Γιατί ο εγκέφαλός μας είναι “συντονισμένος” στην ανησυχία και πώς να καλλιεργήσουμε τη θετικότητα
Έχετε νιώσει ποτέ ότι οι άσχημες στιγμές σας μένουν περισσότερο στο μυαλό από τις καλές; Ότι ένα αρνητικό σχόλιο μπορεί να επισκιάσει δέκα θετικά; Δεν είστε οι μόνοι. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί και αναδεικνύεται σε σχετικά δημοσιεύματα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι εκ φύσεως προγραμματισμένος να δίνει προτεραιότητα στην αρνητικότητα. Αυτή η τάση, γνωστή ως «αρνητική προκατάληψη» (negativity bias), έχει βαθιές εξελικτικές ρίζες, αλλά στον σύγχρονο κόσμο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στην ψυχική μας ευημερία.
Η εξέλιξη υπέρ της ανησυχίας
Η αρνητική προκατάληψη δεν είναι ένα ελάττωμα, αλλά ένας μηχανισμός που κάποτε ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή μας. Στην άγρια φύση, η ικανότητα να εντοπίζουμε και να αντιδρούμε γρήγορα στους κινδύνους ήταν πολύ πιο σημαντική από την απόλαυση ενός όμορφου τοπίου. Η Alison Ledgerwood, καθηγήτρια ψυχολογίας στο UC Davis, χρησιμοποιεί μια εύστοχη παρομοίωση: αν περπατούσατε για να βρείτε νερό και συναντούσατε μια τίγρη, ήταν απαραίτητο να εστιάσετε αποκλειστικά στην τίγρη, όχι στο όμορφο ηλιοβασίλεμα. Αυτή η εξελικτική προτεραιότητα στην ανίχνευση απειλών σημαίνει ότι ο εγκέφαλός μας είναι «καλωδιωμένος» να συγκρατεί και να επεξεργάζεται πιο έντονα τις αρνητικές πληροφορίες και εμπειρίες. Ως αποτέλεσμα, τείνουμε να μένουμε προσκολλημένοι στα άσχημα συναισθήματα και τις δυσάρεστες εμπειρίες περισσότερο από τα θετικά.
Η διπλή όψη της προκατάληψης στην σύγχρονη ζωή
Σε καταστάσεις πραγματικής απειλής, η εστίαση στην αρνητικότητα είναι εξαιρετικά χρήσιμη – μας ωθεί να λάβουμε σοβαρά μια εντολή εκκένωσης λόγω φυσικής καταστροφής ή να κινητοποιηθούμε άμεσα για την αναζήτηση εργασίας μετά από απώλεια. Ωστόσο, όταν αυτή η φυσική τάση μετατρέπεται σε συνεχή προσκόλληση και εμμονή στα αρνητικά γεγονότα ή σκέψεις, ιδίως όταν δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος, οι συνέπειες στην ψυχική υγεία μπορεί να είναι καταστροφικές. Η συνεχής εστίαση στο πρόβλημα, στο λάθος, ή στην ατυχία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο στρες, άγχος και ακόμη και κατάθλιψη, ειδικά αν γίνει καθημερινή συνήθεια.
Η καλή είδηση: Έχουμε την υπερδύναμη να αλλάξουμε
Ευτυχώς, το γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας έχει μια φυσική ροπή προς την αρνητικότητα δεν σημαίνει ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε με αυτήν. Έχουμε τη δυνατότητα, με συνειδητή προσπάθεια και εξάσκηση, να αντισταθμίσουμε αυτή την προκατάληψη και να καλλιεργήσουμε μια πιο θετική οπτική. Η θεραπεύτρια Emma McAdam τονίζει μια κρίσιμη αλήθεια: όταν νιώθουμε κολλημένοι στην αρνητικότητα, μπορούμε ενεργά να μετατοπίσουμε την προσοχή μας κάπου αλλού, διότι η προσοχή είναι η μεγαλύτερή μας υπερδύναμη.
Πώς μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό στην πράξη; Υπάρχουν συγκεκριμένα, εφαρμόσιμα βήματα:
Γράψτε το: Η Δύναμη της Ευγνωμοσύνης. Αφιερώστε λίγα λεπτά κάθε πρωί ή βράδυ για να καταγράψετε 3-5 πράγματα (οποιασδήποτε σημασίας) για τα οποία νιώθετε ευγνωμοσύνη. Αυτή η απλή πρακτική εκπαιδεύει τον εγκέφαλό σας να αναζητά και να αναγνωρίζει τα θετικά στοιχεία της ζωής σας, αποδυναμώνοντας την αρνητική προκατάληψη.
Φτιάξτε έναν Φάκελο χαράς/Θετικών στιγμών. Δημιουργήστε έναν ψηφιακό ή φυσικό φάκελο όπου θα συγκεντρώνετε πράγματα που σας προκαλούν θετικά συναισθήματα: φωτογραφίες αγαπημένων προσώπων, ευγενικά email από συναδέλφους ή φίλους, επιβραβεύσεις, αστεία memes, κάρτες γενεθλίων. Όποτε νιώθετε πεσμένοι ή αρνητικοί, μπορείτε να ανατρέξετε σε αυτόν τον φάκελο για μια άμεση δόση θετικότητας.
Βρείτε το θετικό: Η Τέχνη της Ανακατεύθυνσης. Αυτή είναι ίσως η πιο άμεση εφαρμογή της «υπερδύναμης» της προσοχής. Αν είχατε μια κακή μέρα στη δουλειά ή μια έντονη διαφωνία, αντί να εστιάζετε αποκλειστικά στο αρνητικό γεγονός, προσπαθήστε συνειδητά να ανακατευθύνετε τη σκέψη σας: σκεφτείτε μια επιτυχία που είχατε πρόσφατα στη δουλειά ή μια όμορφη, θετική ανάμνηση με το άτομο με το οποίο διαφωνήσατε. Δεν αγνοείτε το πρόβλημα, αλλά επιλέγετε πού θα δώσετε την ενέργεια της προσοχής σας.
Ο εγκέφαλός μας είναι πράγματι «συντονισμένος» στην ανησυχία λόγω της εξελικτικής μας ιστορίας. Αυτή η τάση, αν και χρήσιμη σε καταστάσεις πραγματικής απειλής, μπορεί να γίνει βλαβερή όταν μας οδηγεί σε συνεχή προσκόλληση στα αρνητικά της καθημερινότητας. Ωστόσο, δεν είμαστε παθητικοί δέκτες αυτής της βιολογικής προκατάληψης. Με συνειδητή εξάσκηση, χρησιμοποιώντας απλές αλλά αποτελεσματικές τεχνικές όπως η ευγνωμοσύνη, η δημιουργία ενός αποθετηρίου χαράς και η σκόπιμη ανακατεύθυνση της προσοχής μας, μπορούμε να ενισχύσουμε σημαντικά την ικανότητά μας να βλέπουμε, να εκτιμούμε και να συγκρατούμε τα θετικά στοιχεία της ζωής. Απαιτεί προσπάθεια και επιμονή, αλλά η ανταμοιβή – μια πιο ισορροπημένη ψυχική κατάσταση και μια γενικά πιο αισιόδοξη και χαρούμενη προοπτική – αξίζει κάθε κόπο.
Με πληροφορίες από washingtonpost.com και axios.com
mywaypress.gr
