Δημιουργώντας θέσεις εργασίας για τους νέους στην Ελλάδα-Μελέτη της Endeavor Greece
• 3.000 υφιστάμενες επιχειρήσεις που παρουσιάζουν υψηλά περιθώρια ανάπτυξης μπορούν συλλογικά να δημιουργήσουν μέχρι και 200.000 νέες θέσεις εργασίας
• 800.000 θέσεις εργασίας πρέπει να δημιουργηθούν από νέες επιχειρήσεις, με ένα κατάλληλο επιχειρηματικό οικοσύστημα το οποίο να καλλιεργεί, να υποστηρίζει και να συνδέει ποιοτικά επιχειρηματικά εγχειρήματα
• Οι νέοι πρέπει να ηγηθούν της μεταμόρφωσης της Ελλάδας
Η ανάγκη δημιουργίας θέσεων εργασίας για τους νέους και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης του υψηλού ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα μέσω ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας αποτυπώνονται στη μελέτη της Endeavor Greece, παγκόσμιου μη κερδοσκοπικού οργανισμού στήριξης της επιχειρηματικότητας.
Η μελέτη θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την Κοινωφελή Δράση (26-27 Ιουνίου 2014). Το ΙΣΝ αποτελεί τον αποκλειστικό δωρητή για την εκπόνηση της μελέτης.
Η μελέτη ξεκινά με την καταγραφή των συνεπειών της κρίσης και των συνθηκών που έχουν οδηγήσει στα πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας (27,8% – ΕΛΣΤΑΤ α’ τρίμηνο 2014), με 640.000 περίπου ανέργους ηλικίας 18-34 ετών και 200.000 να έχουν ήδη εγκαταλείψει τη χώρα προς αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Στη συνέχεια επιχειρεί μια λεπτομερή ανάλυση του προφίλ των ανέργων νέων και του μειονεκτήματος που συχνά αντιμετωπίζουν για την είσοδό τους στην αγορά σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες, που παραμένουν περισσότερο ευνοημένες σε πολλούς κλάδους.
Επιπλέον, καταγράφει τους κλάδους με τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας συνολικά αλλά και συγκεκριμένα για τους νέους για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ορισμένοι κλάδοι δεν θα μπορέσουν να ανακάμψουν πλήρως μελλοντικά οδηγώντας 640.000 ανθρώπους σε αλλαγή κλάδου απασχόλησης, ενώ περισσότεροι από 500.000 θα πρέπει να μετακομίσουν εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης.
Η μελέτη προσπαθώντας να απαντήσει στο κρίσιμο ερώτημα “ποιος θα δημιουργήσει τις απαιτούμενες θέσεις εργασίας” καταλήγει ότι από τις υφιστάμενες επιχειρήσεις, μόνο μια μικρή μειοψηφία 3.000 εταιρειών (0,5%) μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αύξηση της απασχόλησης. Οι εταιρείες αυτές, διαφόρων μεγεθών και κλάδων, έχουν τις δομικές προϋποθέσεις να αναπτυχθούν γρήγορα και να επεκταθούν στην εγχώρια και διεθνή αγορά προκειμένου να απορροφήσουν το 20% των ανέργων.
Το υπόλοιπο 80% πρέπει να καλυφθεί από νέες εταιρείες. Η Ελλάδα χρειάζεται 10.000 νέες εταιρείες που μπορούν να μεγαλώσουν γρήγορα και να δημιουργήσουν η καθεμία ~50 θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα 7 χρόνια. Αυτό είναι κατ’ αρχήν εφικτό αν συνυπολογίσουμε ότι στην Ελλάδα ιδρύονται περίπου 40.000 νέες εταιρείες ετησίως. Χρειάζεται, όμως, πολύ καλύτερη στόχευση σε κλάδους με υψηλή προστιθέμενη αξία και δημιουργία συνθηκών που θα βοηθήσουν τις νέες εταιρείες να μεγεθυνθούν. Η πρόσφατη άνθηση των startups είναι μια ενθαρρυντική αρχή, αλλά προφανώς όχι επαρκής.
Τέλος, η μελέτη σκιαγραφεί το προφίλ των νέων και αναδεικνύει τις δυνατότητές τους αλλά και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας, όπως έλλειψη επαγγελματικής εμπειρίας και κατάλληλης εκπαίδευσης. Τα συμπεράσματα προκύπτουν από ποσοτική και ποιοτική έρευνα σε δείγμα 600 νέων ηλικίας 18-34 ετών. Οι νέοι στην Ελλάδα σε ποσοστό μόλις 15% δείχνουν αδιαφορία ή αποδοχή της υπάρχουσας κατάστασης, ενώ 85% δείχνουν διάθεση να κυνηγήσουν ευκαιρίες και αισιοδοξία για το μέλλον. Από αυτούς το 9% είναι έτοιμοι να γίνουν οι καταλύτες της αλλαγής.
Γίνεται φανερό ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει μεγαλύτερο πρόβλημα στην ποιότητα των εργοδοτών και την απουσία επένδυσης στο προσωπικό (ρόλος, εξέλιξη, απολαβές), παρά σε αυτή καθαυτή την ποιότητα του νέου εργατικού δυναμικού, που χαρακτηρίζεται από τους ίδιους τους εργοδότες ως το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της χώρας.
• Δημιουργώντας θέσεις εργασίας για τους νέους
Μετά από πέντε χρόνια βίαιης προσαρμογής, η οικονομία της Ελλάδας φαίνεται να εμφανίζει δειλά σημάδια σταθεροποίησης. Το τίμημα έχει υπάρξει βαρύτατο, με σοβαρή πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, μεγάλη μείωση των εισοδημάτων και –πάνω από όλα- εκτίναξη της ανεργίας, ειδικά στους νέους. Η οικονομία παραμένει μη ανταγωνιστική, με τις ελληνικές εξαγωγές να βρίσκονται χαμηλότερα των προ κρίσης επιπέδων.
Η Ελλάδα έχασε συνολικά 1.000.000 θέσεις εργασίας στη διάρκεια των πέντε τελευταίων χρόνων. Πάνω από τις μισές προέρχονται από τρείς κλάδους – τις κατασκευές, το λιανεμπόριο/χονδρεμπόριο και τη μεταποίηση – ενώ ολόκληροι τομείς όπως το real estate πρακτικά αφανίστηκαν. Ακόμη και στο αισιόδοξο σενάριο ανάπτυξης, τα 2/3 των χαμένων θέσεων εργασίας δεν μπορούν να ανακτηθούν από τους ίδιους κλάδους. Τρεις μόνο κλάδοι κατάφεραν να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν το συνολικό εργατικό δυναμικό: ο αγροτικός τομέας, η μεταποίηση τροφίμων και ο κλάδος της τεχνολογίας.
Οι νέοι στην Ελλάδα επηρεάστηκαν δυσανάλογα από την αύξηση της ανεργίας με περισσότερες από μισό εκατομμύριο χαμένες θέσεις εργασίας. Παρόλα αυτά, μόνο το μισό ποσοστό της ανεργίας οφείλεται στην οικονομική επιβράδυνση και την ύφεση. Το υπόλοιπο προέρχεται από το παραδοσιακό μειονέκτημα των νέων που βρίσκονται «εκτός αγοράς», το οποίο εντάθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ολόκληροι κλάδοι κατήργησαν θέσεις εργασίας για νέους παρότι διατήρησαν ή ακόμη και αύξησαν τις θέσεις εργασίας των μεγαλύτερων ηλικιών. Αυτοί οι κλάδοι περιλαμβάνουν τομείς όπως η αγροτική παραγωγή και τα τρόφιμα αλλά και τα περισσότερα επαγγέλματα-πρότυπα: γιατροί, δικηγόροι, τραπεζικοί και λογιστές. Το παραδοσιακό όνειρο της ελληνικής οικογένειας κλονίζεται, αν και παραμένει ακόμη ισχυρό.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πάνω από 200.000 Έλληνες, εκ των οποίων οι περισσότεροι νέοι και με προσόντα, έχουν φύγει από τη χώρα και έχουν βρει εργασία στο εξωτερικό. Το ελληνικό ταλέντο κινείται κυρίως εντός της Ευρώπης, πρωταρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία. Υπό συνθήκες, το φαινόμενο αυτό, κατά πολλούς θεωρούμενο brain drain (‘διαρροή ταλέντου’), θα μπορούσε να μετατραπεί σε brain circulation (‘κυκλοφορία ταλέντου’), παρέχοντας στους Έλληνες τις ευκαιρίες, την εξωστρεφή αντίληψη και την εμπειρία που η εγχώρια αγορά εργασίας αδυνατεί να παρέχει.
Η τάξη μεγέθους της αλλαγής που απαιτείται είναι τεράστια και σίγουρα πολύ μεγαλύτερη από αυτή που συνήθως περιγράφεται. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα πρέπει να επικεντρωθεί σε συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. αγροτική παραγωγή/τρόφιμα, μεταποίηση, τουρισμός, logistics, τεχνολογία) όπου έχει δομικά πλεονεκτήματα πρώτης ύλης, γεωγραφικής θέσης ή ανθρώπινου δυναμικού. Ωστόσο, πέρα από μεγάλες μεταρρυθμίσεις και αναβάθμιση υποδομών, αυτή η μεγάλη μετατόπιση οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί χρόνο, νέες δεξιότητες και συνεπάγεται φυσική μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων. Πάνω από 640.000 υπολογίζεται ότι θα αναγκαστούν να αλλάξουν τομέα, ενώ πάνω από 500.000 θα αναγκαστούν να μετακινηθούν εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης για να αναζητήσουν εργασία σε άλλα μέρη της Ελλάδας, επιπρόσθετα της εν εξελίξει φυγής Ελλήνων στο εξωτερικό.
• Ποιος μπορεί να δημιουργήσει υψηλής ποιότητας θέσεις εργασίας στους διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας;
Δυστυχώς, όχι η μεγάλη πλειοψηφία των υφιστάμενων επιχειρήσεων, είτε μικρών είτε μεγάλων.
Οι περισσότερες από τις υπάρχουσες επιχειρήσεις έχουν δομική αδυναμία να αυξήσουν σημαντικά τις θέσεις εργασίας τους. Ενδεικτικά, στο σύνολο τους οι μεγάλες επιχειρήσεις μείωσαν τις θέσεις εργασίας ακόμη και κατά τα ‘καλά χρόνια’ προ της κρίσης. Αντίστοιχα, οι περισσότερες μικρές επιχειρήσεις αποτελούν κατά βάση επιλογή αυτό-απασχόλησης και δε δημιουργούν καμία πρόσθετη θέση εργασίας πλην εκείνης του επιχειρηματία-ιδιοκτήτη.Την ίδια στιγμή, η ποιότητα της εργασίας που προσφέρουν είναι κακή, με απουσία προγραμμάτων ανάπτυξης του προσωπικού, αναντιστοιχία ρολών και ικανοτήτων και εξαιρετικά προβληματικούς μισθούς.
Υπάρχει μια μειοψηφία περίπου 3.000 υφιστάμενων επιχειρήσεων που παρουσιάζουν υψηλά περιθώρια ανάπτυξης (περίπου 2.900 μικρομεσαίες και 100 μεγάλες), επενδύουν στο προσωπικό τους και έχουν τις βάσεις να εξελιχθούν ταχύτατα, δημιουργώντας ποιοτικές θέσεις εργασίας. Μπορούν συλλογικά να δημιουργήσουν μέχρι και 200.000 νέες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι περισσότερες θα απευθύνονται σε νέους.
Το υπόλοιπο των 800.000 θέσεων εργασίας πρέπει να δημιουργηθεί από νέες επιχειρήσεις. Χρειαζόμαστε 10.000 νέες επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης με την κατάλληλη εξωστρεφή και καινοτόμο νοοτροπία.
Με το σημερινό ρυθμό και το μίγμα δημιουργίας επιχειρήσεων (περίπου 40.000 κάθε χρόνο, με μόνο 10% να επικεντρώνονται σε κλάδους προστιθέμενης αξίας και μόνο 1% να επιδεικνύει σημαντική ανάπτυξη), η Ελλάδα θα χρειαστεί 25 χρόνια για να δημιουργήσει τις θέσεις εργασίας που απαιτούνται. Για να το πετύχει αυτό σε λιγότερο από μια δεκαετία θα πρέπει να τριπλασιαστούν οι προσπάθειες που επικεντρώνονται σε κλάδους προστιθέμενης αξίας και να διπλασιαστούν τα ποσοστά επιτυχίας τους. Πάνω από όλα θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα κατάλληλο επιχειρηματικό οικοσύστημα το οποίο να καλλιεργεί, να υποστηρίζει και να συνδέει ποιοτικά επιχειρηματικά εγχειρήματα.
Η σημερινή ραγδαία αύξηση των startups είναι μια καλή αρχή. Δεν αναμένουμε, όμως, τα ~200 startups που ιδρύονται κάθε χρόνο, να δημιουργήσουν τις εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας που χρειάζονται. Ειδικά από την στιγμή που τα περισσότερα επικεντρώνονται σε ένα μόνο κλάδο και μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό τους μπορεί να θεωρηθεί υψηλής ανάπτυξης.
Είναι γεγονός, όμως, ότι καθώς ο αριθμός τους διπλασιάζεται κάθε χρόνο και προσελκύουν εγχώριες και διεθνείς επενδύσεις, αλλάζουν ριζικά την αντίληψη για την επιχειρηματικότητα, καθιερώνουν πρότυπα και δημιουργούν ιστορίες επιτυχίας. Χρειαζόμαστε όντως περισσότερα και υψηλότερης ποιότητας start-ups, τα οποία να καλύπτουν περισσότερους κλάδους και έχουν την κατάλληλη στήριξη από την ιδέα ως την ωρίμανση. Τα start-ups δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά προϋπόθεση για να δημιουργηθούν περισσότερα scale-ups τα οποία θα προκαλέσουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και ουσιαστική αύξηση απασχόλησης.
Οι νέοι πρέπει να ηγηθούν της μεταμόρφωσης της Ελλάδας. Ως επιχειρηματίες ή εργαζόμενοι, έχουν τις βάσεις να ξεπεράσουν τη χρόνια αντίσταση της Ελλάδας στην αλλαγή. Η χώρα έχει κάνει ελάχιστα για να τους παρέχει την κατάλληλη εκπαίδευση, ευκαιρίες εργασίας, εξωστρεφή νοοτροπία, πνεύμα συνεργασίας και έμπνευση. Παρόλα αυτά, οι ίδιοι επιδεικνύουν εντυπωσιακή ευελιξία, επιχειρηματικό πνεύμα και αισιοδοξία, που μπορούν να οδηγήσουν στην αλλαγή. Περίπου το 15% των νέων δηλώνουν ‘τακτοποιημένοι’ ή εντελώς αδιάφοροι. Το κυρίαρχο 85% είναι πρόθυμο να κυνηγήσει ευκαιρίες, όπου αυτές υπάρχουν. Το 9% είναι έτοιμοι να γίνουν οι καταλύτες της αλλαγής.
Τι λείπει;
- Καλύτεροι εργοδότες, οι οποίοι να προσφέρουν περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες για υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και απασχόληση
- Μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τους τομείς με πραγματικές προοπτικές
- Επιλεκτική αναβάθμιση δεξιοτήτων κυρίως μέσω ποιοτικότερης εκπαίδευσης και ουσιαστικής πρακτικής εμπειρίας, καθοδηγούμενη από επιλεγμένους εργοδότες και εκπαιδευτικούς οργανισμούς
- Κινητοποίηση των νέων και έμπνευση για να ρισκάρουν και να εξετάσουν εναλλακτικές επιλογές
Τι πρέπει να κάνουμε;
- Να εντοπίσουμε και να επικεντρωθούμε στη στήριξη της μειοψηφίας των 3.000 υφιστάμενων επιχειρήσεων υψηλής ανάπτυξης και των μεμονωμένων σήμερα εκπαιδευτικών προσπαθειών
- Να επιταχύνουμε τη δημιουργία και εξέλιξη 10.000 νέων επιχειρήσεων υψηλής ανάπτυξης
- Να συνδέσουμε τους νέους με επιλεγμένους επιχειρηματίες, εργοδότες και ακαδημαϊκούς, εντός και εκτός χώρας, μέσω εργαλείων εκπαίδευσης και απασχόλησης
Χρειαζόμαστε ένα σημαντικό αριθμό πρεσβευτών της αλλαγής για τη μεταμόρφωση του οικονομικού μοντέλου της Ελλάδας. Το σημείο καμπής υπολογίζεται στο 10% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου στο 1 εκατομμύριο εργοδότες και εργαζομένους.
Πρέπει να εντοπίσουμε, να στηρίξουμε και να συνδέσουμε εκείνους που μπορούν να μας φτάσουν σε αυτό το σημείο: την πλειοψηφία δηλαδή των νέων με πηγή έμπνευσης λίγους αληθινούς ηγέτες από την τρέχουσα ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.
• H Endeavor στηρίζει την επιχειρηματικότητα παγκοσμίως
H Endeavor είναι διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που στηρίζει την επιχειρηματικότητα παγκοσμίως και πλαισιώνεται από σημαντικούς επιχειρηματικούς ηγέτες και επενδυτές από όλο τον κόσμο.
Μέσω των γραφείων της σε 20 χώρες, εντοπίζει τους καλύτερους νέους επιχειρηματίες που ηγούνται καινοτόμων εταιρειών με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης σε διάφορους τομείς και τους βοηθάει να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους μέσω ενός ασυναγώνιστου δικτύου κορυφαίων επαγγελματιών. Με αυτόν τον τρόπο τους προσφέρει τα απαραίτητα συστατικά για την επιχειρηματική επιτυχία: mentorship, στρατηγικές συμβουλές, έμπνευση και επαφή με επενδυτές.
Οι επιλεγμένοι αυτοί επιχειρηματίες εξασφαλίζουν έτσι νέες θέσεις εργασίας και συνεισφέρουν στη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη. Έχουν, επίσης, τη δύναμη να εμπνέουν άλλους λειτουργώντας ως πρότυπα. Οι επιχειρηματίες αυτοί αποτελούν το κλειδί της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
Από το 1997, έχουν επιλεχθεί περισσότεροι από 900 Endeavor Entrepreneurs σε Λατινική Αμερική, Νότιο Αφρική, Μέση Ανατολή και Νοτιοανατολική Ασία και έχουν δημιουργήσει περισσότερες από 400,000 θέσεις εργασίας και το 2013 κατέγραψαν περισσότερα από $6,5 δισ. έσοδα.
• Οι σημαντικοί επιχειρηματικοί ηγέτες και επενδυτές
Η Endeavor ξεκίνησε τη λειτουργία της στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 2012 επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της για πρώτη φορά και στην Ευρώπη. Η πρωτοβουλία ίδρυσης του γραφείου ανήκει στη Mareva Grabowski και πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη Διοικητικού Συμβουλίου, που αποτελείται από κορυφαίους επιχειρηματίες από διάφορους κλάδους.
Πρόεδρος του ΔΣ είναι ο Μιχάλης Δ. Χανδρής, Πρόεδρος του Chandris Group και Αντιπρόεδρος η Mareva Grabowski. Μέλη του ΔΣ αποτελούν οι: Σπύρος Θεοδωρόπουλος, Διευθύνων σύμβουλος της Chipita Α.Ε., Δρ. Ιωάννης Κούστας, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της DANAOS CORPORATION, Θοδωρής Κυριακού, Group CEO του Ομίλου Antenna, Iωάννα Παπαδοπούλου, Πρόεδρος & Διευθύνουσα Σύμβουλος της Ε.Ι. Παπαδοπούλος Α.Ε., Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της ΤΙΤΑΝ Α.Ε., Κωστάντζα Σμπώκου-Κωνσταντακοπούλου, Αρχιτέκτων στην Τ.Ε.ΜΕΣ. Α.Ε., Γιάννης Στασινόπουλος της ΒΙΟΧΑΛΚΟ Α.Ε., Αλέξανδρος Τουρκολιάς, Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Μελίνα Τραυλού, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Neptune Lines Shipping & Managing Enterprises S.A. και Μαρίλυ Φραγκίστα, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Franco Compania Naviera Α.Ε.
INFO 1
Για το πλήρες αντίγραφο της μελέτης πατήστε εδώ.
INFO 2
Σχετικά με την Endeavor (www.endeavor.org.gr)
Η Endeavor βοηθά επιλεγμένους νέους επιχειρηματίες να ξεπεράσουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην προσπάθειά τους να αναπτυχθούν. Ο αρθρογράφος των New York Times, Thomas Friedman αποκαλεί το σύστημα της Endeavor «το καλύτερο πρόγραμμα κατά της φτώχειας». Η Endeavor εντοπίζει νέους επιχειρηματίες που ηγούνται καινοτόμων επιχειρήσεων με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης και τους προσφέρει στρατηγικές συμβουλές, πρόσβαση σε σημαντικά δίκτυα και άλλα εργαλεία που τους οδηγούν στην επιτυχία. Με την καθοδήγηση της Endeavor συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενισχύουν τους κύκλους εργασιών τους και γίνονται πηγή έμπνευσης για τη νέα γενιά. Ενώ συχνά περνούν απαρατήρητοι, αυτοί οι νέοι επιχειρηματίες γίνονται τώρα η βάση της ανάπτυξης στις χώρες τους. Από το 1997, έχουν επιλεγεί περισσότεροι από 900 επιχειρηματίες από την Endeavor σε Λατινική Αμερική, Μέση Ανατολή και Νοτιοανατολική Ασία, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει περισσότερες από 400.000 θέσεις εργασίας και κατέγραψαν έσοδα πάνω από $6.5 δισ. το 2013. Το Σεπτέμβριο 2012, η Endeavor ίδρυσε το πρώτο της ευρωπαϊκό γραφείο στην Αθήνα.
INFO 3
Endeavor Greece – Creating jobs for youth in Greece
MYWAY TV
