Από τα Bidenomics στα Trumponomics: Συζήτηση Paul Krugman – Jared Bernstein

Ο Paul Krugman σε συνομιλία με τον Jared Bernstein πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων ἐξετάζουν τὴν κατάσταση τῆς οἰκονομίας τῶν ΗΠΑ ὑπὸ τὴν διακυβέρνηση Μπάιντεν καὶ συζητούν τις πιθανές οἰκονομικές πολιτικές τῆς  διακυβερνήσεως Τραμπ.

1. Ποια ήταν η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας την παραμονή της ανάληψης των καθηκόντων του διαδόχου του Μπάιντεν, σύμφωνα με τον Jared Bernstein;

Ο Jared Bernstein πίστευε ότι η αμερικανική οικονομία βρισκόταν σε μια πολύ καλή κατάσταση όσον αφορά τα μακροοικονομικά δεδομένα, με χαμηλή ανεργία, ανάπτυξη του ΑΕΠ πάνω από τον μέσο όρο και ενδεχομένως υψηλότερη παραγωγικότητα. Παρόλα αυτά, υπήρχαν έντονα αρνητικά αισθήματα στους ψηφοφόρους. Ο Bernstein εξηγεί αυτό το χάσμα κυρίως στο υψηλό επίπεδο των τιμών, παρά στη σημαντική μείωση του πληθωρισμού. Οι άνθρωποι θυμόντουσαν τις χαμηλότερες τιμές του 2020 και ήταν απογοητευμένοι από το αυξημένο κόστος ζωής, παρά τα θετικά μακροοικονομικά στοιχεία.

2. Γιατί υπήρχε αυτή η δυσαρέσκεια παρά τα θετικά οικονομικά δεδομένα κατά τη διάρκεια της θητείας Μπάιντεν, σύμφωνα με τον Bernstein;

Ο Bernstein εστιάζει κυρίως στο υψηλό επίπεδο των τιμών. Παρόλο που ο ρυθμός πληθωρισμού είχε μειωθεί σημαντικά από το peak του, οι τιμές πολλών αγαθών και υπηρεσιών παρέμεναν υψηλότερες από ό,τι ήταν πριν από τέσσερα χρόνια. Αυτό, σε συνδυασμό με πιθανά προβλήματα με τη μετανάστευση και τον παράγοντα της εν ενεργεία κυβέρνησης (incumbency), συνέβαλε σε αρνητικά αισθήματα. Ο Bernstein τονίζει ότι για τον μέσο πολίτη, η είδηση ότι ο πληθωρισμός επιβραδύνεται δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι τιμές παραμένουν υψηλές και αυτό προκαλούσε σημαντική ενόχληση.

3. Τι σημαίνει η θεωρία των “προσωπικών διανυσμάτων τιμών” (Personal Price Vectors – PPVs) που ανέπτυξε η ομάδα του Bernstein στο Συμβούλιο Οικονομικών Συμβούλων (CEA);

Η θεωρία των PPVs υποστηρίζει ότι κάθε άτομο έχει στο μυαλό του μια προσωπική λίστα τιμών για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που καταναλώνει συχνότερα. Όταν αυτές οι τιμές αυξάνονται, προκαλείται αναστάτωση και χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστούν οι άνθρωποι στο νέο επίπεδο τιμών. Η αύξηση των πραγματικών μισθών (χαμηλότερος πληθωρισμός και υψηλότεροι μισθοί) είναι απαραίτητη για να βοηθήσει τους ανθρώπους να αναπροσαρμόσουν τα PPVs τους και να αισθανθούν καλύτερα για την οικονομία.

4. Ποια είναι η άποψη του Bernstein για τον ρόλο του πακέτου οικονομικής ενίσχυσης του Μπάιντεν (Rescue Plan) στον πληθωρισμό;

Ο Bernstein αναγνωρίζει ότι το Rescue Plan πιθανότατα συνέβαλε στον πληθωρισμό, και αναφέρει εκτιμήσεις που υποδεικνύουν ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να είχε κορυφωθεί στο 7% αντί για 9% αν το πακέτο ήταν μικρότερο. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι ακόμη και με μια κορύφωση του πληθωρισμού στο 7%, η συνολική αύξηση των τιμών (cumulative inflation) θα ήταν μόνο ελαφρώς χαμηλότερη, οπότε δεν είναι σίγουρος ότι ένα μικρότερο πακέτο θα είχε λύσει το πρόβλημα της δυσαρέσκειας που προκλήθηκε από το υψηλό επίπεδο τιμών. Επιπλέον, τονίζει ότι οι αποφάσεις για το μέγεθος του πακέτου επηρεάστηκαν και από πολιτικούς παράγοντες και τις προτεραιότητες του Κογκρέσου.

5. Ποιο ήταν το λάθος στην πρόβλεψη των περισσότερων οικονομολόγων για μια επώδυνη περίοδο υψηλής ανεργίας προκειμένου να μειωθεί ο πληθωρισμός το 2022;

Ο Bernstein εξηγεί ότι πολλοί οικονομολόγοι, όπως ο Larry Summers και ο Jason Furman, βασίστηκαν στην ιστορική σχέση μεταξύ ανεργίας και πληθωρισμού (την καμπύλη Phillips) και προέβλεψαν ότι η μείωση του πληθωρισμού θα απαιτούσε σημαντική αύξηση της ανεργίας. Ωστόσο, δεν έλαβαν επαρκώς υπόψη τον ρόλο των διαταραχών στην προσφορά που προκλήθηκαν από την πανδημία. Ο Bernstein πίστευε ότι η απότομη αύξηση του πληθωρισμού οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στη σύγκρουση ισχυρής ζήτησης με περιορισμένη προσφορά, και ότι η αντιστροφή αυτής της κατάστασης (αποκατάσταση των αλυσίδων εφοδιασμού) θα επέτρεπε τη μείωση του πληθωρισμού χωρίς μεγάλη αύξηση της ανεργίας. Η δημιουργία μιας Ομάδας Δράσης για τις Διαταραχές στην Προσφορά (Supply Side Disruption Task Force) στην κυβέρνηση Μπάιντεν ήταν μια προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος.

6. Ποια είναι η άποψη του Bernstein για τον στόχο της “επανεκβιομηχάνισης” των ΗΠΑ μέσω ευρείας χρήσης δασμών;

Ο Bernstein είναι πολύ σκεπτικός σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ευρείας κλίμακας δασμών για την επανεκβιομηχάνιση των ΗΠΑ. Επισημαίνει ότι οι δασμοί δεν μειώνουν απαραίτητα το εμπορικό έλλειμμα, καθώς μπορεί να προκαλέσουν αντίποινα από άλλες χώρες και να αυξήσουν την αξία του δολαρίου, κάνοντας τις αμερικανικές εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές. Επιπλέον, ιστορικά δεδομένα από την πρώτη θητεία Τραμπ δεν έδειξαν σημαντική μείωση του εμπορικού ελλείμματος παρά την επιβολή δασμών. Τέλος, υπογραμμίζει ότι ακόμη και αν μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα στα μεταποιητικά προϊόντα, η αύξηση των θέσεων εργασίας στη μεταποίηση θα είναι περιορισμένη σε σύγκριση με τη συνολική απώλεια θέσεων εργασίας στον τομέα αυτό τις τελευταίες δεκαετίες. Κατά τον Bernstein, η πραγματική πρόκληση για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης βρίσκεται στη βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών, όπου σημειώνεται η μεγαλύτερη ανάπτυξη.

7. Ποια ήταν η στάση της κυβέρνησης Μπάιντεν απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και το ελεύθερο εμπόριο, δεδομένου του ιστορικού σκεπτικισμός ορισμένων ψηφοφόρων;

Ο Bernstein εξηγεί ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν αναγνώρισε τον σκεπτικισμό πολλών ψηφοφόρων απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, ιδίως όσων είχαν πληγεί από τον ανταγωνισμό των εισαγωγών, όπως το “σοκ της Κίνας” τη δεκαετία του 2000. Κατά συνέπεια, υπήρξε μια προσπάθεια να επικοινωνηθεί ότι το εμπόριο έχει τόσο κόστη όσο και οφέλη. Ενώ η κυβέρνηση προσπάθησε να αναδείξει τα οφέλη του εμπορίου, ιδίως κατά την περίοδο των διαταραχών στην προσφορά, υπήρξε επίσης μια προθυμία να γίνει πιο αυστηρή απέναντι σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και την υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα άλλων χωρών. Αυτή η στάση αντανακλούσε την πεποίθηση ότι ήταν απαραίτητο να κερδηθούν οι ψηφοφόροι που ήταν δύσπιστοι απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.

8. Ποια είναι η άποψη του Bernstein για την θεωρία που συνδέει το καθεστώς του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος με το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ και τη μείωση της μεταποιητικής δραστηριότητας;

Ενώ ο Bernstein δείχνει κάποια συμπάθεια στην επιχειρηματολογία του Michael Pettis και άλλων σχετικά με τις επιπτώσεις των παγκόσμιων αποταμιεύσεων και των κεφαλαιακών ροών στα εμπορικά ισοζύγια, είναι λιγότερο πεπεισμένος από τον Paul Krugman ότι αυτός είναι ο πυρήνας των οικονομικών προβλημάτων των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά, συμφωνεί ότι είναι υπερβολικά απλουστευτικό να θεωρείται ότι το εμπορικό ισοζύγιο μιας χώρας καθορίζεται αποκλειστικά από τις εσωτερικές της αποταμιεύσεις και επενδύσεις. Ωστόσο, και οι δύο διαφωνούν έντονα με τον τρόπο που οι υποστηρικτές της “Trumponomics” χρησιμοποιούν αυτή τη θεωρία για να δικαιολογήσουν επιζήμιες πολιτικές. Ο Bernstein τονίζει ότι η εμμονή στην ιδέα ότι η αύξηση της μεταποίησης είναι πανάκεια και η επιδίωξη αυτού του στόχου μέσω ευρείας κλίμακας δασμών είναι παραπλανητική και πιθανότατα θα οδηγήσει σε περισσότερο πόνο χωρίς τα υποτιθέμενα οφέλη της επανεκβιομηχάνισης.

Πηγή: paulkrugman.substack.com