Δραματική προειδοποίηση της Eurobank -Επείγουν οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις

Επιδείνωση των προβλέψεων (ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόσο για το 2015 (-4% με -2%) όσο και για το 2016 (-1,75% με -0,5%)

• Σύμφωνα με τις αρχικές αναθεωρημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το έτος 2015 θα αποτελέσει τον 7ο χρόνο ύφεσης για την ελληνική οικονομία τα τελευταία 8 χρόνια.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το 2015 ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης θα κυμανθεί ανάμεσα στο -4% και -2% ενώ για το 2016 ανάμεσα στο -1,75% με -0,5%.
• Στην περίπτωση που επαληθευτούν οι προαναφερθείσες προβλέψεις τότε το κοινωνικό κόστος για την ελληνική οικονομία θα είναι σημαντικό. Το ποσοστό απασχόλησης θα συρρικνωθεί, τα εισοδήματα (μισθοί, απόδοση φυσικού κεφαλαίου κλπ.) θα μειωθούν (το εισόδημα ισοδυναμεί με την απαίτηση των φορέων της οικονομίας επί της εγχώριας παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών), η απαξίωση του φυσικού κεφαλαίου θα συνεχιστεί και η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου θα ενταθεί.
• Συνεπώς, όχι μόνο πολλοί παραγωγικοί συντελεστές θα μείνουν ανεκμετάλλευτοι, δηλαδή «σπατάλη πόρων», αλλά και το σύνολό τους σταδιακά θα φθίνει, δηλαδή μείωση παραγωγικών δυνατοτήτων.
• Όσο πιο γρήγορα εφαρμοστούν με αποτελεσματικό τρόπο οι αναγκαίες θεσμικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παραγωγικότητας με παράλληλη βελτίωση του κλίματος αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης τόσο θα μειώνεται η πιθανότητα επαλήθευσης των μακροοικονομικών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ειδικά για το έτος 2016.
• Στην περίπτωση που ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης το 2015 διαμορφωθεί στο -2,5% και το 2016 στο 0% τότε η συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ σε σχέση με το 2007 αναμένεται να προσεγγίσει το -27,64%.
• Η παραπάνω σχετική απώλεια εγχώριας παραγωγής και εισοδήματος είναι συγκρίσιμη με την αντίστοιχη που υπέστησαν οι δυτικές ανεπτυγμένες οικονομίες (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Καναδάς, Βέλγιο) την περίοδο του μεσοπολέμου (1929-1933) καθώς και οι οικονομίες της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό) τη δεκαετία του 1980 (για την Αργεντινή παρόμοια συρρίκνωση υπήρξε και κατά τη διάρκεια της περιόδου 1998-2002).

Σύμφωνα με τις αρχικές αναθεωρημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το έτος 2015 θα αποτελέσει τον 7ο χρόνο ύφεσης για την ελληνική οικονομία τα τελευταία 8 χρόνια, σημειώνει ανάλυση του σημερινού οικονομικού δελτίου «7 Ημέρες Οικονομία» της Eurobank.

Όπως αναφέρουν οι αναλυτές: «Σύμφωνα με τις αρχικές αναθεωρημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (preliminary revised projections), το έτος 2015 θα αποτελέσει τον 7ο χρόνο ύφεσης για την ελληνική οικονομία τα τελευταία 8 χρόνια (INFO 1). Ύστερα από την επίτευξη ενός θετικού ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης το προηγούμενο έτος (0,77%) και την ετήσια πτώση της ανεργίας κατά μια ποσοστιαία μονάδα (από 27,52% στο 26,56%), η δυναμική της οικονομίας έχει έχει αντιστραφεί και για το 2015 αναμένεται συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ. Αξίζει να αναφέρουμε πως δημοσιευμένα (ΕΛ.ΣΤΑΤ. και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) μακροοικονομικά και μικροοικονομικά μηνιαία στοιχεία του 2ου τριμήνου 2015 κατέδειξαν υποχώρηση του δείκτη οικονομικού κλίματος (η οποία είχε ήδη ξεκινήσει από τον Ιούνιο 2014), πτώση των δεικτών λιανικού εμπορίου και βιομηχανίας, επιβράδυνση του ρυθμού πτώσης της ανεργίας, αποτελώντας ισχυρές ενδείξεις ότι η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε μια νέα φάση επιδείνωσης. Ωστόσο, μέχρι και το Μάιο υπήρχε η προσδοκία ότι μια πιθανή συμφωνία ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους επίσημους δανειστές της θα δημιουργούσε θετικό κλίμα το οποίο, παράλληλα με την ενίσχυση της οικονομίας λόγω της τουριστικής περιόδου, θα αντιστάθμιζε σε ένα βαθμό τις αναμενόμενες απώλειες του 2ου τριμήνου. Οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων οδήγησαν σε σημαντική αναθεώρηση των προσδοκιών τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων (εγχώριων και από την αλλοδαπή). Στο κείμενο απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για παροχή δανείου από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM: European Stability Mechanism) γίνεται αναφορά για αρχικές αναθεωρημένες προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης αναμένεται να κυμανθεί ανάμεσα στο -2% και -4% το 2015 και ανάμεσα στο -0,5% και -1,75% το 2016. Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τις επίσημες χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος), η ανάπτυξη αναμένονταν να διαμορφωθεί στο 2,5% το 2015 και στο 3,6% το 2016, ενώ σύμφωνα με την εαρινή αναθεώρηση (Μάιος) τα αντίστοιχα μεγέθη διαμορφώνονταν στο 0,5% και 2,9%.

Στην περίπτωση που επαληθευτούν οι προαναφερθείσες προβλέψεις τότε το κοινωνικό κόστος για την ελληνική οικονομία θα είναι σημαντικό. Το ποσοστό απασχόλησης θα συρρικνωθεί, τα εισοδήματα (μισθοί, απόδοση φυσικού κεφαλαίου κλπ.) θα μειωθούν (το εισόδημα ισοδυναμεί με την απαίτηση των φορέων της οικονομίας επί της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών), η απαξίωση του φυσικού κεφαλαίου θα συνεχιστεί και η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου θα ενταθεί. Δηλαδή, όχι μόνο πολλοί παραγωγικοί συντελεστές θα μείνουν ανεκμετάλλευτοι, δηλαδή «σπατάλη πόρων», αλλά και το σύνολό τους σταδιακά θα φθίνει, δηλαδή μείωση παραγωγικών δυνατοτήτων. Όσο πιο γρήγορα εφαρμοστούν με αποτελεσματικό τρόπο οι αναγκαίες θεσμικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παραγωγικότητας με παράλληλη βελτίωση του κλίματος αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης τόσο θα μειώνεται η πιθανότητα επαλήθευσης των μακροοικονομικών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ειδικά για το έτος 2016.

 
Στην περίπτωση που ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης το 2015 διαμορφωθεί στο -2,5% και στο 0% το 2016 τότε η συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ σε σχέση με το 2007 αναμένεται να προσεγγίσει το -27,64%.

Στο σημείο αυτό θα πραγματοποιήσουμε την παρακάτω άσκηση: ας υποθέσουμε ότι ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης το 2015 διαμορφώνεται στο -2,5% και το 2016 στο 0%. Με βάση αυτό το σενάριο (δύναται να χαρακτηριστεί ως αισιόδοξο σε σύγκριση με τις αναθεωρημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) η απώλεια για την ελληνική οικονομία σε όρους συρρίκνωσης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να προσεγγίσει το -27,64% σε σύγκριση με το 2007 (το 2013 ήταν στο -26,36% και το 2014 στο – 25,79%).

 
Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενα τεύχη του φυλλαδίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, η παραπάνω σχετική απώλεια εγχώριας παραγωγής και εισοδήματος είναι συγκρίσιμη με την αντίστοιχη που υπέστησαν οι δυτικές ανεπτυγμένες οικονομίες (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Καναδάς, Βέλγιο) την περίοδο του μεσοπολέμου (1929- 1933) καθώς και οι οικονομίες της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό) τη δεκαετία του 1980 (για την Αργεντινή παρόμοια συρρίκνωση υπήρξε και κατά τη διάρκεια της περιόδου 1998-2002). Ένα μέρος της σύγχρονης βιβλιογραφίας σε θέματαμακροοικονομικής θεωρίας ερμηνεύει τις παραπάνω υφέσεις ως αποτέλεσμα της εφαρμογής κυβερνητικών πολιτικών οι οποίες επηρέασαν με έντονο αρνητικό τρόπο τόσο την παραγωγικότητα των οικονομιών όσο και τις κατά κεφαλήν ώρες εργασίας (για παράδειγμα βλέπε Kehoe and Prescott (2002)).2

Η προαναφερθείσα απώλεια σε όρους πραγματικού ΑΕΠ έχει υπολογιστεί σε σύγκριση με το 2007 (251,36 δις ευρώ). Ωστόσο μπορούμε να πραγματοποιήσουμε και μια επιπλέον άσκηση. Ποια θα είναι η απόκλιση ανάμεσα στο αναμενόμενο πραγματικό ΑΕΠ το 2016 (με βάση το σενάριο για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης – 2,5% το 2015 και 0% το 2016) και στο αντίστοιχο μέγεθος που θα μπορούσε να επιτευχθεί στην περίπτωση που η ελληνική οικονομία αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,5% ή 2%; Η συγκεκριμένη άσκηση βασίζεται στην παρακάτω παρατήρηση: το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ των οικονομιών της αγοράς έχει την τάση να αυξάνεται (βλέπε Kaldor (1963)).3 Για παράδειγμα στις ΗΠΑ ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ήταν ίσος με 2% (σε όρους πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ). Συνεπώς, με αυτή την άσκηση υπολογίζουμε την αναμενόμενη απώλεια για την ελληνική οικονομία όχι σε σχέση με το μέγεθος της εγχώριας παραγωγής – εισοδήματος που είχε πριν από την κρίση (2007) αλλά σε σχέση με το αντίστοιχο μέγεθος που θα μπορούσε να επιτύχει το 2016 στην περίπτωση που καθ’όλη τη διάρκεια της περιόδου 2007-2016αναπτυσσόταν με φυσιολογικούς ρυθμούς (δηλαδή ρυθμούς που να προσεγγίζουν τη μακροχρόνια τάση) της τάξης του 1,5% ή 2% (INFO 4).

Στο Σχήμα 1 παραθέτουμε το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μετά την αφαίρεση της τάσης του 1,5% ή 2% από το 1960 μέχρι και το 2016. Η απάντηση στο ερώτημα της προηγούμενης παραγράφου έχει ως εξής: η ελληνική οικονομία το 2016 αναμένεται να υπολείπεται – σε όρους πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ – κατά – 36,89% σε σχέση με το μονοπάτι ανάπτυξης που θα μπορούσε να ακολουθήσει αν από το 2007 μέχρι και το 2016 αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 2% (INFO 5).

Η αντίστοιχη αναμενόμενη απώλεια με βάση το εναλλακτικό σενάριο για μέσο ετήσιο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 1,5% είναι ίση με -34,03%. Τα συγκεκριμένα μεγέθη είναι μεγαλύτερα (σε απόλυτους όρους) αν δεν λάβουμε υπ’όψιν τον πληθυσμό, δηλαδή αν δεν χρησιμοποιήσουμε το κατά κεφαλήν μέγεθος της εγχώριας παραγωγής – εισοδήματος. Στο Σχήμα 2 παρουσιάζουμε την πορεία του πληθυσμού της ηλικιακής ομάδας 15-64 ετών από το 2001 μέχρι και το 2016. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008-2014 σημειώθηκε μείωση της τάξης των 300 χιλ ατόμων (ένας σημαντικός λόγος είναι η μετανάστευση). Ως εκ τούτου, η συρρίκνωση του πληθυσμού με δεδομένο το πραγματικό ΑΕΠ οδηγεί σε αύξηση του αντίστοιχου κατά κεφαλήν μεγέθους.

 
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με επίσημη ανακοίνωσή της κινητοποιεί άνω των 35 δις ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη χρηματοδότηση ελληνικών επενδύσεων της προγραμματικής περιόδου 2014-2020.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωστοποίησε την Τετάρτη την πρόθεσή της να βοηθήσει την Ελλάδα να μεγιστοποιήσει τη χρήση των διαθέσιμων κοινοτικών κονδυλίων. Σύμφωνα με την πρόταση της Συνόδου Κορυφής της ζώνης του ευρώ της 12ης Ιουλίου, άνω των 35 δις ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις την περίοδο 2014-2020 με στόχο τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, εφόσον τηρηθούν οι όροι που συμφωνήθηκαν. Το προαναφερθέν ποσό περιλαμβάνει τα 20 δις ευρώ από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, καθώς και 15 δισ. ευρώ από τα Γεωργικά Ταμεία. Τα κονδύλια αυτά μπορούν να διοχετευθούν σε επενδύσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας, της φτώχειας, της βελτίωσης των κοινωνικών συνθηκών, στην έρευνα και την παιδεία, καθώς και στις υποδομές. Δεδομένης της επιδείνωσης των συνθηκών της εγχώριας οικονομίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση της άμεσης ρευστότητας. Οι εν λόγω προτάσεις περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, πρόωρη εκταμίευση των διαθέσιμων ποσών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παραμένουν σε εκκρεμότητα καθώς και συγχρηματοδότηση 100% για την περίοδο 2007-2013. Κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι θα διασφάλιζε επιπλέον άμεση ρευστότητα περίπου 500 εκ ευρώ και παράλληλα θα εξοικονομούσε περίπου 2 δις ευρώ για τον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Προϋπόθεση των προτάσεων αυτών είναι ότι οι αρμόδιοι φορείς στην Ελλάδα θα διασφαλίσουν πλήρη αξιοποίηση των εν λόγω κονδυλίων από τους νόμιμους δικαιούχους σε επενδύσεις συμβατές με τα ευρωπαϊκά προγράμματα.

 
Ετήσια άνοδο 6,2% παρουσίασε ο αριθμός οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν τον Απρίλιο 2015. Η αντίστοιχη μεταβολή τον προηγούμενο χρόνο ήταν -35,6%.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), ανοδικά κινήθηκε η συνολική οικοδομική δραστηριότητα (ιδιωτική – δημόσια) για το μήνα Απρίλιο 2015. Ο αριθμός των συνολικών οικοδομικών αδειών αυξήθηκε ετησίως 6,2%. Σε όρους απόλυτων αριθμών, τον Απρίλιο 2015 εκδόθηκαν 1.089 οικοδομικές άδειες, δηλαδή 64 περισσότερες σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Πιο αναλυτικά, οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη άνοδο στην έκδοση οικοδομικών αδειών ήταν το Βόρειο Αιγαίο (150,0%), η Κεντρική Μακεδονία (25,8%) και η Θεσσαλία (18,0%). Στη Δυτική Ελλάδα και στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη σημειώθηκε μείωση -37,5% και -17,0% αντίστοιχα. Το μέγεθος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας στο σύνολο της χώρας, ανήλθε σε 1.080 οικοδομικές άδειες, σημειώνοντας αύξηση κατά 6,4% σε σύγκριση με τον Απρίλιο 2014. Αντίστοιχα, το μέγεθος της συνολικής δημόσιας οικοδομικής δραστηριότητας ανήλθε σε 9 οικοδομικές άδειες.

 
INFO 1: Για παράδειγμα βλέπε τον σχετικό ηλεκτρονικό σύνδεσμο:

http://ec.europa.eu/economy_finance/assistance_eu_ms/documents/2015

‐07‐10_greece_art__13_eligibility_assessment_esm_en.pdf

 
INFO 4-5