Βασίλης Χαλκιάς : «Στην σημερινή εποχή δεν χωρούν δογματισμοί του τύπου Δημόσια Έργα ή ΣΔΙΤ»
• Του κ.Βασίλη Χαλκιά, Διευθύνοντος Συμβούλου «Αττικές Διαδρομές AE» και μέλος Μόνιμης Επιτροπής Μεταφορών Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ)
«Τα τελευταία χρόνια, ο διάλογος γύρω από το ποιος είναι ο πιο κατάλληλος και ο πιο αποδοτικός τρόπος χρηματοδότησης μεγάλων έργων υποδομής (ΣΔΙΤ – Συμπράξεις Ιδιωτικού Δημοσίου Τομέα – ή Δημόσια Έργα) παραμένει ανοιχτός.
Όλο και περισσότερο όμως τα κράτη στρέφονται στις Συμβάσεις ΣΔΙΤ, αφού οι προϋπολογισμοί των κρατών είναι περιορισμένοι και οι ανάγκες για την συντήρηση υποδομών που παλιώνουν ή για την ανάπτυξη νέων, αυξάνονται συνεχώς.
Τα συμπεράσματα από τα διάφορα έργα που έχουν εκτελεστεί είναι πολλά και διαφορετικά, ανάλογα με τα ιδιαίτερα οικονομικά, χρονικά, γεωγραφικά κλπ χαρακτηριστικά του έργου.
Οι συμβάσεις μορφής ΣΔΙΤ έχουν αποδειχθεί χρήσιμο εργαλείο και παρόλο που δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει απόλυτα ότι το μοντέλο αυτό είναι τελικά το αποδοτικότερο, φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος όλο και περισσότερο, σε όλα τα πλάτη και μήκη του κόσμου.
Στον τομέα των οδικών υποδομών, το μοντέλο ΣΔΙΤ συνδυάζεται με την Αρχή «ο χρήστης πληρώνει» μέσω της εφαρμογής διοδίων, ώστε να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα οι κρατικοί προϋπολογισμοί.
Φυσικά η εφαρμογή των ΣΔΙΤ προϋποθέτει την ύπαρξη ενός σαφούς νομικού πλαισίου.
Ένα τελευταίο παράδειγμα που αποτελεί και παγκόσμια πρωτοτυπία είναι το έργο της ζεύξης κρεμαστών γεφυρών του ποταμού Οχάιο, που διαχωρίζει τις Πολιτείες Κεντάκυ και Ιντιάνα των ΗΠΑ και το οποίο υλοποιείται με συνδυασμό και των δύο μεθόδων, ήτοι και σαν Δημόσιο Έργο και σαν Έργο ΣΔΙΤ.
H θέση των Πολιτειών Κεντάκυ και Ιντιάνα των ΗΠΑ φαίνεται στον Χάρτη της Εικόνας 1.
Χάρτης Η.Π.Α.
Μετά από σχεδιασμό και αναλύσεις πολλών ετών, κατασκευάζονται δύο νέες γέφυρες πάνω από τον ποταμό Οχάιο στην πόλη Louisville του Κεντάκυ.
Η μία γέφυρα που βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης φέρει την ονομασία «Downtown» και η άλλη που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της πόλης φέρει την ονομασία «East End».
Το έργο των γεφυρών αντιμετωπίζει τις μακροπρόθεσμες ανάγκες μεταφοράς του Louisville και της νότιας περιοχής της Ιντιάνα.
Σκοπός του είναι να ενισχύσει την ασφάλεια, να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και να βελτιώσει τις συνδέσεις των μεταφορών σε όλη την αναπτυσσόμενη μητροπολιτική περιοχή. Οι θέσεις των Γεφυρών φαίνονται στην Εικόνα 2.
Χάρτης της περιοχής των γεφυρών (πηγή: www.kyinbridges.com)
Στα πλαίσια λοιπόν της προσπάθειας υλοποίησης του σύνθετου αυτού Έργου, εγκρίθηκε η πρόταση για την κατασκευή των δύο νέων αυτών γεφυρών, καθώς και η αναμόρφωση του γειτονικού Ανισόπεδου Κόμβου «Kennedy Interchange» από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Κυκλοφοριακών Έργων των ΗΠΑ (FHWA).
Οι δύο Πολιτείες συμφώνησαν να αναλάβουν η κάθε μία την ευθύνη για την κατασκευή μίας γέφυρας και των αντίστοιχων προσπελάσεων.
Έτσι η Πολιτεία του Κεντάκυ ανάλαβε την ευθύνη των Έργων της Γέφυρας «Downtown” και των προσπελάσεων της και η Πολιτεία της Ιντιάνα τα αντίστοιχα έργα που αφορούν την Γέφυρα «East End”.
Ωστόσο, ενώ η Ιντιάνα έχει αναπτυγμένη και δοκιμασμένη νομοθεσία που επιτρέπει ΣΔΙΤ, η Πολιτεία του Κεντάκι δεν έχει αντίστοιχη νομοθεσία.
Έτσι, η γέφυρα «Downtown» θα κατασκευαστεί με τον παραδοσιακό τρόπο χρηματοδότησης ως δημόσιο έργο, ενώ η γέφυρα «East End» ως έργο ΣΔΙΤ.
Για την πραγματοποίηση του Έργου, και προκειμένου να κατασκευασθούν παράλληλα και οι δύο Γέφυρες, δημιουργήθηκε μία ανεξάρτητη, διαπολιτειακή Δημόσια Αρχή, η «Louisville and Southern Indiana Bridges Authority», που οργανώθηκε από τις Πολιτείες του Κεντάκυ και της Ιντιάνα με σκοπό την εξασφάλιση της χρηματοδότησης του συνολικού έργου.
Το ΔΣ της Αρχής αποτελείται από πολίτες της Ιντιάνα και του Κεντάκυ από διάφορα επαγγελματικά υπόβαθρα, που έχουν υπηρετήσει την κοινότητα και την απαρτίζουν 14 μέλη: επτά από την Ιντιάνα, και επτά από το Κεντάκυ (βλ. INFO 1)
Το αρχικό κόστος του έργου το 2003 είχε εκτιμηθεί σε 4,1 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το 2011, οι Κυβερνήτες του Κεντάκυ Steve Beshear και της Ιντιάνα Mitch Daniels καθώς και ο Δήμαρχος του Louisville Greg Fischer κάλεσαν την ομάδα του έργου να διερευνήσει ιδέες εξοικονόμησης κόστους.
Με εφαρμογή τροποποιήσεων στον αρχικό σχεδιασμό ο προϋπολογισμός του έργου μειώθηκε στα 2,6 δισ. ευρώ, μια εξοικονόμηση άνω του 35% του αρχικού προϋπολογισμού.
Πιο συγκεκριμένα, ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός κατέληξε στα $1,307 εκατομμύρια για τη Γέφυρα Downtown (Δημόσιο έργο-Κεντάκυ) και στα $1.276 εκατομμύρια για τη Γέφυρα East End (ΣΔΙΤ – Ιντιάνα) με το σύνολο ανέρχεται σε $ 2.583 εκατομμύρια (βλ. INFO 2). Επιτεύχθηκε λοιπόν «ισοκατανομή» προϋπολογισμών.
Συνολικό κόστος έργου και κόστος ανά γέφυρα (βλ. INFO3)
Οι τροποποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν, για τον περιορισμό του κόστους περιλάμβαναν την κατάργηση του πεζόδρομου/ποδηλατόδρομου που είχε προβλεφθεί για τη γέφυρα Downtown και τη μείωση των λωρίδων κυκλοφορίας της γέφυρας East End από 6 σε 4 βλ.INFO 4).
Λόγω της μείωσης όμως της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης για τέτοια έργα, οι Πολιτείες δεν διέθεταν αρκετά χρήματα για να καλύψουν τα έξοδα του έργου.
Η «Louisville and Southern Indiana Bridges Authority» δημιουργήθηκε για να διερευνήσει συμπληρωματικές επιλογές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης μιας πολιτικής διοδίων για να καλυφτεί το χάσμα ανάμεσα στην παραδοσιακή χρηματοδότηση και το κόστος του έργου.
Από το συνολικό κόστος του έργου, περίπου 1 δισ. δολάρια θα χρηματοδοτηθεί από τις δύο Πολιτείες, κυρίως μέσω του φόρου καυσίμων.
Τα διόδια κατά τα επόμενα 40 χρόνια αναμένεται να αποφέρουν περίπου 10 δισ. δολάρια (βλ.INFO 5). Και τα δύο έργα θα ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2016 (οικονομικό έτος 2017).
Χρονοδιάγραμμα Έργου (βλ. ΙΝFO 6)
Με πρόσφατο άρθρο του το περιοδικό Economist στις 2/3/2013, εξυμνεί την μέθοδο ΣΔΙΤ σαν αποδοτικότερη αφού μετά την ολοκλήρωση της ανταγωνιστικής διαδικασίας ΣΔΙΤ, η καταληκτική τιμή του κόστους κατασκευής για το East End Crossing (ΣΔΙΤ-Ιντιάνα) είναι μικρότερη του προϋπολογισμού κατά 225 εκατομμύρια δολάρια και ταυτόχρονα το χρονοδιάγραμμα επισπεύδεται κατά 8 μήνες, αποδίδοντας την εξοικονόμηση χρήματος και χρόνου στις επιλογές του Παραχωρησιούχου.
Για τη γέφυρα αυτή, κατά την προσφορά επιλέχθηκαν καλύτερη ποιότητα οδοστρώματος, κιγκλιδώματα που δεν χρήζουν επαναβαφής και φωτισμός LED, ώστε να εξοικονομηθεί το κόστος συντήρησης κατά την 35χρονη περίοδο παραχώρησης (βλ.ΙΝFO 7).
Λίγο αργότερα η εφημερίδα Insider Louisville στις 23/4/2013 σε άρθρο της αναφέρει, χωρίς όμως να απορρίπτει την «ετυμηγορία» του Economist, ότι το συμπέρασμα αυτό είναι ίσως πρώιμο καθώς η τελική κρίση σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο υλοποίησης θα γίνει σε 35 χρόνια (στο τέλος της παραχώρησης- βλ.ΙΝFO 8).
Σημασία όμως έχει ότι η επιλογή του συνδυασμού και των δύο μεθόδων (και ΣΔΙΤ και Δημόσιο Έργο) είναι αυτές που επέτρεψαν την υλοποίηση του μεγάλου αυτού Έργου.
Όπως και αν αναλυθούν οι συγκρίσεις, όποια μέθοδος και να επιχειρηθεί να αποδειχθεί καταλληλότερη από τους θιασώτες της μίας ή της άλλης πλευράς, η κατασκευή τέτοιων έργων είναι εφικτή μόνο αφού ληφθούν υπόψη όλα τα εργαλεία που υπάρχουν σήμερα στη διάθεση των Αρχών για τη χρηματοδότηση των υποδομών.
Η αξία της παρακολούθησης της εξέλιξης των παράλληλων αυτών έργων και μεθόδων θα συνεισφέρει σημαντικά στο διάλογο αναφορικά με τον βέλτιστο τρόπο ανάπτυξης των έργων.
Επειδή όμως τελικά οι παράμετροι που επηρεάζουν την απόφαση αυτή δεν μπορούν να γενικευθούν, φαίνεται ότι και οι δύο τρόποι ανάπτυξης και χρηματοδότησης είναι αποδοτικοί είτε ως δημόσιο έργο είτε με σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτών.
Σε όλες τις περιπτώσεις μάλιστα, όπως και στις δυο υπό κατασκευήν γέφυρες του ποταμού Οχάιο, τα έσοδα εκ διοδίων συνεισφέρουν σημαντικά στο χρηματοοικονομικό σχήμα του έργου είτε αυτό βασίζεται αποκλειστικά στο Δημόσιο είτε και σε ιδιώτες.
Είναι λοιπόν η εφαρμογή της γενικότερης αρχής «ο χρήστης πληρώνει» που συνεισφέρει σημαντικά στη κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού που παρουσιάζεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης και η αρχή αυτή φαίνεται να αποτελεί μια πιο κοινωνικά δίκαιη λύση, διότι δεν επιβαρύνει το σύνολο των φορολογουμένων, αφού σε τελική ανάλυση ο χρήστης είναι αυτός που απολαμβάνει τα οφέλη από την ανάπτυξη των υποδομών και επομένως επωμίζεται αυτό που του αναλογεί για την κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση του Έργου.»
ΙΝFO 1: http://www.bridgesauthority.com/
ΙΝFO 2: http://www.kyinbridges.com/project/schedule-and-cost.aspx
ΙΝFO 3: http://www.kyinbridges.com/project/schedule-and-cost.aspx
ΙΝFO 4: http://www.kyinbridges.com/project/overview.aspx
INFO 6: http://www.kyinbridges.com/project/schedule-and-cost.aspx
INFO 8: http://insiderlouisville.com/news/2013/04/23/bridges-3/
www.MyWayPress.gr
7/6/2013
