).

 

 

 

 

 

Κατά συνέπεια ο εκτιμώμενος κίνδυνος καρκινογένεσης ανέρχεται για τα παιδιά σε πέντε στο εκατομμύριο ενώ για τους ενήλικες σε ένα στο εκατομμύριο.

 

 

 

 

Περισσότερα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν με την πρόοδο των χημικών αναλύσεων μεγαλύτερου αριθμού δειγμάτων, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.

Σχήμα 4. Κίνδυνος καρκινογένεσης στον πληθυσμό από εισπνοή πολυαρωματικών υδρογανανθράκων σε αιωρούμενα σωματίδια για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες

 

 

 

 

Ανησυχητική είναι η αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των πιο λεπτόκοκκων σωματιδίων που εκπέμπονται κατά τη διάρκεια της καύσης ξύλων στο εσωτερικό των σπιτιών.

 

 

 

 

Στην περίπτωση αυτή τα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο κάτω από 1 μm (ΡΜ1), παρατηρείται μια αύξηση κατά 4 με 5 φορές  σε ένα σπίτι με τζάκι σε σύγκριση με ένα σπίτι χωρίς τζάκι.

 

 

 

 

Ας σημειωθεί εδώ ότι τα υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια είναι και τα πιο επικίνδυνα για την υγεία γιατί λόγω της μικρής τους διαμέτρου μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και να φτάσουν στα βρογχιόλια, τις περιοχές δηλαδή των πνευμόνων όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων (οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα).

 

 

 

 

Τα πιο λεπτά από αυτά μπορούν από το βρογχιόλια να περάσουν στο αίμα και στη συστημική κυκλοφορία επιβαρύνοντας σημαντικά την ανθρώπινη υγεία τόσο σε ό,τι αφορά σε νόσους του αναπνευστικού, όσο και σε καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του πνεύμονα.

 

 

 

 

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ημερήσια διακύμανση των συγκεντρώσεων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, σε εσωτερικούς χώρους, αλλά και προσωπικής έκθεσης.

 

 

 

 

Η ρύπανση παρουσιάζει αύξηση κατά τις απογευματινές ώρες (17:00), όταν οι κάτοικοι επιστρέφουν στα σπίτια τους από την εργασία, η θερμοκρασία πέφτει  και οι ανάγκες για οικιακή θέρμανση αυξάνονται, γεγονός που οδηγεί στο άναμμα τζακιών και άλλων μονάδων θέρμανσης που χρησιμοποιούν βιομάζα.

 

 

 

 

Αυτό συντελεί στη αύξηση των επιπέδων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα και στους εσωτερικούς χώρους και κατά συνέπεια στην προσωπική έκθεση.

 

 

 

 

Κατά τις βραδινές ώρες, παρόλο που οι συγκεντρώσεις συνεχίζουν να ανεβαίνουν, η πραγματική εισπνεύσιμη δόση σωματιδίων από τον πληθυσμό μειώνεται, λόγω του χαμηλού ρυθμού αναπνοής που χαρακτηρίζει τη δραστηριότητα του ύπνου.

 

 

 

 

Το τελευταίο εύρημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό από την πλευρά των συσχετίσεων περιβαλλοντικών πιέσεων και επιπτώσεων στην υγεία, δείχνοντας ότι τα μέγιστα επίπεδα ρύπανσης δε συνάδουν πάντα με τις μέγιστες τιμές της πραγματικής έκθεσης του πληθυσμού σε τοξικούς ρύπους.

Σχήμα 5. Ημερήσια διακύμανση συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων και έκθεσης του πληθυσμού στη Θεσ/νίκη

 

 

 

 

Ο κίνδυνος θνητότητας και νοσηρότητας (χρόνια βρογχίτιδα, καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα) που μπορεί να αποδοθεί σε ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια τον περσινό χειμώνα ήταν περίπου 50% μεγαλύτερος από την αντίστοιχη περίοδο του 2011-2012.»
 

 

 

 

www. My Way Press.gr

24/9/13