Επιχειρηματικότητα και επενδυτικές ευκαιρίες στον τουρισμό
Του Χάρη Μακρυνιώτη*
«Στα χρόνια που ακολούθησαν την κρίση στην Ελλάδα, σε ένα περιβάλλον απουσίας παραδοσιακών επαγγελματικών επιλογών και προσπάθειας αξιοποίησης των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας, η επιχειρηματικότητα αναδείχθηκε σε κυρίαρχο μοχλό ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Τα στοιχεία, βέβαια, δείχνουν ότι παραδοσιακά η Ελλάδα έχει επιδείξει ισχυρή τάση προς την επιχειρηματικότητα. Με ~75 επιχειρήσεις ανά χίλιους κατοίκους και περισσότερες από 55 χιλιάδες νέες εταιρίες κάθε χρόνο, η Ελλάδα προ κρίσης παρουσίαζε διπλάσια μεγέθη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των εταιριών (97%) χαρακτηρίζονταν ως πολύ μικρές (<9 εργαζόμενοι).
Κατά συνέπεια, ενώ η παραγωγικότητα σε μεγάλες επιχειρήσεις είναι συγκρίσιμη με άλλες χώρες της Ευρώπης, η χαμηλή παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων μειώνει το συνολικό δείκτη παραγωγικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων.
Σε αυτό το περιβάλλον με κυρίαρχες τις μικρές επιχειρήσεις, υψηλό ποσοστό της επιχειρηματικής δραστηριότητας εστίαζε σε μη παραγωγικούς τομείς. Λιανικό και χονδρικό εμπόριο κυριαρχούσαν, η μεταποίηση και η αγροτική παραγωγή αποτελούσαν μικρό ποσοστό της οικονομίας και η έμφαση σε έρευνα, ανάπτυξη και τεχνολογία ήταν περιορισμένη.
Η κρίση ανέδειξε την επιχειρηματικότητα ως διέξοδο και συγκεκριμένα, τέσσερα είδη επιχειρηματικών ευκαιριών στην ελληνική αγορά προσέλκυσαν το ενδιαφέρον επιχειρηματιών και επενδυτών. Αυτές οι ευκαιρίες είτε έχουν δομικό χαρακτήρα, είτε έχουν προκύψει λόγω κρίσης:
1.Ευκαιρίες σε τομείς που η χώρα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (π.χ., στον τουρισμό και τα τρόφιμα) και δεν έχουν ακόμα αξιοποιηθεί.
2.Ευκαιρίες σε τομείς που βρίσκονται σε φάση αναδιάρθρωσης (π.χ., ενέργεια, χρηματοπιστωτικός τομέας) και τα μερίδια αγοράς διανέμονται μεταξύ υπαρχόντων και νέων παικτών.
3.Διεθνείς ευκαιρίες στην ευρύτερη περιοχή η σε παγκόσμιο επίπεδο που δημιουργούνται από παγκόσμιες τάσεις (π.χ., τεχνολογία).
4.Εξειδικευμένοι κλάδοι με μεμονωμένες εταιρείες που έχουν δυνατότητες αρκεί να ξεπεράσουν τα προβλήματα ρευστότητας και να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση λειτουργική και οργανωτική.
Σχετικά με τον τουρισμό, που η Ελλάδα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μεγάλη προοπτική ανάπτυξης, η αφετηρία είναι σε μεγάλο βαθμό μη ανταγωνιστικό, μονοθεματικό και χαμηλής ποιότητας προϊόν, που περιορίζεται πολύ από την έλλειψη ρευστότητας. Σε αυτό το περιβάλλον, οι επιχειρηματικές και επενδυτικές ευκαιρίες καθορίζονται από 5 τάσεις και ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν:
- Ανάγκη συνολικής αναβάθμισης του προσφερόμενου προϊόντος – αντισταθμίζοντας το υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις γείτονες χώρες – καθώς και πιο ξεκάθαρη διαφοροποίηση μεταξύ των ειδών τουρισμού: μαζικός/χαμηλού κόστους, πολυτελής; Η αναβάθμιση μπορεί να σημαίνει εξαγορά και ανακατασκευή παλιών μονάδων, καλύτερη διαχείριση υπηρεσιών στις υπάρχουσες μονάδες, καθώς και νέες στοχευμένες μονάδες σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και θεματικές;
- Ανάγκη για καλύτερη ποιότητα και βελτίωση υποδομών σε λιγότερο παραδοσιακά αλλά ταχέως αναπτυσσόμενα προϊόντα, όπως κρουαζιέρα, σκάφη, resorts πολλαπλής χρήσης που περιλαμβάνουν γήπεδα γκολφ, εξοχικές κατοικίες και μαρίνες;
- Ανάγκη για καλύτερες υπηρεσίες που δημιουργούν συνολική εμπειρία στον ταξιδιώτη και αναπτύσσουν δεσμούς με δραστηριότητες σε άλλους τομείς, όπως τα αγροτικά προϊόντα και ο πολιτισμός;
- Ανάγκη για καλύτερες υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών που αφορούν το σύνολο της εμπειρίας;
- Ανάγκη αξιοποίησης της τεχνολογίας για δημιουργία online marketplaces χωρίς μεσάζοντες που φέρνουν σε επαφή τους ταξιδιώτες με τους προμηθευτές και προσφέρουν εμπειρίες ανάλογες με τις ανάγκες του κάθε χρήστη και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν εκτός από τις τοπικές κοινότητες αλλά και υπηρεσίες στήριξης των εγχώριων επιχειρηματιών για να εξασφαλίσουν αξιόπιστη παρουσία σε διεθνείς πλατφόρμες, όπως το AirBnB.
Από τις ευκαιρίες που περιγράφονται παραπάνω, ένα μικρό μέρος έχει ήδη καλυφθεί επιχειρηματικά. Ο αριθμός των νέων επιχειρήσεων με έμφαση σε ψηφιακές υπηρεσίες/εμπειρίες ταξιδιού, διαχείριση φιλοξενίας και online ταξιδιωτικά πρακτορεία, που ανταγωνίζονται αποτελεσματικά σε παγκόσμια κλίμακα, αυξάνεται σταδιακά.
Υπάρχει, επίσης, μια νέα γενιά εταιρειών που ειδικεύονται στις online κοινότητες και marketplaces καθώς και συσκευές και εργαλεία για βελτιωμένη εμπειρία ταξιδιού (π.χ., σε μουσεία και πολιτιστικά αξιοθέατα) που έχουν ανάγκη όμως για βελτίωση του επιχειρηματικού τους μοντέλου και δυναμική ανάπτυξη.
Η έμφαση πρέπει να δοθεί σίγουρα στην υψηλότερη ποιότητα φιλοξενίας σε διάφορες κατηγορίες ταξιδιωτών και θεματικού τουρισμού (π.χ., ιστιοπλοΐα, γαστρονομία, πολιτισμός) και στην προσφορά ολοκληρωμένης εμπειρίας στον ταξιδιώτη, ανάλογα με τις ανάγκες, τις οικονομικές δυνατότητες και τις προσωπικές προτιμήσεις, που μπορούν να παρέχονται και ως B2B υπηρεσίες.
Εκτιμούμε ότι θα υπάρχει ένα ‘παράθυρο επιχειρηματικής ευκαιρίας’ στην Ελλάδα, καθώς βρίσκεται σε μια περίοδο συνολικής αναδιάρθρωσης, δομικά πλεονεκτήματα αναγνωρίζονται και εγχώριοι παίκτες ανταγωνίζονται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Υπάρχει, επίσης, ένα ‘παράθυρο ευκαιρίας’ και για τους επενδυτές που έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην Ελλάδα. Το διάστημα αυτό δεν αναμένεται να είναι μεγάλο, η διάρκειά του υπολογίζεται σε 12-24 μήνες, πριν επιστρέψουμε σε σταθερότητα και για το λόγο αυτό πρέπει να αξιοποιήσουμε άμεσα τις ευκαιρίες.»
Ο Χάρης Μακρυνιώτης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Endeavor Greece
