Επικίνδυνα άγνωστα, γνωστές βεβαιότητες και πρώιμες προβλέψεις για τις επιθέσεις του Ισραήλ κατά του Ιράν

Τα πρόσφατα ισραηλινά πλήγματα εναντίον του Ιράν δεν αποτελούν απλώς ένα ακόμη επεισόδιο στην μακρά ιστορία της σκιώδους σύγκρουσης μεταξύ των δύο δυνάμεων. Αντιθέτως, σηματοδοτούν μια κλιμάκωση που ωθεί ολόκληρη την περιοχή σε αχαρτογράφητα νερά. Ενώ πολλές κρίσιμες παράμετροι παραμένουν άγνωστες—όπως το ακριβές κίνητρο, η πλήρης λίστα των στόχων, η αποτελεσματικότητα των πληγμάτων και τα επόμενα βήματα του Ισραήλ —μια βαθύτερη ανάλυση αποκαλύπτει θεμελιώδεις «γνωστές» αλήθειες που σκιαγραφούν το περίγραμμα της επόμενης, εξαιρετικά επικίνδυνης, φάσης σύμφωνα με ανάλυση του  William F. Wechsler στο atlanticcouncil.org

 
Οι βεβαιότητες που οδηγούν στη σύγκρουση

Η πρώτη και αδιαπραγμάτευτη βεβαιότητα είναι πως το Ιράν, υπό τη φύση του παρόντος καθεστώτος του, δεν μπορεί να του επιτραπεί να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Αυτή δεν είναι μια αμφιλεγόμενη θέση, αλλά η σταθερή πολιτική κάθε αμερικανικής κυβέρνησης εδώ και δεκαετίες, η οποία έχει διαμηνύσει την πρόθεσή της να χρησιμοποιήσει ακόμη και στρατιωτική βία για να την επιβάλει. Τα επιχειρήματα υπέρ μιας τέτοιας δράσης έχουν ενισχυθεί δραματικά τον τελευταίο χρόνο.

Η Τεχεράνη, διά του Ανώτατου Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, απέρριψε τις διπλωματικές πρωτοβουλίες τόσο του Προέδρου Μπάιντεν όσο και του Προέδρου Τραμπ, σε έναν στρατηγικό υπολογισμό που μπορεί να χαρακτηριστεί ασυγχώρητος. Αντί για διάλογο, το Ιράν επέλεξε να παραβιάσει κάθε κόκκινη γραμμή, επιτιθέμενο απευθείας στο Ισραήλ δις με εκατοντάδες βλήματα και επιχειρώντας να δολοφονήσει υψηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματούχους. Ένα καθεστώς που λαμβάνει τέτοιες αποφάσεις δεν μπορεί ποτέ να γίνει αποδεκτό ως πυρηνική δύναμη.

Η δεύτερη βεβαιότητα είναι ότι το Ιράν θα απαντήσει στρατιωτικά στα ισραηλινά πλήγματα. Παρόλο που η Τεχεράνη προτιμά συνήθως να επιλέγει τον χρόνο και τον τόπο της αντίδρασής της, η συνεχιζόμενη ισραηλινή εκστρατεία θα την πιέσει για μια ταχεία απάντηση. Η αντίδραση αυτή πιθανότατα θα περιλαμβάνει τόσο άμεσες επιθέσεις κατά του Ισραήλ, όσο και δράση μέσω των εναπομεινάντων πληρεξουσίων του. Ωστόσο, εδώ αναδύεται μια κρίσιμη ρωγμή: η υπακοή ορισμένων από αυτούς τους πληρεξουσίους, όπως η Χεζμπολάχ, τίθεται υπό αμφισβήτηση υπό τις παρούσες συνθήκες.

 
Η στρατηγική ασυνέπεια της Ουάσιγκτον

Ίσως η πιο ανησυχητική «γνωστή» παράμετρος είναι η σύγχυση που εκπέμπει η αμερικανική πολιτική. Η έλλειψη ευθυγράμμισης μεταξύ Τραμπ και Νετανιάχου για το Ιράν είναι εμφανής. Φαίνεται δίκαιο να συμπεράνουμε ότι ο Τραμπ δεν έδωσε ένα σαφές «κόκκινο φως» στον Νετανιάχου πριν την απόφασή του για χρήση βίας. Η ισραηλινή ηγεσία θα είχε ερμηνεύσει αυτή την απουσία αμερικανικής απαγόρευσης ως ένα de facto «πράσινο φως».

Η σύγχυση κλιμακώθηκε μετά τα πλήγματα. Ενώ Ισραηλινοί αξιωματούχοι μιλούσαν για «πλήρη και απόλυτο συντονισμό με τους Αμερικανούς» , ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο αποστασιοποίησε ρητά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να προστεθεί στην ασυνέπεια, ο ίδιος ο Τραμπ χαρακτήρισε το χτύπημα «εξαιρετικό», μόνο για να καλέσει αμέσως μετά το Ιράν σε συμφωνία μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η ασυνέπεια δεν είναι απλώς διπλωματικό λάθος· είναι ένας παράγοντας αποσταθεροποίησης που αφήνει χώρο για επικίνδυνους υπολογισμούς από όλες τις πλευρές.

 
Προβλέψεις σε ένα τοπίο υψηλού ρίσκου

Τι μπορούμε να περιμένουμε στη συνέχεια;

• Στιβαρή Ιρανική απάντηση: Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το Ιράν θα απόσχει από μια ισχυρή στρατιωτική απάντηση. Σε σύγκριση με προηγούμενες στιγμές έντασης, όπως η δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί το 2020, θα ήταν έκπληξη αν η Τεχεράνη έδινε προτεραιότητα σε μη κλιμακωτικές απαντήσεις.
• Υψηλός κίνδυνος λανθασμένου υπολογισμού: Ακόμη και αν το Ιράν πιστεύει ότι οι ενέργειές του δεν είναι κλιμακωτικές, δεν είναι βέβαιο ότι το Ισραήλ ή οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συμμερίζονταν αυτή την αντίληψη. Ο κίνδυνος λάθους είναι εξαιρετικά υψηλός.

• Πιθανή εμπλοκή των ΗΠΑ: Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συρθούν σε αυτή τη σύγκρουση. Το πιο προφανές σενάριο είναι μια επίθεση που θα σκότωνε Αμερικανούς πολίτες ή στρατιωτικό προσωπικό.

Ένα άλλο, πιο σύνθετο, σενάριο είναι εάν τα ισραηλινά πλήγματα αποδειχθούν στρατιωτικά αναποτελεσματικά και απλώς δώσουν στην Τεχεράνη μια δικαιολογία να επιταχύνει προς την απόκτηση πυρηνικών όπλων. Σε αυτή την περίπτωση, Αμερικανοί αξιωματούχοι μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η μόνη τους επιλογή είναι η στρατιωτική δράση για να αποτρέψουν το χειρότερο σενάριο.

Στο τέλος, βρισκόμαστε μπροστά σε μια βαθιά ειρωνεία: ο Πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα εκφράσει την αντίθεσή του στην εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή, μπορεί να δει τη δεύτερη θητεία του να ορίζεται ακριβώς από αυτό, επιδεινωμένη από τις διαιρέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ. Σε τέτοιες στιγμές, δεν υπάρχει υποκατάστατο για την άσκηση αποφασιστικής ηγεσίας από την Ουάσιγκτον, αντί να παραμένει στο έλεος των αποφάσεων που λαμβάνουν άλλοι. Η γεωπολιτική σκακιέρα είναι στημένη, και οι επόμενες κινήσεις θα καθορίσουν αν η περιοχή θα βυθιστεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση ή αν η διπλωματία μπορεί, έστω και την ύστατη στιγμή, να επικρατήσει.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες